حق هنوز هم به حق‌دار نمی‌رسد
با گذشت چندین ماه از آغاز روند توزیع کمک‌های مربوط به برنامه دسترخوان ملی، هنوز هم شفافیت این برنامه در برخی مناطق ولایات مختلف قابل تایید نیست و شماری از شهروندان در نقاط گوناگون از ناعادلانه بودن روند توزیع کمک‌ها شکایت دارند. شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در نتیجه نظارت بر این برنامه در ولایت‌های مختلف به مواردی دست یافته است که عادلانه بودن و شفافیت این روند را زیر سوال می‌برد؛ از جمله این موارد، توزیع مواد کمکی برای نزدیکان رییس شورا به جای خانواده‌های نیازمند و ناکامل بودن بسته‌های کمکی در ولایت بامیان است.
هماهنگ‌کننده شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در ولایت بامیان می‌گوید که تا کنون در ۷۸ شورای ولسوالی ورس این ولایت، مواد کمکی برای ۲۴ هزار و ۳۷۰ تن توزیع شده است و این روند ادامه دارد. وی می‌افزاید: «اعضای چند شورا از جمله شوراهای «قول جوی چجین»، «سفید اوبه چجین»، «قوم بیل‌داد»، شورای «تگاب غار» و بعضی شوراهای دیگر شکایت‌هایی در رابطه با چگونه‌گی روند توزیع مواد دارند. در شورای سفید اوبه براساس اظهارات مردم، نزدیکان رییس شورا که دو خانواده نیز بوده‌اند، شش کارت دریافت کرده‌اند، در حالی که پنج خانواده فقیر در فهرست در نظر گرفته نشده‌اند. از سویی، در شورای قول جوی چجین، از جمله پنج قلم مواد کمکی که شامل آرد، روغن، برنج، لوبیا و صابون می‌شود، دو قلم آن (صابون و لوبیا) اصلاً برای مردم توزیع نشده است. این گزارش می‌رساند که در شورای قوم بیل‌داد نیز که شامل ۸۰ خانواده است، مواد کمکی بیشتر برای نزدیکان رییس شورا توزیع شده است و در شورای تگاب غار هم مردم از چگونه‌گی روند توزیع مواد کمکی رضایت ندارند و به ولسوالی شکایت کرده‌اند. هماهنگ‌کننده شبکه در بامیان می‌گوید که این موضوعات را با عزیزالله امین‌یار، ولسوال ورس، در میان گذاشته و آقای امین‌یار در مورد پی‌گیری آن اطمینان داده است.
عدم شفافیت در برنامه‌های دولتی، تنها به موضوع بامیان خلاصه نمی‌شود و از سویی مشکل، تنها مختص به روند توزیع کمک‌ها نیست، بلکه روند تطبیق واکسین کرونا نیز با مشکلاتی مواجه است. هماهنگ‌کننده‌گان شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در ولایت‌های مختلف، فراز و نشیب‌های برنامه دسترخوان ملی، روند تطبیق واکسین کرونا و وضعیت کرونا در دو هفته گذشته را گزارش داده‌اند و آن‌چه می‌خوانید، چکیده‌ای از آن است.
هرات
از مجموع ۲۰۰ شورا در مرکز، کار ۱۹۰ شورا کامل شده است و باقی‌مانده به دلیل مسایل امنیتی هیچ بودجه‌ای دریافت نکرده‌اند.
گزارش‌ها از دو هفته گذشته در هرات نشان می‌دهد که تعداد قضایای مثبت ابتلا به کرونا در این ولایت افزایش یافته و دو قضیه از نوع جهش‌یافته کرونا موسوم به کرونای انگلیسی نیز در این ولایت شناسایی شده است. در مجموع ۱۱ هزار و پنج‌صد تن از ۱۱ گروه، از جمله بی‌جاشده‌گان داخلی، زندانیان، عودت‌کننده‌گان و کوچی‌ها در این ولایت واکسین دریافت کرده‌اند.
جوزجان
یکی از مشکلاتی که سدی بر سر راه تطبیق برنامه دسترخوان ملی در برخی قریه‌های این ولایت است، مشکل امنیتی است که باعث می‌شود تکمیل روند کارهای اداری مربوط به برنامه در این مناطق به طول بینجامد. از سویی، مخالفان مسلح اجازه توزیع مواد را نمی‌دهند و شوراها را تهدید می‌کنند.
براساس گزارش‌ها از این ولایت، کمبود مواد در بازار و افزایش بهای مواد غذایی، از چالش‌های دیگری است که مانع روند توزیع کمک‌ها می‌شود. مورد دیگری از گزارش حاکی از این است که شماری از افرادی که شامل فهرست دریافت‌کننده‌گان کمک نشده‌اند، «جنجال»هایی را به راه انداخته‌اند و مردم نیز به این نتیجه رسیده‌اند که برای جلوگیری از آن، بهتر است مواد کمکی برای تمام ساکنان قریه توزیع شود.
در مورد روند تطبیق واکسین کرونا در این ولایت باید گفت که هنوز هم باورهایی مبنی بر مضر بودن این واکسین در میان مردم وجود دارد.
پکتیا
برنامه دسترخوان ملی در این ولایت هنوز هم به دلیل تهدیدات امنیتی متوقف است، اما در مرکز گردیز آمارگیری ادامه دارد و پس از تکمیل و تایید فهرست‌ها، توزیع کمک‌ها آغاز خواهد شد. از سویی، علاوه بر تهدیدات امنیتی، مشکل دیگری که مانع ادامه روند توزیع مواد می‌شود، احتکار است. در این ولایت نیز مانند ولایت جوزجان قیمت مواد افزایش یافته است. به عنوان مثال یک دماسنج که معمولاً به قیمت ۵۰۰ افغانی فروخته می‌شده، در این اواخر تا ۶ هزار افغانی نیز فروخته شده است.
لغمان
براساس گزارش‌ها از این ولایت، در شوراهای بدیع‌الآباد و مسکین‌آباد شماری از افراد زورمند که به هیچ وجه واجد شرایط نیستند، خواستار دریافت کمک‌های دسترخوان ملی شده‌اند و زورگویی آنان سبب شده است که توزیع کمک در این مناطق از سوی مسوولان میثاق شهروندی به تعویق بیفتد.
هلمند
در این ولایت، برنامه دسترخوان ملی به دلیل مشکلات امنیتی و نبود بودجه متوقف است. از جمله در ولسوالی گرم‌سیر، این برنامه به صورت کلی متوقف است و مسوولان برای آغاز برنامه، نیاز به کسب موافقت طالبان دارند. از سویی، گفته شده است که با شروع کار ۱۰ تیم سیار تطبیق واکسین کرونا از دو هفته پیش به این سو، روزانه در حدود ۴۰۰ تا ۶۰۰ تن در این ولایت واکسین دریافت می‌کنند.
نیمروز
برنامه دسترخوان ملی به دلیل مخالفت طالبان برای آغاز دوباره آن متوقف شده است. روند تطبیق واکسین در این ولایت با دو چالش مواجه است؛ تیمی که مسوولیت استخدام واکسیناتور را دارد، مستقیماً از سوی طالبان تهدید شده است و دیگر این‌که برخی مردم از دریافت واکسین خودداری می‌کنند.
غور
چنان‌که در گزارش‌های قبلی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر آمده بود، روند توزیع کمک‌ها در ولسوالی‌های تولک و شهرک ولایت غور به دلیل تهدیدات امنیتی متوقف است. هماهنگ‌کننده شبکه در این ولایت می‌گوید که روند توزیع کمک‌ها در این دو ولسوالی به دلیل تهدیدات طالبان هنوز هم متوقف است. وی به نقل از حمیدالله عظیمی، مسوول برنامه میثاق شهروندی ولایت غور، می‌گوید که تلاش‌هایی برای جلب رضایت طالبان محلی برای ادامه روند توزیع مواد در این ولسوالی‌ها صورت گرفته است و آنان، مشروط بر این‌که مقام‌های بلندپایه طالبان از این موضوع آگاه نشوند، رضایت داده‌اند، اما پس از حل شدن این مساله، حساب ۱۳ شورای انکشافی ولسوالی تولک توسط وزارت مربوطه بلاک شد.
بنا بر آن‌چه تا کنون در مورد روند توزیع کمک‌ها از ولایات مختلف گزارش شده است، می‌توان گفت که این روند از شفافیت لازم برخوردار نیست و نه تنها عدم شفافیت و ناعادلانه بودن آن، بلکه در برخی موارد ناامنی نیز سبب شده است که نیازمندان واقعی بهره‌ای از کمک‌ها نبرند.