راضیه صیاد
شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان، به تأریخِ ٢٨ سرطانِ ۱۳۸۷ خورشیدی، برابر ۱۷ جولایِ ۲۰۰۸ میلادی، همایشِ یک روزه ییِ را زیرِ نامِ «کنفرانسِ پاریس: جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر»، با اشتراکِ نمایندگانِ نهادهای جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، نمایندگانِ رسانه ها، نمایندۀ سفارت فرانسه و نمایندۀ سفارتِ ایتالیا در شهرِ کابل برگزار کرد.
این همایش، ساعتِ ۹ صبح، پس از تلاوتِ آیاتی از قرآنِ پاک، با سخنانِ آقایِ نعیمِ نظری، هماهنگ کنندۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر، رسماً آغاز گردید.
شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، که متشکل از ۶۰ نهادِ مدنی و حقوقِِ بشری می باشد، در راستایِ فراهم آوری نقشِ مؤثرِ نهادهای جامعۀ مدنی در روندِ حکومت سازی، ترویجِ فرهنگِ حقوقِ بشر و تحکیمِ حاکمیتِ قانون، فعالیت های گسترده یی داشته است .
هدفِ این همایش، پیگیریِ پیامدها و پیشنهادهای گروه کاریِ جامعۀ مدنی در کنفرانسِِ پیش زمینه ییِ پاریس و ایجادِ هم آهنگی و انسجامِ بیشترِ نهادهای جامعۀ مدنی در اشتراکِ فعال و حضورِ مشروع در برنامه های مشابه بعدی، که در پیوند با مسایلِ افغانستان برگزار خواهند شد، بود.
از سالِ ۲۰۰۱ میلادی به اینسو، افغانستان و جهان، شاهدِ برگزاری کنفرانسهایِ متعددِ بین المللی چون کنفرانسِ بن، توکیو و لندن برای افغانستان بوده است، که اجلاسِ بین المللیِ کمک به بازسازیِ افغانستان در پاریس نیز، به سلسلۀ این کنفرانسها برگزار گردید.
تشکیلِ کنفرانسِ بن برایِ افغانستان، در اواخرِ سالِ ۲۰۰۱ میلادی، سرآغازِ یک فصلِِ جدید در تأریخِ سیاسیِ معاصرِ این کشور بود، که افغانستان را در مرکزِ توجه جامعۀ جهانی قرار داد.
کنفرانسِ بن، به منظورِ ایجادِ یک ساختارِ سیاسیِ متوازن و دموکراتیک؛ کنفرانسِِ توکیو، جهتِ ایجادِ برنامۀ مشخصِِ بازسازی، تأمینِ امنیت و مبارزه با موادِ مخدر و کنفرانسِ لندن، در راستایِ توسعۀ اقتصادی و سیاسیِ کشور، راه اندازی شده بود.
اجلاسِِ پاریس، چهارمین کنفرانسِ بین المللی و مهمترین گردهماییِ جامعۀ جهانی برای افغانستان است، که پس از کنفرانسهایِ بن، توکیو و لندن، به منظورِ جلبِ کمکهای بیشترِ جامعۀ جهانی، در راستایِ بازسازیِ افغانستان، برگزار گردید.
همایشِِ پیش زمینه یی کنفرانسِ پاریس، که به تأریخ ۲۴ ماه میِ سالِ جاری، با شرکتِ نمایندگانِ کشورهایِ حمایت کنندۀ افغانستان، نمایندگانِ جامعۀ مدنی، سکتورِ خصوصی و دولتِ افغانستان برگزار گردید، در نشستهای جداگانه، پیرامونِ «حقوقِ بشر و نقشِ جامعۀ مدنی»، «برنامه های حمایتهای بین المللی و شیوه هایِ تطبیقِ آن»، «چگونگیِ شامل سازی و تشویقِ سکتورِ خصوصی در توسعۀ اقتصادیِ افغانستان» و «مؤثریت و کیفیتِ امدادِ بین المللی در افغانستان»، بحثهای قابل توجهی را راه اندازی نمود. در این نشست، گروههای کاری، به ویژه گروه کاریِ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، نظریات و پیشنهاداتِ خویش را به این کنفرانس ارایه کردند.
برخی از نظریات و پیشنهاداتِ ارایه شده، در کنفرانسِ پاریس، که به تأریخِ ۱۲ ماه جونِ سالِ جاری برگزار گردید، گنجانیده شد. چنانچه، در بخشی از اعلامیۀ این کنفرانس می خوانیم: «جامعۀ بین المللی از تعهدِ قویِ دولتِ افغانستان برای ادامۀ یک دیالوگِ پُربارِ جامعۀ مدنی و اجتماعات و با دسترسی به گروههای ناراضی برای پیشرفتِ صلح و مشارکتِ مردم در تشکیلِ یک جامعۀ دموکراتیک و کثرتگرای اسلامی استقبال نموده است».
همچنان در این اعلامیه، در پیوند به حقوقِ بشر آمده است: «ما اهمیتِ حیاتی برای حفاظت از حقوقِ بشر را با ایجادِ حاکمیتِ قانون در نظر گرفته ایم. ما تعهد نموده ایم تا از تطبیقِ برنامۀ عملِ ملی برای زنان حمایت نماییم. به گونۀ ویژه، ما بر نیازِ مداوم برای تضمینِ رعایتِ قانونِ بشردوستانۀ بین المللی تأکید داشته ایم. از آنجایی که اخیراً در نشستِ بخارست تصویب شد، ما به ادامۀ تلاشهای خود برای اجتناب از تلفاتِ افرادِ ملکی، از هرگونه اقدام دریغ نمی ورزیم.»
در این نشست، آقای نعیم نظری، هم آهنگ کنندۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر ، ضمنِ انتقاد از نبودِ حمایتِ مداوم و پایدارِ بین المللی از جامعۀ مدنی، بر نقشِ مؤثرِ نهادهای جامعۀ مدنی در خلقِ ارزشهایِ شهروندی، تأکید داشته، گفت: «در این شش سالِ اخیر، توجه با اهمیتی در موردِ نقشِِ جامعۀ مدنی صورت نگرفته است. نقشِِ شهروند نیز در انزوا قرار گرفته و حتا می توان گفت شهروند خلق نگردیده است. جامعۀ مدنیِ افغانستان، به جامعۀ جهانی، با دیدِ امیدوارانه نگریسته و نقشِِ آن را در زمینه سازیِ نقشِِ دولت بر رعایتِ موازینِ ارزشی، از جمله حمایتِ جامعۀ مدنی و به رسمیت شناسیِ آن به عنوانِ یک نهادِ سازنده، جلب می دارد».
با توجه به آن که در نحوۀ انتخابِ شرکت کنند گانِ کنفرانسِ پاریس از نگاه مشروعیت و توانمندیهای فکری و تخصصی انتقادهایی وجود دارد، آقای مبارز، رییسِ اتحادیۀ ملی ژورنالیستانِ افغانستان، در این همایش گفت: «کسانی که به نمایندگی از جامعۀ مدنیِ افغانستان در این نشست شرکت نموده بودند، با وجودِ نداشتنِ آمادگیِ قبلی، حضورِ فعال و نقشِ اساسی داشتند».
خانم ثریا پرلیکا، رییسِ اتحادیۀ سراسری زنانِ افغانستان و عضو هیئتِ مدیرۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، بر سخنانِ آقایان نظری و مبارز، تأکیدِ مجدد کرد و گفت: «از نامِ این برنامه پیداست، که ما صرفاً مسایلِ مربوط به جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر را که در اعلامیۀ کنفرانس پاریس مطرح شده است، به مباحثه می گیریم و از کارگزارانِ سایرِ بخشها نیز می خواهیم، که برنامه های مشابهی را در راستا و ساحاتِ کاری خودِ شان راه اندازی نمایند».
آقای رفیعی، رییسِِ مجتمعِ جامعۀ مدنیِ افغانستان، نشستِ پاریس را یک همایش سیاسی خواند و از بازیگرانِ سیاسی، چون جامعۀ بین المللی ، دولت ، سکتورِ خصوصی و جامعۀ مدنی نام برد. وی افزود: «در افغانستان، پنداشتِ نادرستی از جامعۀ مدنی وجود دارد و آن تصور کردنِ جامعۀ مدنی به عنوانِ اپوزیسیون است. در حالی که، اپوزیسیون اقتدارگرا است و جامعۀ مدنی پُلی میانِ شهروندان و دولت، جهتِ خلقِ ارزشهای شهروندی است».
آقای رفیعی، یکی از مشکلاتِ عمده و اساسیِ جامعۀ افغانی را عدمِ موجودیتِ یک احساسِ ملیِ عام و مشترک در کشور می داند و می گوید: «این مشکل ناشی از ضعفِ معنویت است. یک عنصرِ معنوی، که در ساختارِ همیشگیِ ملت حفظ باشد، موجود نیست. احساسِ ملی و وطن دوستی و ملت شدن در میانِ ما بسیار ضعیف است و این همه ناشی از ناباوریها و بی اعتمادیهای اجتماعی است».
در این نشست، خانم نجیبه ایوبی، رییسِ کلید گروپ، بر نقشِ رسانه ها و آزادی بیان در کشور تأکید داشت و خواهانِ حمایتِ جدیِ دولت، جامعۀ بین المللی و جامعۀ مدنی از روندِ آزادیِ بیان در کشور شد.
در اخیر، آقای آذریونِ متین، مسؤولِ برنامه های مرکزِ بین المللیِ عدالتِ انتقالی در افغانستان و مشاورِ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، که گردانندگی برنامه را به عهده داشت، مباحثِ مطرح شده در کنفرانس را چنین جمعبندی کرد:
عدم حمایت قاطع جامعۀ جهانی از جامعۀ مدنی، عدم خواست سیاسی از جانب دولت برای حمایت از جامعۀ مدنی و حقوق بشر، عدم حضورِ آگاهانه، سازماندهی شده و فعال جامعۀ مدنی در کنفراسِ پاریس، کمبودِ هم آهنگی و همکاری بین نهادهای جامعۀ مدنی در زمینه، از برجسته ترین چالشهای فراراه حضورِ فعالِ جامعۀ مدنی افغانستان در همچون کنفرانسها است. در بحثِ خاصی که روی کنفرانس پاریس مطرح شد، اکثریت سخنرانان به این باوربودند که با وجودِ تمامِ مشکلات مطرح شده، جامعۀ مدنی افغانستان نقشِ جالبی را در این کنفرانس ایفا کردند، که در نتیجه مسایلی در پیوند با جامعۀ مدنی و حقوق بشر، در اعلامیۀ کنفراسِ پاریس، انعکاس یافت. در ختم برنامه،همه توافق کردند که کارگاهها و گروههای کاریِ ویژه برای تهیۀ طرحهای پیشنهادیِ عملی، برای پیگری پیامدهای این کنفرانس، از سوی نهادهای جامعۀ مدنی راه اندازی گردد.
