وبلاگ

نویسنده: ویرا

انتخابات، یکی از روشهای اساسی برای ایجاد و استمرارِ نظامِ دموکراسی است. با انتخابات، نه تنها حقِ «حکومت کردن» از مردم به نمایندگانِ شان در سطحِ ساختارِ دولت انتقال می یابد، بل با تدویرِ انتخابات به گونۀ دورانی، انتقال و دست به دست شدنِ قدرت، به گونۀ مستمر، تضمین می گردد.

انتخابات، روشیست برای به روز شدنِ قدرت و برنامه های سیاسیِ که قدرت را در جهتهای مشخصی به کار انداخته است. در نظامهای دموکراتیک، معمولاً، حکومتها اشتباهاتی را مرتکب می شوند. انتخابات، کمک می کند تا با رویکار آمدنِ حکومتِ جدید، جلوِ اشتباهات گرفته شود. حکومتِ جدید، قبل از به قدرت رسیدن و در جریانِ مبارزاتِ انتخاباتی، معمولاً بر اساسِ برملاسازیِ اشتباهاتِ حکومتِ قبلی، مبارزاتِ سیاسیِ خود را تنظیم می کند. وقتی حکومتِ جدید تشکیل شد، نخستین گامش، دوری از اشتباهاتیست که حکومتِ قبلی انجام داده است.

انتخابات، کمک می کند تا مردم با مسألۀ قدرتِ سیاسی در جامعه درگیر شوند. درگیریِ مردم با مسألۀ قدرتِ سیاسی، نه تنها به مهارِ قدرتِ سیاسی می انجامد، بل به مرورِ زمان راههای بهتری را نیز در این زمینه به میان می آورد. انتخابات، مردم را نسبت به حکومت و سرنوشتِ سیاسیِ خودِشان حساس می سازد. مردم، با انتخابات، به این فکر می افتند، که می توانند با تلاشهای سیاسی، زندگیِ خویش را متحول سازند.

پروسۀ انتخابات، به عنوانِ جزء اساسیِ نظامِ دموکراسی، سه گروه از بازیگران را دربر می گیرد. نخست مردم یا رأی دهندگان، که در قاعدۀ فرایندِ انتخابات قرار می گیرند. راه افتیدنِ پروسۀ انتخابات و مصارفِ هنگفتی که در این راه هزینه می گردد، تماماً، به منظورِ تأثیرگذاری بر آرای رأی دهندگانیست، که در انتخابات شرکت می کنند. در مبارزاتِ انتخاباتی، آماجِ تمامِ برنامه های تبلیغاتی، رأی دهندگان اند. این برنامه های تبلیغاتی، از سوی احزابِ سیاسی و یا کاندیداهای مستقل، از طریقِ رسانه های گروهی و… به راه انداخته می شوند. رأی دهندگان، با کاربردِ آرای شان، تعیین کنندۀ نهاییِ نتایجِ انتخابات اند.

دستۀ دومِ بازیگرانِ انتخابات، رسانه های همگانی اند. رسانه ها، به عنوانِ سیستمهای اطلاع رسانی، در نظامهای دموکراتیک، از ارزشِ بس بزرگی برخوردار می باشند. رسانه ها، وسیلۀ خوبی برای مبارزاتِ انتخاباتی به شمار می روند. سیاستمداران، با استفاده از رسانه ها، می توانند به زودترین فرصت، بیشترین تأثیرگذاری را بر افکارِ عامه داشته باشند. با استفاده از رسانه ها، سیاستمداران می توانند به انتقاد از برنامه ها و راهبردهای حکومت و سایرِ رقبای خود پرداخته و برنامه ها و راهبردهای خود را، به عنوانِ بدیلِ مناسب، به گوشِ مردم برسانند. رسانه ها، اصولاً، باید با بیطرفیِ کامل عمل کنند؛ امّا در یک نظامِ دموکراتیک، افراد، گروههای سیاسی و… می توانند به تأسیسِ رادیو، تلویزیون، روزنامه و… بپردازند و آن عده از رسانه ها، که ظاهراً حزبی نیستند، در بسیاریِ از موارد، به حمایت از کاندیداهای مشخصی می پردازند. رسانه ها، میانِ سیاستمداران و مردم، مانندِ پُلِ اتصال عمل می کنند. رسانه ها، منابعِ بی تکلفِ اطلاعات پیرامونِ احزاب، سیاستمداران و برنامه های سیاسیِ شان است. رأی دهندگان، با استفاده از رسانه ها، به انتخابِ نهاییِ خود می رسند.

گروه سوم، در فرایندِ انتخابات، احزابِ سیاسی و سیاستمداران می باشند. احزابِ سیاسی و سیاستمداران، بازیگرانِ اصلیِ انتخابات به شمار می روند. در فرایندِ انتخابات، ابتکارِ عمل، در دستِ احزاب و سیاستمداران است. این سیاستمداران اند، که برای دستیابی به قدرتِ سیاسی، در پروسه های انتخابات شرکت می کنند و برای تأثیرگذاری بر رأی دهندگان، از رسانه ها، به عنوانِ سیستمهای مدرن، استفاده می کنند. احزاب و سیاستمدارن، بازیگرانِ قدرت اند. مردم، یگانه منبعِ قدرت است و سیاستمداران باید آن را از مردم به دست بیاورند. راه به دست آوردنِ قدرت، انتخابات است. در نظامهای دموکراتیک، سیاستمداران، تنها از طریقِ انتخابات می توانند به قدرتِ سیاسی دست بیابند. سیاستمداران، باید رسانه هایی را به کار گیرند، تا با تأثیرگذاری بر مردم، از طریقِ انتخابات، به قدرتِ سیاسی برسند.

برای سیاستمداران، به تنهایی خیلی دشوار است تا بتوانند به قدرت دست بیابند. مشاورین، مؤسساتِ تبلیغاتی، گروههای تخصصی و … در کنارِ سیاستمداران قرار گرفته، آنها را در راه اندازیِ مبارزاتِ انتخاباتی همکاری می کنند. گروههای متخصصِ همکار با سیاستمداران، در امر انتخابات، نقشِ بس بزرگی را در فرایندِ انتخابات بازی می کنند. تهیۀ سخنرانیهای عالی، تهیۀ پیامهای جذاب، چهره پردازیِ عالی در تصایر و رهنماییهای گوناگون می توانند یک سیاستمدارِ نه چندان لایق را به قدرتِ سیاسی برسانند.

انتخابات، فرایندِ پیچیدۀ سیاسی در نظامهای دموکراتیک است، که با پیشرفتِ وسایلِ ارتباطِ همگانی و افزایشِ گروههای بازیگر در آن، به پیچیدگیِ آن افزوده می شود. آیندۀ دموکراسی، به فرایندِ انتخابات بستگی دارد. اگر انتخابات، زیرِ تأثیرِ وسایل ارتباطِ همگانی و بازیگرانِ سیاست، ماهیتِ دموکراتیکِ خود را از دست بدهد، یقیناً، دموکراسی با بحرانِ بزرگی مواجه خواهد شد.