یکی از رسانه های با نام کشور، کلید گروپ است، که درعرصه های مختلف رسانه یی فعالیت دارد. کلید را میتوان از پیشقراولان رسانه های چاپی در کشور دانست، که بر بنیاد ارزشهای ژورنالیسم دموکراتیک، پس از دوران طالبان ایجاد گردید. کلید، در زمینۀ تعمیم فرهنگ مجله خوانی در میان خانواده ها، نقش مهمی در کشور بازی کرده است. کلید گروپ، که در ژانرهای متنوع مینویسد و برنامه پخش میکند، طیف وسیعی از خواننده ها و شنونده ها را از طریق نشر مجله های کلید و مرسل و رادیوی کلید، به خود جلب کرده است. یکی از ویژه گیهای خوب کلید گروپ را انتخاب و رعایت خط نشراتی آن و معیاری بودن اصول خبرنگاری میسازد، که از استمرار و ثبات بهره مند است.
استمرار نشراتی کلید، زمینۀ آن را مساعد ساخته است تا اعتماد خواننده ها و شنونده ها به آن، به عنوان رسانۀ دارای راهبرد و پرداخت صحیح به مسایل در افغانستان و جهان، معطوف گردد. ویژه گی دیگر کلید گروپ را مدیریت کارای مجتمع نشراتی آن میسازد. مدیریت رسانۀ کتله یی مانند کلید گروپ، درهماهنگی با مأموریتهای جداگانۀ رسانه یی، که در چهارچوبۀ کار گروهی شکل گرفته است، اهمیت زیادی بر نتایج کاری آن دارد. درین هماهنگی، پیامها و دیدگاههای شنونده ها و خواننده ها با برنامه هایی که از سوی کلید گروپ، ارایه میگردد، عجین میشوند. این نحوۀ کاری، نمایانگر آنست که مدیریت کلید گروپ در اثر دیدگاهها و پیامهای مخاطبینش سازماندهی میگردد. بدین ترتیب هر مخاطب، دیدگاههای خود را در تغییرات و اصلاحات برنامه ها پیدا میکند.
کلید گروپ، در میان رسانه های کشور جایگاه با اعتبار خویش را داشته است. در پهلوی برنامه های سیستماتیک رسانه یی، کلید گروپ، برنامه های گفتمان زایی چون حقوق بشر، دموکراسی و جامعۀ مدنی را راه اندازی کرده است و درجریانات دولت سازی، احترام به حاکمیت قانون و ارزشهای فرهنگ شهروندی، گامهای به سزایی را برداشته است. گسترش فرهنگِ آزادی بیان و احترام به آن از سوی حکومت و سایر بازیگران اجتماعی، از مهمترین گزینه های راهبردی کلید گروپ به حساب می آید. در سال گذشته، کلید گروپ، ابتکار مهمی را در پیوند به آزادی بیان و نقش جامعۀ مدنی در هماهنگی با رسانه ها، راه اندازی نمود. این ابتکار، که در چهارچوبۀ کنفرانس بین المللی در شهر کابل راه اندازی گردید، بر نقش رسانه ها و جامعۀ مدنی در تعمیم فرهنگ آزادی بیان تأکید کرد. ایجاد هماهنگی بهتر میان رسانه ها و جامعۀ مدنی و ترویج فرهنگ حقوق بشر در کارهای روزانۀ کلید گروپ به وضاحت دیده میشود.
در ماه سرطان سال جاری، سمپوزیم تحلیلی دسترسی به اطلاعات، از سوی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، در شهر مزارشریف تدویر یافت. در کار این سیمینار، نماینده های کلید گروپ، شرکت فعالی داشتند. پس از آن سمپوزیم تحلیلی، نخستین رسانه یی که مبحث حق دسترسی اطلاعات را به بحث رسانه ها کشانید، رادیو کلید بود، که از سوی دستگاه نشراتی کلید گروپ در شهر مزارشریف راه اندازی شد و به زودی این بحث، در شهر کابل پیگیری گردید. درین برنامه ها، پژوهشگران پیرامون ضرورت قانون دسترسی به اطلاعات، به مباحثات سازنده یی دست زدند. این، نمونۀ بسیار خوبی از تعهد و رسالتمندی کلید گروپ، در پیوند به ارزشهای حقوق بشر، جامعۀ مدنی و دموکراسی است.
کلید گروپ، همکاریهای جالبی را با رسانه های ملی و بین المللی خلق کرده است. در پهلوی آن که کلید گروپ در موضع حمایت از گسترش رسانه های رسالتمند در کشور قرار دارد، تلاش نموده است تا رسانه ها به عنوان قدرت چهارم، نقش خویش را در نظارت از ارزشهای حقوق شهروندی در کشور بازی نمایند. از سوی دیگر ایجاد رابطه های گسترده با رسانه های بین المللی، زمینه های خوبی را برای معرفی بیشتر کلید گروپ در خانوادۀ رسانه های بین المللی مساعد گردانیده است.
حضور فعال نماینده های کلید گروپ در مباحثات مهم روز، که از سوی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان و سایر نهادهای مدنی و حقوق بشری تدویر می یابد، نشانگر ارجگزاری این رسانۀ با اهمیت به تحولات روز در کشور است. کلید، هم به عنوان عضو جامعۀ مدنی و هم به عنوان رسانۀ ملی، جایگاه خوبی در میان جامعۀ مدنی و خانوادۀ رسانه های کشور باز نموده است.
مجلۀ «انگاره»، در حالی که بهروزی و کامیابی بیشتری برای کلید گروپ و گروه همکاران شان در سراسر کشور تمنا مینماید، اینک این رسانۀ رسالتمند را، به عنوان یکی از فعالترین رسانه های کشور، که در راستای تعمیم دموکراسی و حمایت از جامعۀ مدنی افغانستان کارهای ارزشمندی را انجام داده است، به معرفی میگیرد، که توجۀ شما را به آن جلب مینماییم:
………………………………………………………………
نجیبه ایوبی، رییس کلید گروپ، دریک گفتگوی اختصاصی با انگاره:
صباح
گفتمانها میتواند فرهنگ تحمل را بالا برده و همدیگر فهمی را تعمیم بخشد
نجیبه ایوبی، از بانوان برجستۀ خبرنگار در کشور است. تجربه، کارایی و تحصیل، سه گوشۀ شخصیت تخصصی وی را میسازد. بانو ایوبی، در پهلوی آن که از شخصیت شاخص تخصصی برخوردار است، سیمای اجتماعی برجسته یی نیز دارد. از وی به عنوان انسان مهربان، با روابط گستردۀ اجتماعی نام برده میشود. خانم نجیبه ایوبی از شهرت و محبوبیت زیادی در میان جامعۀ مدنی افغانستان برخوردار است. در نشستهای رسمی و کاری در میان نهادهای مدنی کشور، حضور خانم نجیبه ایوبی همیشه مورد استقبال قرار میگیرد. در میان جامعۀ خبرنگاری هم، چنین است. وی توانسته است جایگاه قابل ارجی را برای خودش در میان خبرنگاران کشور باز کند. بدین ترتیب، خانم نجیبه ایوبی، توانسته است نقش پیوندگرانۀ دو پدیدۀ ارزشی یعنی رسانه ها و نهادهای مدنی را به خوبی ایفا نماید.
از خانم نجیبه ایوبی در بحثهای سیاسی و اجتماعی، به عنوان کارشناس امور رسانه یی دعوت میگردد. دیدگاههای خانم ایوبی، در دفاع از ارزشهای آزادی بیان و آزادی رسانه ها در چهارچوب نقش فعال جامعۀ مدنی تعریف میشود. در مورد دولت نیز به دولت ملیی که با ارزشهای حقوق بشر و میکانیسم دموکراسی شکل گرفته باشد، اعتقاد دارد. خانم نجیبه ایوبی، مدیر فعال و مناسبی نیز است. وی، در رابطۀ بسیار صمیمانه و سازنده، با همکاران خویش کار میکند. وی، به شفافیت و دموکراسی کاری ایمان دارد و از فرهنگ والای رابطه سازی با همکاران خویش برخورداراست. از همینجاست که وی به شخصیت صمیمی و با درکی در میان همکاران خود شهرت دارد.
خانم نجیبه ایوبی، خود به ولایات سفر نموده و با همکاران خویش از نزدیک مفاهمه مینماید. وی، همواره از دیدگاههای همکاران محلی خویش، در بهبود برنامه ها و مدیریت، استفادۀ شایانی میبرد. راه اندازی نشستهای دوامدار با همکاران، در محلات و مرکز، زمینه های اصلاحات دوامدار را در برنامه های کلید گروپ باعث گردیده است.
خانم نجیبه ایوبی، به عنوان عضو بورد شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، رابطۀ سازنده و فعالی را با جامعۀ مدنی، مدافعین حقوق بشر و فعالین ارزشهای حقوق شهروندی در کشور، تأمین کرده است. در نشست مشترکی، که در واکنش با قتل سلطان منادی خبرنگار فقید افغان راه اندازی گردیده بود، خانم نجیبه ایوبی، به نماینده گی از نهادهای جامعۀ مدنی و رسانه یی، به پرسشهای خبرنگاران پرداخت و پیام شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان را وسیله گردید؛ که نمونۀ دیگری از نقش مهم وی در حمایت از ارزشهای آزادی بیان به حساب می آید.
«انگاره»، در گفت و شنود ویژه با خانم نجیبه ایوبی تلاش نموده است تا شمه یی از فعالیتهای کلید گروپ و قسمتهایی از شخصیت چند بُعدی خانم ایوبی را به معرفی بگیرد، که توجۀ شما را به آن جلب مینماییم:
● خانم ایوبی! شما به حیث یک بانوی پُرتلاش و متعهد، در رأس کلید گروپ قرار دارید، میخواستم برای خواننده های انگاره، در مورد انگیزه های ایجادی و شگردهای ساختاری این نهاد رسانه یی، معلومات ارایه فرمایید؟
◙ کلید گروپ، در سال ۲۰۰۲، به حیث یک ابتکار رسانه یی DHSA یا موسسۀ انکشاف خدمات بشری افغانستان، با چاپ مجلۀ کلید به وجود آمد. یکی از دلایل عمدۀ به وجود آمدن کلید آنست که چون فعالیتهای DHSA در چوکات انکشاف خدمات بشری تنظیم شده بود، مسؤولین این مؤسسۀ غیردولتی، جای رسانه های آزاد را بعد از سقوط امارت طالبان در کشور خالی یافته و دست به ایجاد چنین گروپی که بتواند به حیث مجموعه یی از رسانه های آزاد، به گونۀ غیرانتفاعی، در سطح ملی فعالیت نماید، زدند. در حال حاضر DHSA در دو بخش عمدۀ برنامه و حمایت (support) فعالیت دارد، بخش برنامه و بخش حمایت، شامل بخشهای مختلف دیگر است، که در بخش برنامه، میتوان از پنج بخش عمدۀ زیر نام برد:
رسانه های عامه؛
حفظ آبدات تأریخی؛
آموزش و پرورش؛
حفاظت از محیط زیست؛
بخش باز سازی.
کلید گروپ، به حیث یکی از بخشهای عمدۀ DHSA فعالیت داشته و دارای هشت رسانۀ عامه، شامل ۶ رادیو ستیشن و دو مجله میباشد. رادیوها، در ولایتهای کابل، هرات، ننگرهار، قندهار و بلخ فعالیت دارند، رادیوهای کلید، به ترتیب، در سالهای زیر ایجاد و به فعالیت آغاز کردند:
– رادیو کلید در شهر کابل، در اگست ۲۰۰۳؛
– رادیو کلید در ولایت هرات، در اگست ۲۰۰۵؛
– رادیو کلید در ولایت ننگرهار، در اگست ۲۰۰۷؛
– رادیو کلید در ولایت کندهار، در اکتوبر ۲۰۰۷؛
– رادیو کلید در ولایت بلخ، در دسامبر ۲۰۰۷؛
– کابل راک رادیو، در مارچ ۲۰۰۹٫
این رادیوها، در حدود ۱۱ ولایت کشور را زیر پوشش نشراتی قرار داده و به گوش ۱۱ میلیون شنونده میرسد. همۀ این رادیوها، نشرات ۲۴ ساعته داشته و هر یک تولید و پخش جداگانۀ خود را دارد.
● این رادیوها روی کدام ضرورت و چرا در هر ولایت، به گونۀ جداگانه ایجاد کردید؟
◙ کلید گروپ، رادیوهای خویش را، به خاطر مسایل زیر، به گونۀ جداگانه دیزاین کرده است:
ارتقای ظرفیت در ولایات، احترام گذاشتن به زبانها و لهجه های خاص مردم در نقاط مختلف کشور و تنظیم نشرات هر رادیو به گونۀ جداگانه، با نشرات به زبانهای رایج در هر ولایت.
رادیوهای کلید، به ۶ زبان عمدۀ کشور نشرات دارند.
هر رادیو، در کنار نشرات روزمره، دست به ابتکاراتی میزند، که میتواند دست آوردهای ماندگار به حساب آیند. به گونۀ مثال: رادیو کلید کابل، برنامۀ «افغانستان در چهار دهۀ اخیر» را به نشر میرساند. این برنامه، رخدادهای چهل سال اخیر افغانستان را، با جزئیات آن، از زبان شخصیتهای افغان، که در قضایای چهل سال اخیر افغانستان دخیل بوده اند، بایگانی و ریکارد کرده و تا کنون به نشر سپرده است. این برنامه، به گونۀ متن هم در آمده، که امیدواریم در آیندۀ نزدیک، چاپ و نشر شوند و گام ماندگار در ثبت تأریخ وطن بگذاریم. مانند این ابتکار، سایر رادیوهای کلید نیز کارهای خاصی را انجام داده اند، که بیان آنها در این بحث نمیگنجد.
● با آن که مصاحبۀ کاملی از آقای صدیق الله بدر، مدیر مسؤول مجلۀ کلید، در همین شماره به نشر میرسد، میخواهم به گونۀ فشرده، در مورد نشرات چاپی کلید گروپ، معلومات ارایه نمایید.
◙ مجله های کلید و مرسل، که هفته وار منتشر میشوند، با بلندترین تیراژ، در سطح هفته نامه های کشور، جای خاصی را در میان رسانه ها احراز کرده و در تمامی ولایتهای کشور قابل دریافت است. مجلۀ کلید، یک مجلۀ سیاسی ـ اجتماعی بوده و به زبانهای دری، پشتو و انگلیسی به نشر میرسد؛ ولی مجلۀ مرسل، که مخاطبان آن را زنان و خانواده ها تشکیل میدهد، به دو زبان دری و پشتو به نشر میرسد و گرداننده گان آنها تلاش دارند تا مسایل مربوط به زنان را، که برای افغانها بسیار مهم است، در سطح ملی، زیر پوشش نشراتی خود داشته باشند.
● خانم ایوبی! شما که بدون شک دارای یک دید وسیع و عاری از هرگونه تعلقات سلیقه یی هستید، وضعیت رسانه های کشور و به گونۀ خاص، وضعیت رسانه های مربوط به کلید گروپ را در قبال رویدادهای جاری کشور، به ویژه در قبال انتخابات، چگونه ارزیابی میکنید؟
◙ میتوان گفت که رسانه های آزاد افغانستان، نقش خود را در انتخابات، به گونۀ بارزی انجام دادند و تمام امکانات دست داشتۀ خود را به کار گرفتند تا بتوانند برای انتخابات کاری انجام دهند. در پوشش اخبار انتخابات، در تشویق مردم به خاطر اشتراک در پروسۀ انتخابات و رأیدهی و همچنان در اجرای نقش نظارتی خود، از هیچگونه تلاشی دریغ نکردند.
کلید گروپ، در روز انتخابات، با سهمگیری ۳۰۰ ژورنالیست، همۀ ولایات و اکثریت ولسوالیها را زیر پوشش خبری خود قرار داد. پنج رادیو ستیشن کلید به گونۀ زنده، از شروع تا ختم انتخابات، از سراسر کشور، گزارش میدادند. پیش از انتخابات، دو ویژه نامۀ مربوط به انتخابات، از سوی مجله های کلید و مرسل، با مصرف کلید گروپ، به چاپ رسید و در سراسر کشور توزیع گردید. همچنان در بخش فعالیتهای رادیو کلید، با ۳۲ تن از نامزدها، به طور زنده، مناظرۀ رادیویی انجام شد.
● شما آگاهی دارید که در میان رسانه های دیداری ـ شنیداری، نقش پیشگامی تلویزیونها و رادیوها در رسانش اطلاعات زنده به مردم و گسترش آگاهی آنان، وسیعاً قابل لمس است، با درنظرداشت وضعیت موجود در کشور، به نظر شما، گرداننده گان این رسانه ها، به ویژه تلویزیونها، چه سودمندیهایی برای مردم، در راستای وفاق ملی و گذار از دشواریهای بازمانده از سه دهه جنگ، داشته اند؟
◙ رسانه ها، به ویژه رسانه های برقی، نقش ارزنده و مثبتی در تأمین وفاق ملی، آوردن تغییر در زنده گی مردم و دادن آگاهی سیاسی لازم به مردم، دارند. هیچکس منکر این خدمات رسانه های برقی شده نمیتواند؛ ولی رسانه های برقی در کشور ما، متأسفانه مشکلات خود را نیز دارند. در بعضی از موارد، نبود تجربۀ کافی برای کار رسانه یی، گرایشهای سیاسی، برخوردهای سلیقه یی و روزمره با وقایع و رخدادهای روز، نبود یک خط نشراتی و پالیسی معین و مشخص، سبب شده تا از تأثیرگذاری رسانه های برقی در کشور کاسته شود.
من مطمینم که اگر ما قادر به رفع نقیصه های فوق در عرصۀ کار رسانه یی میشدیم، امروزه، تأثیرگذاری به مراتب بیشتر رسانه ها را شاهد میبودیم. متأسفانه، در برخی از موارد، حتا اهل مسلکهای خاصی چون ژورنالیسم هم فراموش میکنند، که چکاره اند و مسلک شان چه مسؤولیتهایی را به دوش آنها گذاشته است. بدبختانه، از هرچیز استفادۀ ابزاری میشود. با درد و دریغ باید گفت، که قدسیت ژورنالیسم را گاهی در خدمت پول، زمانی در خدمت قدرت و زمانی هم پاپوش سلیقه های شخصی میسازند. به این سبب است که زورمندان میتوانند به خود جرئت دهند که قسمتی از نشرات را به نفع خود و سلیقه های شخصی خود عیار سازند. من تفاوتهای زیادی را در زمینۀ پیروی از اصول پذیرفته شدۀ ژورنالیسم، میان مدیر مسؤولان رسانه های به اصطلاح آزاد کشور، با مسؤولان رسانه های سایر کشورهای جهان میبینم. اینجا رسانه دار، یعنی مالک و صاحب رسانه، حرف اول را میزند؛ در حالی که خیلی جاها دیده شده که حرف اول را در نشرات، مدیر مسؤول رسانه میزند. این تفاوت از جایی ناشی میشود که ژورنالیستان، به خاطر مجبوریتهای زنده گی، یا هر دلیل دیگری، نتوانسته اند به رسانه داران تفهیم کنند که نقش و مسؤولیت ژورنالیستان در قبال پیشبرد امور رسانه یی، چیست.
به هر صورت، رسانه ها، به ویژه رادیوها و تلویزیونها میتوانند بهتر از آنچه که حالا انجام میدهند، نقش مؤثری را در تأمین وفاق ملی و گذار مؤفقانه از مرحلۀ دشوار کنونی، ایفا نمایند.
● شما میدانید، که فرهنگ خشونت، به جای اصل تفاهم و همگرایی قرار گرفته و سرشت جامعۀ ما را مکدر ساخته است. گمانه زنیهایی وجود داشت که نقش رسانه ها به عنوان مصلح، در زدودن خشونتها و زمینه سازی برای درک متقابل، اهمیت قابل ملاحظه یی کسب خواهد کرد؛ به گونۀ مثال: ما شاهد گفتمانهایی استیم، که در رسانه های دیداری و شنیداری، پیرامون مسایل جاری در کشور، راه اندازی میگردند. شما این گمانه زنیها را در پیوند با چنین فعالیتهای رسانه یی، چقدر تحقق یافته احساس میکنید؟
◙ به نظر من، بعد از چند دهه جنگ، وقتی فضایی به وجود می آید که مخالفین دیروزی، که با تفنگ در برابر هم قرار داشتند، می آیند و در رادیو یا تلویزیونی به بحث میپردازند، این خود یک تغییر مثبت به حساب می آید؛ ولی وقتی بحث راه انداخته میشود، انتخاب موضوع بحث، انتخاب مهمانان و شرکت کننده گان بحث، نحوۀ گرداننده گی بحث، ظرافتهایی دارد که اگر از طرف مسؤولین و برگزار کننده گان بحث به درستی و دقت رعایت نشود، نباید امید داشت که بحث در جهت رفع خشونتها و مثبت واقع شود.
رویهمرفته، کار رسانه های تصویری را میتوان ارج گذاشت؛ زیرا راه اندازی این گفتمانها میتواند فرهنگ تحمل را بالا ببرد و تحمل پذیری را ترویج و همدیگر فهمی را تعمیم بخشد.
● به عنوان آخرین پرسش، میخواهم از برنامه های کاری رسانه های تحت رهبری خود تان بپرسم، که چه نوآوریها و تجدید نظرهایی را در قبال آنچه که گفته آمدیم، اولویت میدهید؟
◙ رسانه های تحت ادارۀ کلید گروپ، خود را تابع یک خط نشراتی خاص، که محور آن را منافع مردم تشکیل میدهد، میدانند. هریک ازین رسانه ها، در چوکات کلید گروپ، مکلف به تعقیب پالیسی خاصی است، که باید خود را در آن چوکات عیار سازد و هر آنچه را که نشر میکند، باید آن را با محک پالیسی نشراتی عیار سازد. برای آن که رسانه های ما محبوبیت خود را در اذهان مردم حفظ کنند، وقتاً فوقتاً لازمست تا مسؤولین آنها، با درنظرداشت خواستها و نیازهای مردم، تغییراتی را که لازم میبینند، در برنامه های خویش به وجود آورند؛ چنان که به اساس این برنامه، در هر سه ماه یکبار، نماینده گان رسانه های زیر ادارۀ کلید، در یک ولایت، برای تدویر کارگاه چند روزه جمع میشوند و با تصمیمگیری جمعی، تغییراتی را که مؤثر احساس گردد، در نشرات رسانه های خود به وجود می آورند.
● خانم ایوبی! سپاس و امتنان فراوان از شما، که با وجود مصروفیتهای زیاد، فرصت این ملاقات را فراهم نمودید.
◙ از شما هم تشکر.
………………………………………………………………
می خواهم کلــــید قفل گشای خوشبختی مردم ما باشد
● فروزان درویش، خبرنگار انگاره
◙ صدیق الله بدر، مدیر مسؤول مجلۀ کلید
● آقای صدیق الله بدر، مدیر مسؤول هفته نامۀ کلید! طوری که میدانیم مجلۀ کلید، یکی از مجلات پُرخواننده است و در میان رسانه های ما از جایگاه خاصی برخوردار است؛ میخواهم بپرسم که مجله، به کدام تأریخ تأسیس و با کدام هدف آغاز به نشرات کرد؟
◙ با تشکر از شما؛ هفته نامۀ کلید، قسمی که شما گفتید، یکی از پُرخواننده ترین هفته نامه های کشور است. به همین علت، پس از گذشت هفت سال و چند ماه، هنوز هم نشرات داشته و روز به روز بر تعداد خواننده گان و علاقمندان آن افزوده میشود. تعداد بیشتر خواننده گان این هفته نامه را جوانان تشکیل داده و اکنون با یک رویکرد جدید، مورد علاقۀ بیشتر کارشناسان سیاسی و دفاتر دیپلوماتیک قرار گرفته است.
هفته نامۀ کلید، در اول حمل سال ۱۳۸۱ خورشیدی، با هدف بازسازی فکری در جامعۀ افغانی، به فعالیت آغاز کرد و بیشتر روی مسایل بازسازی در کشور توجه داشت. هدف ما این بود که چگونه در عرصۀ بازسازی، سهم بگیریم و هموطنان عزیز را از لحاظ فکری آمادۀ بازسازی نماییم.
خوشبختانه، در تأمین این امر، به موفقیتهایی هم رسیده ایم و امروز شاهد آنیم که مردم، علاقمند به بازسازی در کشور گردیده و شماری از هموطنان ما، که شرایط بهتر اقتصادی دارند، حتا پول و زمینهای شان را برای ساختن مکاتب، اعمار کلینیکها، احداث شاهراه ها و… در اختیار ملت قرار داده و میدهند.
این را هم باید یادآور شوم که هفته نامۀ کلید، از همان آغاز نشرات، بنابر اصل مطبوعاتی، به حیث پلی بین مردم و دولت نوپا قرار داشته و مشکلات متقابل مردم و دولت را بازتاب داده است.
این هفته نامه، با دید انتقادی به مسایل نگریسته و انتقادهای خویش را بربنیاد یک راه حل مطرح ساخته است و هیچگاه مانند شماری از نشریاتی که صرف به انتقاد اکتفا نموده اند، به انتقاد بسنده نکرده، بلکه با طرح مسایل، کوشیده است راه حل منطقی را نیز برای رفع آن مشکل، پیشکش نماید.
● میدانیم که نام، بیانگر اهداف است و تا حدی ستراتیژی کاری را افاده میکند؛ میخواهم بدانم که چرا نام «کلید» را برای هفته نامۀ تان برگزیدید و چه دورنمایی را در پیوند با این نام و روند کاری نشراتی کلید در نظر دارید؟
◙ پیش از آن که این هفته نامه به چاپ برسد، دو ـ سه ماه، روی نام این مجله، جر و بحثهایی صورت گرفت، تا آن که همه اعضای بورد، با یک تصمیم قاطع ـ نظر به شرایط و اوضاع مسلط بر کشور، که از هرسو در یک مضیقه و باتلاق نابودی قرار داشت ـ نام این هفته نامه را «کلید» گذاشتند. کلید، یعنی قفل گشا و ما بر همین باور، که بتوانیم مردم و وطن خویش را از بدبختیها و سیاهیها نجات دهیم، نام کلید را برگزیدیم و از همان آغاز تا کنون به همین نام نشرا ت داریم.
ما به این باوریم، که افغانستان با داشتن موقعیت حساس ژیوپولیتیک، هر از گاهی میتواند مورد آماج بدبختیها، هم از سوی همسایه های بد و هم از سوی سایر کشورهای طمعکار قرار بگیرد. با درنظرداشت همین روحیه، ما چهرۀ کلید را تغییر داده و اینک، با یک محتوای جدید و بیشتر سیاسی و ملی برخورد میکنیم. شعار ما شعار حاکمیت و مالکیت افغانی است و ما نمیخواهیم که دیگران بالای سرنوشت ما تصمیم بگیرند؛ تصمیم گیرنده، باید خودما باشیم. ما با همین نظر به پیش میرویم و دوشادوش مردم خود گام برمیداریم.
● دیده میشود که در هفته نامۀ کلید، موضوعات گوناگون اجتماعی، سیاسی، حقوق بشری، اقتصادی، ادبی، خبری، علمی، ورزشی و تفریحی به نشر میرسند؛ پرسش این است، که چرا این همه موضوعات در یک هفته نامه به نشر برسد و آیا نمیخواهید در برخی از زمینه های مهم کاریِ کلید گروپ، تخصصی برخورد کنید؟
◙ سؤال خوب و درخور پرسش نموده اید؛ من با نظر شما موافقم؛ امّا باید بگویم که از آغاز تاکنون، هفته نامۀ کلید، خواننده گان و علاقمندان مختلفی داشته است. تماسهای تیلفونی مکرر و نامه های رسیده از مردم، ما را واداشته تا هفته نامۀ کلید، مطابق تمام ذوقها باشد. ما نمیخواهیم که با تخصصی کردن مصنوعی، خواننده گان خود را از دست بدهیم. ما در هر دو یا سه ماه، به شکل گروپی، به شهرها سفر میکنیم و در مورد هفته نامۀ خویش جویای نظریات آنان میشویم. این همه پرسی به ما نشان میدهد که هفته نامه، چه رنگی باید داشته باشد که مردم آن را از خود بدانند و بالای آن اعتماد داشته باشند. اگر متوجه شده باشید، هفته نامۀ کلید، در هفتمین سال نشراتی خویش، از شماره ۳۶۴ به بعد، با یک چهرۀ جدید، به نشرات خود ادامه میدهد. شاید بپرسید، که چگونه چهره یی؟
با گذشت چیزی کمتر از هشت سال از حضور جامعۀ جهانی و نظام جدید در افغانستان، ما به این نتیجه رسیدیم، که راه پیشرفت و ترقی افغانستان اینست که مردم افغانستان به کمک جامعۀ جهانی، خود در مورد سرنوشت خویش تصمیم بگیرند و تفکر مالکیت افغانی تقویت بیابد. دیگر نباید دو ـ سه فردی در خارج از افغانستان، در مورد سرنوشت این کشور، که هیچگونه تصویر حقیقی از آن ندارند، تصمیم بگیرند؛ بلکه لازم است تا در قسمت تصمیمگیری برای افغانستان، ابتکار، به دست خود افغانها باشد.
هفته نامۀ کلید، در مواجهه با مسایل ملی و بین المللی افغانستان، تاکنون با ملایمت و اغماض برخورد کرده؛ امّا در دور تازه یی از پالیسی خویش، ستراتیژی فریاد و انتقاد را برگزیده و میخواهد با منطق مسالمت آمیز، امّا پرخاشگرانه، شجاعانه از آرمانهای ملی و اهداف اجتماعی مردم افغانستان دفاع کند و با هرگونه مداخلۀ خارجی و کارشکنیهای داخلی، که مانع تحقق صلح و امنیت ملی و آشتی بین الافغانی میباشد، مقابله نماید.
چاپ گزارشهای تحقیقی، نشر گزارشهایی در مورد جنایات جنگی در افغانستان و همچنین کارتونهای نشر شده در این هفته نامه، بیانگر این ادعا میباشد.
اگر حرف از بازسازی، صلح و یا جنگ باشد، تصمیم گیرنده باید افغانها باشند، امّا در سایۀ کمکهای جامعۀ جهانی؛ چون طی سالهای فاجعه زا و جنگ در افغانستان، تمام هست و بود این کشور نابود گردیده و تا هنوز، به شکل لازم، به پای خود نایستاده ایم.
باور ما این است که تاکنون جامعۀ جهانی برای بازسازی افغانستان، در حد توان خویش کمکهای شایانی نموده است؛ کمکهایی که افغانها هیچگاهی آن را فراموش نخواهند کرد.
● سابقه داران مطبوعات و سایر فرهنگیان ما، از دهه های پنجاه و شصت خورشیدی به یاد دارند، که برخی از نشریه های ایرانی، مانند: مجلات «اطلاعات هفتگی»، «زن روز» و «بانوان» و نشریه های خودمان، مانند: مجلات «ژوندون»، «پشتون ژغ» و «سباوون» علاقمندان فراوانی داشتند؛ چرا نشریه های امروزی ما، با وجود رشد فرهنگ و تکنالوژی، به چنان پیمانه یی علاقمندان خود را ندارند؟
◙ ببخشید! تا جایی که چشم دید خود من است، هنوز هم مردم، علاقمند به مطبوعاتی چاپی اند؛ به ویژه نشریاتی که وجه و روحیۀ ملی داشته باشند. هر نشریه که با این دید کار میکند، در بین مردم ازمحبوبیت خاصی برخوردار است. اگر از هفته نامۀ خود ما بگویم، که از همان آغاز، با تیراژ بلند ۲۵۰۰۰ نسخه نشرات دارد، هیچ تغییری در چاپ آن به نظر نرسیده است؛ بل، گاهگاهی، حدِ تیراژ بلندتر هم بوده است؛ امّا یک چیز دیگر را که در این زمینه نباید فراموش کرد این است، که امروز و دیروز سه گونه نشرات چاپی داشته ایم: رسانه های آزاد، رسانه های دولتی و رسانه های حزبی و تنظیمی.
رسانه های آزاد ملی گرا و مردمی، روز تا روز پیشرفت میکنند. رسانه های دولتی، که پشتوانۀ مالی و حمایتی دولت را در اختیار دارند، در حد ادارات دولتی مطرح استند؛ امّا رسانه های حزبی، نظر به پالیسیهای مشخص خودشان و تبلیغ برای خودشان، چیزی به خورد مردم نمیدهند و از همین رو، تعداد کثیری از این نشریه ها، بنابر کمبود خواننده و یا عوامل دیگری، از چاپ باز مانده اند. دیگر مردم افغانستان، که از شعار و شعار بازی به ستوه آمده اند، علاقمندی خاصی به نشریه های حزبی و تنظیمی، نشان نمیدهند.
● در هفته نامۀ کلید، صفحۀ ویژه یی پیرامون مسایل حقوق بشر، از سوی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان به نشر میرسد؛ به نظر شما نقش این صفحه در تعمیم و گسترش ارزشهای حقوق بشری میان خواننده گان مجلۀ کلید و استفادۀ سودمند آنان ازین مفاهیم چگونه است؟ آیا بازتاب مطالب این صفحه میان علاقمندان آن را درک کرده اید؟
◙ این صفحه، خوانندگان خاص خودش را دارد و نقش آن در تعمیم و گسترش ارزشهای حقوق بشری خوب بوده است؛ ما نامه ها و تماسهای تیلفونی زیادی در این مورد داشته ایم. خواننده گان تقاضا میکنند که بیشتر از این، به توضیح و تشریح ارزشهای حقوق بشری بپردازیم. از ابتدای نشر مسایل حقوق بشری تاکنون، نامه ها و تیلفونهای زیادی گرفته ایم، که در آن از بیان ساده و واضح مسایل حقوق بشری استقبال کرده و گفته شده که نویسنده های این متنها، قلباً با خواننده گان رابطه برقرار نموده و در خوانش آن، هیچگاه احساس خستگی نمیکنند. یکی دو باری، که هفته نامۀ کلید به گونۀ فوق العاده به چاپ رسیده و این صفحه شامل آن شماره ها نبوده، خواننده گان هفته نامه با من تماس تیلفونی گرفته و گفته اند که چرا این صفحه از چاپ باز مانده است.
به نظر من، اگر توضیح و تفصیل مسایل حقوق بشری، با همین زبان و بیانی که تاکنون صورت گرفته، بیشتر ادامه یابد و مسایل و موضوعات مهمتر و مفیدتری در زمینه ارایه گردد، برای روشن ساختن اذهان و بلند رفتن آگاهی و افکار عامه، بسیار مفید و مؤثر خواهد بود و از این طریق، مردم بیشتر به مفاهیم حقوق بشری پی میبرند و با اصول دموکراسی و اساسات جامعۀ مدنی آشنا خواهند شد.
● همه میدانیم که جای یک مجلۀ خانواده گی و مطابق با ذوق اکثریت، در خانوادۀ مطبوعات ما خالی است؛ یعنی در یک خانواده، اعم از مرد، زن، پیر، جوان و طفل، هریک علاقمند مجله و یا نشریه یی اند که شامل تمام موضوعات زنده گی آنان باشد و به این موضوعات، نه به گونۀ تفننی و پُرکاری، بلکه به گونۀ عمیق، همه جانبه و پیگیر بپردازد؛ شما درین مورد چه فکر میکنید؟
◙ من با شما موافقم؛ امّا باید بگویم که کلید گروپ، با درک همین مسایل، شش ماه بعد از نشرات هفته نامۀ کلید، دست به چاپ یک هفته نامۀ دیگر زد، که مجلۀ خانواده گی است و زیر نام «مرسل» به چاپ میرسد. پیش از این، بورد کلید گروپ تلاش میورزید که مسایل خانواده و خانواده گی را در هفته نامۀ کلید، تحت پوشش قرار دهد؛ امّا بعد از مدتی، هیئت رهبری کلید گروپ، با درک این که مردم افغانستان و به ویژه زنان افغان، ضرورت به معلومات و اطلاعات مربوط به خودشان را دارند، تصمیم گرفتند که مجلۀ مرسل را به چاپ برسانند، که این هفته نامه، کاملاً خانواده گی به چاپ میرسد و تمام کارکنان آن زنان میباشند. هفته نامۀ مرسل، بدون هیچگونه توقف نشراتی، به نشرات خویش ادامه داده و همین حالا شمارۀ ۳۳۶ آن زیر چاپ است.
در هفته نامۀ مرسل، مسایلی مورد بحث قرار میگیرد که مربوط به خانواده گی بوده و از طفل گرفته تا پیر و جوان، خوانندۀ این مجله اند. با این بیان، معتقدم که هفته نامۀ مرسل، یکی از پُرخواننده ترین مجلات خانواده گی میباشد، تا حدی که بعد از چاپ، کوشش خود من اینست که هفته نامۀ مرسل را بخوانم و بعد هم کلید را دوباره خوانی میکنم؛ علاوه بر این که در جریان کارِ هفته نامۀ کلید، هر مقاله و گزارش آن را بار ـ بار، با دید مسلکی و مسؤولانه میخوانم.
● آقای بدر، از توضیحات همه جانبۀ شما در مورد نشریه های چاپی کلید گروپ، اظهار امتنان میکنم.
◙ از شما هم تشکر و سپاس!