«در سایه‌ی توافق با طالبان بر سر جمهوریت و قانون اساسی، زنان نیز به حقوق‌شان دست خواهند یافت»
به باور آگاهان، برای توافق با طالبان بر سر موضوع زنان، اشاره‌ی مستقیم به این موضوع نمی‌تواند راه‌گشا باشد و در آغاز باید بر سر مسائل کلی‌تر با این گروه به توافق رسید. ارزش‌های دموکراتیک و انسانی از مواردی است که به باور بسیاری، اگر طالبان با آن کنار بیایند، حقوق زنان نیز به عنوان زیر مجموعه‌ی آن قابل دسترسی خواهد بود.
محمدیاسین نگاه، پژوهش‌گر و رییس مرکز مطالعات پل، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید: «باید دید که آیا طالبان می‌توانند روی ارزش‌های دموکراتیک، انسانی،
برابرخواهانه، تنوع فرهنگ، عقاید و مذاهب با ما به نتیجه برسند یا نه، اگر روی این مسایل به نتیجه رسیدند، موضوع حقوق زنان، دادخواهی برای آنان و مشارکت سیاسی‌شان در قدرت و انتخابات، زیر مجموعه‌ی این ارزش‌ها قابل تغییر خواهد بود.»
شبکه: به نظر شما آیا در نگاه طالبان نسبت به زنان تغییری آمده است؟
نگاه: به نظر من در نگاه طالبان نسبت به زنان، دموکراسی، انتخابات، جمهوریت و ارزش‌های برابری نوین هیچ تغییری نیامده است. این گروه هنوز هم یک گروه متحجر، واپس‌گرا و باورمند به خشونت است. اگر بگوییم تغییری در نوع نگاه طالبان پدید آمده است، در واقع خود را فریب داده‌ایم.
شبکه: نظر شما در مورد اینکه برای رسیدن به توافق صلح، تیم دولت برخی محدودیت‌هایی که ممکن است در رابطه با حقوق زنان توسط طالبان مطرح شود را بپذیرد، چیست؟
نگاه: ما باید از آدرس جمهوریت و دولت افغانستان با تمام قدرت، از دموکراسی، انتخابات و حقوق زنان به عنوان خط قرمز خود دفاع کنیم، حق از هر لحاظ با ما است و به هیچ‌صورت نباید کوتاه بیاییم. اگر روند باج‌دهی شروع شود، این محدودیت‌ها بیشتر خواهد شد، چه بسا طالبان رویای برافراشتن پرچم امارت اسلامی را در سر داشته باشند و بخواهند دوباره یک حکومت خشونت‌آمیز و قانون‌گریز را ایجاد کنند؛ پس باید با این نوع تفکر مبارزه کنیم و هیچ‌نوع محدودیتی را نپذیریم.
شبکه: به نظر شما تیم دولت در مذاکرات، توانایی لازم را دارد؟
نگاه: روند مذاکره به عنوان یک دانش مهم، نیازمند آشنایی کامل با فنون مذاکره و به چالش‌کشیدن طرف گفت‌وگو، هنر متقاعد و توجیه‌کردن و ایستادگی در موقف است و به باور من تیم گفت‌وگو کننده‌ی دولت، هیچ‌یک از این ظرفیت‌ها را ندارد و از نظر کیفیت بسیار زیاد آسیب‌پذیر است.
یکی از نگرانی‌های جدی در مورد روند مذاکرات صلح، چند دسته بودن گروه طالبان و تفاوت تفکر آنان است و اینکه آیا طالبی که قرار است با آن مذاکره صورت بگیرد، چه دیدگاه‌هایی نسبت به مسائل مختلف دارد.
شبکه: آیا طالبی که قرار است با آن گفت‌وگو صورت گیرد، باورها و موضع‌هایی همانند طالب خط جنگ دارد؟
نگاه: طالبی که در قطر مذاکره می‌کند و با آقای خلیل‌زاد چانه می‌زند، با طالبی که ماشین جنگی طالبان است، بسیار فرق دارد. طالب دسته‌ی اول کاملا تحت حمایت استخبارات منطقه است و مثل هر گروه دیگری، مطالبات سیاسی دارد، اما طالب جبهه‌ی جنگ، عمدتا گروهی عقیدتی است و با گفت‌وگوها میانه‌ی خوبی ندارد؛ از این رو انتظار می‌رود پس از گفت‌وگوها انشعابات بسیار جدی در داخل کار سازمانی طالبان به میان آید.
شبکه: چرا طالبان شرط آتش‌بس را تا کنون عملی نکرده‌اند؟
نگاه: تمام هویت، معنی و ارزش طالبان، زنده‌بودن ماشین جنگی آنان است و این سبب شده است که ما به آنان مشروعیت دهیم و با آنان گفت‌وگو کنیم. طالبان می‌ترسند که اگر ماشین جنگی‌شان متوقف شود دولت با آنان مذاکره نکند که این شروع فروپاشی‌شان خواهد بود.
به باور اقای نگاه، صلح تنها پایان جنگ نیست، آمادگی دولت برای حکومت‌داری در سال‌های پس از جنگ، برنامه‌های آن برای از بین‌بردن تبعیض، فقر و بیکاری، برنامه‌های مرتبط با نصاب تعلیمی و توقف ایجاد و پرورش افکار تندروانه در میان جوانان، از مواردی است که در صورت دست‌یابی به آن، می‌توان به تحقق صلح پایدار امیدوار بود.
شبکه: چه‌قدر به نتایج گفت‌وگوهای صلح خوش‌بین استید؟
نگاه: زیاد خوش‌بین نیستم، برای اینکه ما، نه در شروع این جنگ، نه در تصمیم‌گیری برای مذکرات و نه در نتیجه‌ی آن نقشی نداشته‌ایم و نخواهیم داشت. با این حال صلح آرمان ما است و از هر گامی که در راستای تحقق آن برداشته شود، با تمام وجود استقبال می‌کنیم.
به باور آقای نگاه، مردم باید به عنوان شهروندان مسئول تصمیم بگیرند تا با فرصتی که امریکا مساعد کرده است، چطور وضعیت را به سود خود رقم بزنند و از ارزش‌های خود و صلح پایدار دفاع کنند تا صلح نه تنها به پایان خشونت منجر شود، بلکه به جنگ چهل‌ساله‌ی کشور نیز پایان ببخشد.