آگاهیِ عامه از ارزشهای حقوق بشر، یکی از ساحاتِ کاریِ مهم و کلیدیِ مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان میباشد.
افغانستان کشوریست، که در سی سالِ اخیر، از تخطیهای گستردۀ ناقضینِ حقوقِ بشری، که دامنگیرِ تمامِ مردمِ افغانستان بوده است، رنجِ فراوان میبرد. مهمترین ساحاتِ این تخطیها را زیرپا گذاشتنِ ارزشهای حقوقِ بشر توسطِ رژیمهای مختلفِ سیاسی، تشکیل میدهد. در این سی سال، در کنارِ رژیمهای سیاسی، گروهها و تنظیمهای سیاسی، دست به صلاح برده و برای حصولِ قدرتِ سیاسی، دست به جنگها و منازعاتِ گسترده زده اند. این منازعاتِ سیاسی ـ نظامی، باعثِ تخطیهای گسترده از حقوقِ بشر و حقوقِ بشرخواهانه در کشور گردیده است. بنابر گزارشاتِ نهادهای حقوقِ بشرِ بین المللی، افغانستان، در جمعِ کشورهایی است، که در آن بیشترین تخطیها از حقوقِ بشر صورت پذیرفته است. بنابر تحقیقات و مطالعاتی که مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر در هشت سالِ اخیرِ فعالیتهای خویش انجام داده است، یکی از عواملِ مهمِ گسترده گی تخطی از حقوقِ بشر در افغانستان، کمبودِ آگاهی عامه از ارزشهای حقوقِ بشر است. مهمترین بخشِ این تخطیها را، بی توجهیِ رژیمها به حقوق مدنی و سیاسیِ شهروندان تشکیل میدهد. شکنجه، تعقیب و پیگردِ فکری، محدودیت بر آزادی بیان، نبودِ آزادی انجمنها و احزابِ سیاسی، تخطیهای گسترده در پیوند با حقوقِ زنان، تبعیض جنسیتی و کم توجهی به ارزشهای حقوقِ کودک، از نمونه های بارزِ این تخطیها به حساب می آیند. همچنان، لازم به یادآوریست که در این سی سالِ اخیر، در زمینۀ تأمینِ حقوقِ اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی نیز توجه چندانی صورت نگرفته است.
یکی از پرسشهای مهمی که ذهن همۀ مردم افغانستان را به خود مشغول گردانیده این است، که چرا این کشور به یکی از قربانیانِ مهمِ تخطی از معیارهای حقوق بشر مبدل گردیده است؟ برای پاسخ دادن به این پرسشِ مهم، پژوهشگرانِ نهادهای مدنی در افغانستان، به این باورند، که دو عنصرِ مهم سببِ این تخطیهای گسترده میگردد.
عنصرِ نخست، دربرگیرندۀ نقشِ ضعیف دولت، در تطبیقِ قوانینِ بین المللی، به ویژه در رعایتِ حقوقِ بشرِ بین المللی، میباشد.
موقعیتِ جیوپلوتیکِ افغانستان سبب گردیده است، که ابرقدرتهای جهان در دورانِ جنگِ سرد و پس از آن، جغرافیای افغانستان را آماجِ منازعات و جنگهای داخلی و منطقه یی قرار دهد. به صورتِ طبیعی، این جنگها، تخطیهای گسترده یی را در پیوند با حقوقِ بشر به بار می آورد و رژیمهای سیاسی، خود به تخطیگرانِ ارزشهای حقوقِ بشر مبدل میگردند.
نکتۀ دوم این است، که مردم افغانستان، از ارزشهای حقوقِ بشر، تعهداتِ دولت در برابرِ قوانینِ بین المللی و نقشِ دولت در تعمیمِ حقوقِ بشر، آگاهی چندانی ندارند. این مُعظله، عواملِ گسترده یی دارد: کمبودِ ظرفیتهای لازم در سطحِ دولت، نبودِ ارادۀ سیاسی در زمینه و کمبودِ قابلیتهای جامعۀ مدنی در تعمیمِ این ارزشها برای شهروندان، از عواملِ عمدۀ این نابسامانیها، به شمار می آیند.
نهادهای عضوِ مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر افغانستان به این باورند، که یکی از مسؤولیتهای مهم این شبکه را بلند بردنِ آگاهی عامه از ارزشهای حقوقِ ِ بشر، تشکیل میدهد. بناءً، باید مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر، از طریقِ رسانه های ملی و بین المللی، پخش و نشرِ رساله ها و کتبِ حقوقِ بشری و با فعال ساختنِ هرچه بیشترِ نشراتِ انترنتی، نقشِ فعالتری را در بلند بردنِ آگاهی مردم از ارزشهای حقوق بشر، بازی نماید.
مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان، از آوانِ تأسیسِ خویش، برنامه های رادیوییِ حقوقِ بشر را زیرِ نامِ «صدا»، در هماهنگی با یکی از نهادهای عضوِ خویش، رادیو صبح بخیر افغانستان، فعال نمود. این رادیو، تلاش نمود، تا گفتمانِ حقوقِ بشر را به یک مبحثِ بسیار مهم در ساختارهای سیاسی افغانستان، مبدل نماید. راه اندازی برنامه های اطلاع دهی، بحثهایی پیرامونِ تخطیها از موازینِ حقوقِ بشر و مطالعاتِ موردی پیرامونِ قضایای حقوقِ بشری در افغانستان، از نمونه های جالبِ کارکردهای این رادیو، به حساب می آیند.
مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان، از آوانِ فعالیتهای خویش، مجله یی را زیرِ نامِ «انگاره»، به دستِ نشر سپرده است. مجلۀ انگاره، طرفدارانِ زیادی را در میانِ روشنفکران، مدافعینِ حقوقِ بشر و فعالانِ جامعۀ مدنی، از آنِ خود کرده است.
مؤسسۀّ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، به تهیه و پخشِ کتب و رساله های ارزشمندی دست یازیده است، که در اکثرِ کتابخانه های کشور، قابلِ دسترس میباشند.
مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان، ویب سایتی را فعال نموده، که به یکی از مهمترین منابعِ حقوقِ بشر در کشور، مبدل گردیده است.
فیزِ چهارمِ کاری مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان، همراه خواهد بود با برنامه های گسترده تری در پیوند با آگاهیِ عامه در کشور. مؤسسه، درنظر دارد تا ویب سایتِ خویش را به سه زبانِ مهمِ فارسی دری، پشتو و انگلیسی، توسعه داده و به یکی از منابعِ مهمِ آموزشی، تحلیلی و خبری در پیوند با حقوقِ بشر در کشور مبدل نماید. این ویب سایت، گزارشها، تحلیلها و مباحثِ مهمِ حقوقِ بشری را به گونۀ منظم، به نشر خواهد میرساند.
نماینده گانِ مؤسسۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشرِ افغانستان در زونها و ولایاتِ کشور، داشته های نشراتیِ مؤسسه را به شهروندانِ کشور، پخش خواهد نمود.
مجلۀ انگاره، غنی تر و وسیعتر خواهد گردید. صفحاتِ آگاهی دهی عامه، در هفته نامۀ پُرتیراژِ «کلید»، نشر و پخش خواهد گردید، تا ازین طریق بتوانیم پیامِ حقوقِ بشر را به خانواده های کشور برسانیم.
مؤسسۀ جامعۀ مدنی حقوق بشر، گزارشِ مفصلِ از وضعیتِ حقوقِ بشر را، به گونۀ سالانه، به شهروندانِ کشور ارایه خواهد نمود، تا باشد نقشِ خویش را در حدِ توان، در زمینۀ ارتقای آگاهی عامه از مسایلِ حقوق بشری، ایفا نماییم.
