حضور معنادار اقلیت‌های آسیب‌پذیر در روند صلح
در این کنفرانس که روز شنبه 3 عقرب برابر با 24 اکتوبر از سوی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر و موسسه حقوق بشر و محو خشونت برگزار شده بود، 70 تن به شمول نمایندگان اقلیت‌های قومی سادات، قزلباش و اقلیت مذهبی شیعه اسماعیلیه، والی بامیان، نماینده شواری ولایتی، نماینده قوماندانی امنیه، آمر امور سرحدات و قبایل، رییس کمیسیون حقوق بشر، آقای عبدالودود پدرام رییس اجرایی موسسه حقوق بشر و محو خشونت، فعالان جامعه مدنی، خبرنگاران، استادان، دانشجویان و فرهنگیان اساتید دانشگاه، محصلین و فرهنگیان حضور داشتند.
در آغاز برنامه آقای اسماعیل ذکی، به نمایندگی از شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر و مؤسسه حقوق بشر و محو خشونت، پیرامون اهداف کنفرانس و تحقیقات انجام شده توسط این دو مؤسسه در 9 ولایت کشور صحبت کرد و یک گزارش تحقیقی را ارائه کرد.
پس از آن محترم سید انور رحمتی، والی بامیان پیرامون موضوع کنفرانس صحبت کرد و ضمن قدر دانی از تدویر کنفرانس، گفت، صلح خواست تمام مردم افغانستان است و حکومت تلاش دارد تا با استفاده از هر فرصت ممکن برای ایجاد صلح، زمینه‌سازی کند. وی افزود، رهایی طالبانی که جانی‌ترین آدم‌ها بودند، خود حسن نیت دولت افغانستان را نشان می دهد و آنان با تمام توان از دست آوردهای نزدیک به دو دهه دفاع می‌کنند.
در بخش بعدی کنفرانس محترم محمدسجاد محسنی، سخنگوی شورای علمانی بامیان در رابطه با مدارا و همدیگرپذیری از دیدگاه اسلام صحبت کردند. وی در بخشی از سخنانش گفت: “در تمام ادیان الهی و مذاهب اسلامی صلح جایگاه خاصی داشته و به عنوان یک اصل مطرح است. اسلام همواره به مدارا و همزیستی مسالمت آمیز تأکید دارد و پیروان خود را به روادای و گذشت توصیه می کند”.
بعد از آن محترم آقای حاجی اسدی، نماینده شورای ولایتی در سخنرانی که داشتند، بر حفظ وحدت و یکپارچگی بین تمام اقشار جامعه تأکید کرد و حفظ نظام جمهوری را یکی از وجایب شهروندی دانسته افزودند: “با وجود مشکلاتی که در نظام موجود است، ما راهی جز حمایت از آن نداریم و بدیلی وجود ندارد”.
در ادامه کنفرانس، محترم محمد جواد دادگر، رییس دفتر ساحوی کمیسیون مستقل حقوق بشر در رابطه با حقوق اساسی اقلیت های مذهبی و قومی در منابع بین المللی و ملی از جمله حقوق مدنی، سیاسی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی صحبت کردند. آقای دادگر در بخشی از صحبت های خود گفتند: “دولت مکلف است این حقوق را برای اقلیت های قومی و مذهبی فراهم کند و در جهت دسترسی آنان به این حقوق پاسخگو باشد”.
در بخش دیگر کنفرانس، اعضای پنل هریک خانم مصومه امیری عضو جامعه مدنی و فعال حقوق زن، استاد رضا ابراهیم معاون امور محصلان دانشگاه بامیان و استاد دانشگاه و دکتر محرم‌علی نوروزی معاون علمی دانشگاه بامیکا، به گردانندگی اسماعیل ذکی پیرامون موضوعات از قبل تعیین شده صحبت کردند.
خانم معصومه امیری در مورد راهکارهای حقوقی، اقلیت های قومی و مذهبی در قوانین کشور از جمله قانون اساسی پرداخت و گفت: “خوشبختانه قانون اساسی کشور تا حدودی حقوق اقلیت های مذهبی و قومی را به رسمیت شناخته و آزادی‌های مراسم مذهبی و دینی که در قانون برای اقلیت های قومی و مذهبی تسجیل شده خود بیانگر این موضوع می باشد، اما با این‌هم قانون در حصه اقلیت ها مشکلات خود را دارد؛ از جمله، از شروط کاندیدا شدن شهروندان برای ریاست جمهوری و معاونیت آن، شرط مسلمان بودن را قید کرده که این خود حقوق اقلیت های دینی ساکن در کشور را محدود و نقض می کند.”
استاد رضا ابراهیم از دید جامعه شناختی به موضوع پرداخت و در قسمتی از سخنان خود گفت: “ملاحظه می گردد که تمامی روند بیشتر از دوسال مذاکرات و تفاهمات صلح به دور از حضور مردم و اقشار آسیب پذیر سپری شده است و این فرایند بیشتر نخبه‌گرایانه و در سطح نخبه گان سیاسی، قومی و بازیگران به پیش برده شده است. از این رو نیاز است تا گفتمان نخبه‌محور صلح به یک گفتمان تکثر گرا تبدیل شود و صدا و خواسته‌های اقشار مختلف مردم در این فرایند دخیل شود. بر علاوه راهکارهای بین المللی و استفاده از تجارب بین المللی، از راهکارهای بومی در قسمت مشارکت مردم و اقشار آسیب پذیر بهره جسته شود”.
سخنران آخر پنل دکتر محرم علی نوروزی بود که از دیدگاه سیاسی به موضوع پرداخت و چکیده بحث شان روی دینامیزم قدرت در افغانستان بود. وی در قسمتی از سخنرانی خود گفت: “سه فاکتور در دینامیزم قدرت دخیل بوده اند. 1 قومیت 2 حمایت خارجی 3 مذهب. موارد زیر از جمله راهکارهایی برای شریک نمودن اقلیت هاست که آقای نوروزی در سخنرانی خود به آن اشاره کردند:
1 غیر متمرکز سازی قدرت 2 سکولار سازی نظام سیاسی 3 لابی سازی میان قدرت های خارجی 4 فرهنگ سازی در جهت تغیر ذهن اقلیت 5 تعریف منافع مشترک میان اقلیت ها.
در بخش پایانی کنفرانس، آقای احمد ذکی مصباح از اقلیت قومی سادات، محمد امیر دانشیار از اقلیت مذهبی شیعه اسماعیلیه و میرزاحسین محمدی از اقلیت قومی قزلباش صحبت کردند و خواسته های شان را در میان گذاشتند.
توجه به اقلیت ها، سهیم ساختن آنان در پروسه های ملی و رسمیت پیدا کردن مذاهب اقلیت های مذهبی، از خواسته های آنان بود. کنفرانس با خوانش قطع نامه توسط خانم ثریا حق یار یک تن از اعضای جامعه مدنی بامیان، خاتمه یافت.