انتقاد مسئولان رسانه‌ای از بی‌توجهی دولت به جایگاه خبرنگاران در مذاکرات صلح «مردم نمی‌دانند پشت درهای بسته چه می‌گذرد»
یکی از درخواست‌های مهم اصحاب رسانه و خبرنگاران از دولت در رابطه با گفت‌وگوهای صلح، حضور یکی از نمایندگان آنان در این مذاکرات به عنوان ناظر بود. به گفته‌ی برخی مسئولان رسانه‌ای، چالش بزرگ آنان این است که نماینده‌ای از آنان به عنوان ناظر در نشست قطر حضور ندارد و گفت‌وگوها پشت درهای بسته پیش می‌رود.
مجیب خلوتگر، رییس اجرایی دفتر نی (حمایت‌کننده‌ی رسانه‌های آزاد افغانستان) در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (ازاین به بعد «شبکه») می‌گوید، با این‌که حکومت تعهد کرده بود که جریان مذاکرات با جزییات آن از طریق رسانه‌ها در اختیار مردم قرار گیرد، اما چنین نشد. «رییس‌جمهور در روز جرگه‌ی مشورتی تعهد کرد که ما واژه‌واژه‌ی گفت‌وگوهای صلح را از طریق رسانه‌ها به مردم می‌رسانیم، ولی متاسفانه این‌طور نشد و حکومت افغانستان از خواست رسانه‌ها چشم‌پوشی کرد. در حالی که مردم نیاز دارند بدانند که سرنوشت‌شان چگونه رقم می‌خورد.» آقای خلوتگر می‌افزاید، رویکرد حکومت در دفاع از موقفش ضعیف بوده و نتوانسته است از ارزشی چون آزادی بیان دفاع کند.
شبکه: ارزیابی شما از جریان مذاکرات تا کنون چه بوده است؟
خلوتگر: یکی از مسائلی که در افتتاحیه‌ی گفت‌وگوها روشن شد، این بود که موقف طالبان تغییر نکرده است و هنوز بر حکومت اسلامی تاکید دارند. موضوع قابل نگرانی دیگر این است که طالبان هنوز هم حکومت افغانستان را غیر مشروع می‌خوانند و آن را به رسمیت نمی‌شناسند. این موارد نشان می‌دهد که مذاکرات اگر ناکام نیست، کامیابی‌اش هم بسیار زمان‌گیر است و باید از هفت‌خوان رستم بگذرد تا به نتیجه برسد. نکته‌ی دیگر این است که تیم دولت در مذاکرات، از یک نشانی ضعیف صحبت کرد.
شبکه: منظورتان از این ضعف، دقیقا چیست؟
خلوتگر: تیم دولت اگر به صورت واضح و مستقیم نه، به صورت تلویحی از در تضرع وارد شد؛ طوری که گویا برای رسیدن به صلح نیاز به طالبان دارند که این فکر می‌کنم وضعیت را پیچیده‌تر کند.
شبکه: حضور کمرنگ زنان در تیم مذاکرات، چه تاثیری بر مسائل مربوط به حقوق زنان خواهد داشت؟
خلوتگر: در گفت‌وگوهای صلح تعداد زنان فکر می‌کنم کمتر از 20 درصد است که این هم از نگاه فیزیکی می‌تواند جایگاه زنان در مذاکرات را پایین نشان بدهد و هم با توجه به دیدگاه طالبان در رابطه با زنان، موقف دفاع از حق زن را ضعیف بسازد و وضعیت آن را نابسامان جلوه دهد. دیگر اعضای تیم (مردان) هم شاید به این نتیجه برسند که بهتر است به جای صحبت در مورد حقوق زنان، در رابطه با چگونگی نظام حرف بزنند.
آقای خلوتگر می‌افزاید، حتی اگر زنان تیم به صورت مستمر و مصرانه از ارزش‌ها دفاع کنند، در پایان، بنا به اصل دموکراسی از رای‌گیری استفاده می‌شود و آنان به دلیل کم‌بودن تعدادشان می‌بازند؛ به همین دلیل به باور وی حضور بانوان بیشتر در تیم، می‌توانست متضمن تمرکز و توجه بیشتر بر حقوق زنان باشد.
شبکه: در حال حاضر و در نبود صلح، مشکلات امنیتی چه تاثیری بر فعالیت زنان خبرنگار گذاشته است؟
خلوتگر: متاسفانه تعداد خبرنگاران زن رو به کاهش است؛ البته دلیل آن تنها مشکلات امنیتی نیست. برای مثال در ولایت پنجشیر هیچ کارمند رسانه‌ای بانو فعالیت ندارد، در حالی که پنجشیر یکی از امن‌ترین ولایت‌های کشور است. این نشان می‌دهد که مشکلات فرهنگی نیز در این مسئله نقش دارد.
به گفته‌ی آقای خلوتگر، در ولایات نورستان، ارزگان، زابل، پنجشیر، میدان وردک، پکتیکا و پکتیا هیچ زنی به عنوان خبرنگار فعالیت نمی‌کند.
شبکه: با توجه به تمام مواردی که تا کنون از آن یاد کردید، جایگاه زنان خبرنگار را در حکومت پس از مذاکرات صلح چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا قادر به فعالیت خواهند بود؟
خلوتگر: درست است که شاهد هیچ تغییری در رویکرد طالبان نیستیم، اما با این حال هم، طالبان جایگاهی که قبل از به قدرت رسیدن‌شان در کابل را داشتند ندارند؛ یعنی در کنار این‌که حکومت افغانستان از یک نشانی قوی در گفت‌وگوها حاضر نشده، حاضر شدن طالبان برای مذاکره نیز، به این معناست که ضعیف‌ترین روزگار خود را سپری می‌کنند؛ به این معنی که جایگاه و وزن‌شان تغییر کرده است. آنان نمی‌توانند مانند دوران حکومت‌شان، زنان را محدود بسازند، رسانه‌های دیداری را ببندند و از اجتماع افغانستان کاملا زن‌زدایی کنند، اما امکان محدودیت وجود دارد. دلیل این تغییر وضعیت در طالبان هم، در کنار تجربه‌ی آزادی بیان و رشد نهادهای جامعه‌ی مدنی در کشور، بیداری مردم است.
به باور رییس اجرایی نهاد نی، در صورت تقسیم قدرت، قطعا در بخش‌هایی که طالبان قدرت دارند، ارزش‌های حقوق بشری کمتر وجود خواهد داشت، اما در بخش دیگر نظام، به دلیل رقابتی که نیاز است، حضور زنان بیشتر خواهد بود.