در گفتگو با کریمه هدایت
مسؤول ارتباطات و رسانهها در مؤسسۀ فرهنگی، آموزشی و اجتماعی زنان
(AWRC)
و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان
حسین سرامد
انتخابات چیست و اهمیت آن در کجاست؟
ـ مشارکت در انتخابات، به عنوان یکی از مهمترین حقوق سیاسی شهروندانِ یک جامعه در تمام کشورهای دموکراتیک و نظامهای مردمی دنیا پذیرفته شده است. این حق، در قانون اساسیِ افغانستان نیز، برای شهروندانِ این کشور، درنظر گرفته شده است. انتخابات به این معناست، که مردم برای تعیین رییس جمهور، نمایندگان شان در پارلمان و دیگر پستهای انتخابی، سهم می گیرند و در حقیقت تلاش میکنند، رهبران و زمامداران سیاسی خود را تعیین کنند. این حق توسط «رأی» تبارز مییابد. بنابراین هرکس میتواند به کسی که مورد پسندش است و او را کاندید شایستهتر میداند، رأی دهد؛ تا او رهبری قدرت سیاسی را در جامعه به دوش بگیرد. از این جهت، اولین نتیجۀ انتخابات این است که قدرت سیاسی، مطابق خواست و رضایت اکثریت مردم رهبری و اعمال میشود و در جهت منافع مردم مورد استفاده قرار میگیرد. باید دانست که حق رأی دادن و انتخاب کردن برای تک تک افراد جامعه، اعم از زن و مرد، ثروتمند و فقیر، قدرتمند و افراد عادی، پیر و جوان، که مطابق قانون واجد شرایط رأی دهی هستند، مساوی است و هیچ تفاوتی بین آنها وجود ندارد.
به نظر شما در انتخابات پیش رو کدام چالشهای عمده، حق رأی دهی مردم را تهدید میکند؟
ـ اولین چیزی که این حق مردم را تهدید میکند ناامنی است. در شرایطی که امنیت مردم تأمین نباشد، مردم نمیتوانند از این حق خود به راحتی استفاده کنند و یا شاید نبود امنیت باعث شود که تعدادی از مردم از حق رأی دادن و انتخاب کردن زمامدار سیاسی خود محروم شوند. نبود امنیت بیشتر از همه زنان را از این حق شان محروم میکند؛ زیرا آنان ضربه پذیرترین قشر جامعه میباشند. مشکل دیگر، محدودیتهای سنتی است، که قربانی اصلی این مشکل نیز زنان میباشند. زنان طبق سنتهای قبیله یی و رسم و رواجهای سنتی، امکان اشتراک آزادانه در مسایل اجتماعی، و از جمله انتخابات را ندارند.
چگونه میشود این محدودیتها را رفع کرد؟
ـ محدودیتهای ناشی از سنتهای قبیله یی و رسوم غیرانسانی، ریشه در جهالت و ناآگاهی دارد. بنابراین نقش آموزش و آگاهی بخشی، در احقاق این حقوق، برای مردم خیلی برجسته است. مردم باید از حق خود آگاه شوند، تا بتوانند از آنها استفاده کنند. برای رشد آگاهی مردم از حقوق شان نقش نهادهای مدنی خیلی مهم و برجسته است. ما نیز در مؤسسۀ فرهنگی، آموزشی و اجتماعی زنان تلاش میکنیم، که این حقوق برای تمام شهروندان، از جمله زنان، تحقق یابد. ما برای این هدف کارگاهها و برنامههای آموزشی و آگاهیدهی به زنان را دایر میکنیم، تا آنها بتوانند نقش فعالتر در انتخابات بازی کنند.
علاوه بر نهادهای مدنی، رسانههای همگانی، مراکز آموزشی و مکاتب نیز، در روشن ساختن اذهان عامه، نقش بسیار مؤثر دارند. متأسفانه، در میان قبایل سنتی، فعالیتهای اجتماعی برای زنان، از جمله شرکت آنها در انتخابات، ننگ شمرده میشود. این باور سنتی، ریشه در ناآگاهی مردم دارد. وقتی رسانهها، نهادهای مدنی، آموزشگاهها و مکاتب، نقش مؤثر خود را در محو جهالت و بیسوادی بازی کنند، روشن است، که زمینهها برای احقاق حقوق مردم، از جمله حقوق اجتماعی و سیاسی آنان، مساعدتر میگردد.