گفتگو با ثریا پرلیکا، رییس اتحادیۀ سراسری زنان و عضو بورد شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر
فروزان درویش
سایت شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر، گفت و شنودی را با خانم ثریا پرلیکا، از فعالان حقوق زنان، پیرامون دسترسی به اطلاعات و نقش آن در تعمیم دموکراسی انجام داده است، که اینک تقدیم میگردد.
پرسش: با تشکر از این که حاضر به مصاحبه شدید. نخستین پرسش را پیرامون دسترسی به اطلاعات و اهمیت آن مطرح مینمایم. به نظر شما، چرا دسترسی اطلاعات از اهمیت زیادی در دنیای امروز بهره مند گردیده است؟
پاسخ: دنیای امروز، دنیای معلومات است. دسترسی به اطلاعات، زمینه های گستردۀ توسعه و انکشاف اجتماعی، اقتصادی و سیاسی را فراهم می آورد. دسترسی به اطلاعات، زمینه های انتخاب دقیق و سازنده را برای شهروندان یک اجتماع مساعد میسازد. به باور من، دسترسی به اطلاعات، دموکراسی را به واقعیت مبدل میگرداند و شهروندان را برای انتخاب آگاهانه، در عرصه های مختلف، کمک مینماید.
پرسش: به باور شما، آیا دسترسی به اطلاعات، یک نیازمندی اجتماعی در افغانستان به شمار میرود یا خیر؟
پاسخ: من فکر میکنم، دسترسی به اطلاعات، نه تنها یک نیازمندیست، بلکه یک اصلِ غیرِقابل انکار برای هر جامعۀ دموکراتیک است. یکی از دشواریهای مهمی را که در جریان انتخابات ریاست جمهوری و شورای ملی در افغانستان تجربه کردیم، کمبود دسترسی شهروندان به اطلاعات بود. نبود اطلاعات باعث گردید، تا شهروندان نتوانند، دسترسی کامل به برنامه ها داشته باشند. شهروندان نمیتوانستند اطلاعات کافی را پیرامون نقش رهبری و ظرفیتهای آن در جامعه به دست آورند. بدین ترتیب، شهروندان افغانستان، بدون آگاهی لازم، به پای صندوقهای رأیدهی رفتند و قربانی رأی خویش گردیدند.
جدا ازین، مثالهای زیاد دیگری نیز وجود دارد، که شهروندان افغان، بدون دسترسی به معلومات کافی، دست به اقداماتی میزنند، که عواقب ناگواری را به بار می آورد. پس، به باور من، دسترسی به اطلاعات، یک اصل بسیار مهم، در شرایط کنونی افغانستان، به حساب می آید.
پرسش: شما چه پیشنهاداتی را برای رفع این کمبود پیشنهاد مینمایید؟
پاسخ: شما مطلع هستید، که شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، برنامه های خیلی مفیدی را در زمینۀ دسترسی به اطلاعات، راه اندازی کرده است. تدویر نخستین سمپوزیم پژوهشی پیرامون دسترسی به اطلاعات، در شهر مزار شریف، دایر گردید و در این سمپوزیم، مقاله های بسیار مفید از سوی نویسندگان و کارشناسان پیشکش گردید. من، به عنوان عضو بورد شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، درین سمپوزیم شرکت داشتم. این سمپوزیم، که با شرکت فعال رسانه ها، روشنفکران، متخصصین و فعالین جامعۀ مدنی و حقوق بشر، راه اندازی شده بود، دستاورد بزرگی داشت. این سمپوزیم در پهلوی آن که مقاله های بسیار مفیدی را ارایه کرد، گروه کاریی را برگزید، تا بالای نخستین پیشنویس قانون دسترسی به اطلاعات، کار نماید. به نظرمن، این گام بزرگی برای رفع کمبود دسترسی به اطلاعات، شمرده میشود.
پرسش: آیا قانون دسترسی به اطلاعات میتواند نسخۀ خوبی برای بهبود وضعیت در پیوند به کمبود اطلاعات برای شهروندان باشد؟
پاسخ: من باور دارم، که قانونمند شدن دسترسی به اطلاعات میتواند این کمبود را رفع نماید. دسترسی به اطلاعات باید به حق شهروندان مبدل گردد و دولت به این حق شهروندان احترام بگذارد. ازسوی دیگر، دولت باید پخش اطلاعات را به مکلفیت خویش مبدل نماید. این رابطۀ ارگانیک بین دولت و شهروندان، احساس همدیگرپذیری را تقویت نموده، ساختارهای دموکراتیک را تقویت میبخشد. من ازین اقدام شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان استقبال مینمایم و از تمام نهادهای مدنی، مدافعین حقوق بشر، طرفداران ارزشهای دموکراسی و جامعۀ مدنی میطلبم، تا این روند را، که در سرآغاز آن قرار داریم، حمایت نمایند. به باور من، شکلگیری قانون دسترسی به اطلاعات میتواند گام خیلیها مفیدی را برای دموکراتیک سازی کشور ما بازی نماید.
پرسش: چنان که شما فرمودید، سمپوزیم دسترسی به اطلاعات در شهر مزار شریف، نقش مهمی را در ترویج مفهوم دسترسی به اطلاعات در سطح جامعۀ مدنی، داشت. شما به عنوان مدافع و فعال حقوق زن، نقش نهادهای مدافع حقوق زنان را در ترویج فرهنگ دسترسی به اطلاعات چگونه ارزیابی مینمایید؟
پاسخ: من فکر میکنم، زنان قربانیان اصلی کمبود دسترسی به اطلاعات هستند. این درحالیست که توجه کمی به فعالسازی نقش زنان صورت میگیرد. مبحث حمایت از زنان، در چهارچوبۀ برنامه های سیاسی گروگانگیری گردیده است. من فکر میکنم، که دسترسی زنان به اطلاعات، زمینه های فعالسازی نقش زنان در جامعه را مساعدتر میگرداند. امیدوارم تا شورای ملی افغانستان، هرچه زودتر به قانون دسترسی به اطلاعات بپردازد و زمینه های بهبود وضعیت حقوق بشر را فراهم گرداند.