(گفتگو با ماری عنایت، رییس مؤسسۀ زنان آموزگار
و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر)
حسین سرامد
لطفاً مؤسسۀ زنان آموزگار را برای خوانندگان عزیز معرفی کنید؟
مؤسسۀ زنان آموزگار، حدود چهار سال پیش ایجاد شده است و جواز فعالیتهای خود را از وزارت محترم اقتصاد دریافت کرده است. این مؤسسه، در عرصۀ آموزش حقوق بشر، حقوق زن و حقوق طفل کار میکند. مؤسسۀ ما، افتخار عضویت در شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر را دارد و تا کنون با حمایت این شبکه، برنامه های با کیفیت و زیادی را راه اندازی کرده ایم. از جملۀ این برنامه ها میتوان از کورس آموزشی رفع خشونت علیه زنان یاد کرد، که در منطقۀ قلعه بختیار ولایت کابل، برای خانمهایی که از سطح آموزش بسیار پایین برخوردار اند، برگزار کرده ایم. بر اساس این برنامه، دهها تن آموزش میبینند. انگیزۀ اولی من برای راه اندازی این برنامه، خودسوزی یک دختر بود؛ یعنی با شنیدن خبر این حادثه، موضوع را در منطقه بررسی کردیم و در آنجا، خانواده هایی را یافتیم که دختران جوان داشتند و به علت داشتن اقتصاد بسیار ضعیف، ظلم و جبر و خشونت بسیار زیاد بر این خانواده ها حاکم بود. ما تعدادی از این دختران را در یک مکان آموزشی جمع کردیم و آنها را تحت آموزش گرفتیم. در این مکان آموزشی، علاوه بر آموزش حقوق بشر و حقوق زن، کارهای دستی نیز کار میشد، که تا کنون، دهها تن از زنان و دختران، از آن بهره مند شده اند.
شما از آموزش حقوق بشر برای زنان یاد کردید. چرا برای رفع خشونت، بر آموزش حقوق بشر تأکید میکنید؟ آیا آموزش حقوق بشر و حقوق زن میتواند مشکل خشونت را رفع کند؟
به نظر ما، مشکل اصلی زنان و دختران در این است که آنان از حقوق شان آگاهی ندارند. وقتی آنها با حقوق شان آشنا شوند، خیلی از مشکلات از بین میرود. همه شنیده ایم، که حق باید خواسته شود. خانمها، وقتی با حق شان آشنایی نداشته باشند، نمیتوانند حق شان را بخواهند. آنها، در گام نخست، باید آگاه شوند که از چه حقوق و امتیازاتی برخوردار اند، سپس برای رسیدن به آن حقوق، تلاش کنند. ما از این رو بر آموزش حقوق بشر برای زنان، خیلی تلاش میکنیم. به نظر ما، وقتی زنان و همه اهل خانواده از حقوق شان آگاه شوند، خشونتهای خانوادگی نیز تا حدود زیادی کاهش می یابد و روابط زن و مرد، با احترام متقابل توأم میشود.
در طول چند سال گذشته، کارهای زیادی از سوی مؤسسات و نهادهای مختلف، در زمینۀ حقوق زنان، صورت گرفته است، تأثیرات این فعالیتها را چگونه ارزیابی میکنید؟
بلی، کارهای زیادی صورت گرفته است. تأثیرات آن نیز قابل مشاهده است. وقتی ما وضعیت حقوق زنان را با گذشته مقایسه کنیم، می بینیم که در زمینه، خیلی بهبود آمده است. زنان زیادی، حالا از حق آموزش برخوردار شده اند. در ادارات حضور پیداکرده اند. نقش شان در جامعه مؤثرتر شده است. هرچند، هنوز هم مشکلات فراوانی وجود دارد و کارهای زیادی باقی مانده است که باید انجام شود؛ ولی کارهایی که تا هنوز صورت گرفته، تغییرات زیادی در زندگی زنان به وجود آورده است. با این حال، هنوز کارهای زیادی باقی مانده که باید انجام شوند؛ به گونۀ مثال: خشونت کاملاً رفع نشده است، ولی نسبت به گذشته کمتر شده است. زنان در جامعه حضور پیدا کرده اند، آنان میتوانند برای پُستهای انتخابی خود را کاندید کنند؛ ولی هنوز هم از تمام حقوق شان برخوردار نشده اند و محدودیتهای زیادی بر سر راه آنها وجود دارد.
آیا به نظر شما دولت نقش شایستۀ خود را در زمینۀ تحقق حقوق زنان و رفع خشونت علیه آنها انجام داده است؟
هرچند کارهایی صورت گرفته، ولی رضایت بخش نیست. دولت، با توجه به این که در این زمینه، مسؤولیت اصلی را دارد و باید از حقوق شهروندانش حفاظت کند و از امکانات زیادی نیز برخوردار است، کار زیاد رضایت بخش انجام نداده است. هنوز در ادارات دولتی حقوق زنان نقض میشود و آنها گرفتار محدودیتهای زیادی هستند.
در این روزها، موضوع مصالحه با طالبان مطرح است و ما سخت نگران نفوذ طالبان هستیم. نمیدانیم که آیا آمدن طالبان، به قیمت نفی حضور زنان تمام خواهد شد یا نه. دوران طالبان، برای مردم افغانستان، به ویژه برای زنان، بدترین دوران بود. در آن دوره، زنان از هیچگونه حقوق انسانی شان برخوردار نبودند. وقتی می بینیم نفوذ طالبان دوباره بیشتر میشود، نگران میشویم، که مبادا زنان از دستاوردهای این چندسال اخیر نیز محروم شوند. ما از دولت میخواهیم که در هیچ مذاکره یی و در برابر هیچکسی، در زمینۀ حفظ ارزشهای حقوق بشر و حقوق زنان اهمال و کوتاهی نکند. این خواست تمامی زنان و کسانی است که در راستای حقوق زنان و حقوق بشر تلاش میکنند.