«زنان باید در چند سنگر بجنگند»
شماری از زنان فعال به این باورند که موضوعات گوناگونی در جامعه از موانع پیشرفت زنان به شمار می‌رود و آنان ناگزیرند برای از بین‌بردن این موانع در بخش‌های گوناگونی مبارزه کنند.
فرخنده زهرا نادری، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، عوامل عقب‌ماندگی و عدم پیشرفت زنان در جامعه بی‌شمارند و به همین دلیل زنان برای پیشرفت بیشتر نیاز به مبارزه با موانع گوناگونی دارند. «متاسفانه در جامعه‌ی ما افراط گرایانی هستند که به نوعی مثل طالبان می‌اندیشند، اما قدرت در دست گرفتن سلاح را نداشته‌اند، البته این گروه تنها شامل مردان نیست، بلکه زنانی نیز در میان آنان هستند. از سویی استفاده‌ی ابزاری از زنان جریان دارد. برای رفع این نگرانی‌ها ما باید همزمان در چندین سنگر بجنگیم.»
شبکه: با در نظرداشت آن‌چه گفتید و با توجه به مذاکرات صلح دولت با گروهی که دوران حاکمیت آن از بدترین دوره‌های تاریخی برای زنان افغانستان بوده است، آیا این گفت‌وگوها به جایی خواهد رسید؟
نادری: من فکر می‌کنم ما حق این را نداریم که مسئولان دولتی خود را تایید کنیم و یک گروه سیاسی دیگر را رد کنیم. ما شهروندان کشوری استیم که مردم آن در نزدیک به دو دهه‌ی پیش به اشکال مختلفی جان‌های‌شان را از دست داده‌اند، بالاترین آمار زندگی زیر خط فقر را دارد و این در حالی است که بیلیون‌ها دالر به کشور کمک شده است. ما نمی‌توانیم همواره برای حل اختلافات‌مان از جهان کمک بخواهیم، بلکه باید یاد بگیریم چگونه خود را اصلاح کنیم. باید بدانیم که تنها جانب مقابل مسئول این وضعیت نیست، بلکه ما نیز مسئولیت داریم. این‌که یک گروه را خوب و دیگری را بد معرفی کنیم نشان‌دهنده‌ی ضعف و عدم پابندی ما به مسائل حقوق بشری است. به هر حال سفر صلح سفر پر پیچ‌وخمی است و من در مورد طالبان حداقل به این امیدوارم که بیشتر طالبان از همین خاک استند و برای یک عقیده مبارزه می‌کنند و شاید در مقابل نسل جدید افغانستان احساس مسئولیت کنند و برای برقراری صلح تعهد بسپارند.
شبکه: آیا حضور زنان در گفت‌وگوهای صلح می‌تواند تاثیری بر رویکرد زن‌ستیزانه‌ی طالبان داشته باشد؟
نادری: ما نیاز به یک اجماع ملی داریم تا بتوانیم سیمای خوبی از نظام، ارزش‌های قانون اساسی و برابری و همه‌شمول بودن آن را به رخ طالبان بکشیم. در حال حاضر در اوج نارسایی چیز مهمی که داریم این است که زنان می‌توانند برای حقوق خود دادخواهی کنند. من زمانی که در حکومت آغاز به کار کردم می‌خواستم که فراتر از بحث‌ها و مبارزه‌هایی که در پارلمان انجام داده‌ام، فصل جدیدی را ورق بزنم و آن این بود که باید در دولت‌داری و حکومت‌داری به زنان فراتر از موضوع جنسیتی نگاه شود.
شبکه: به نظر شما تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت، به‌ویژه اعضای زن آن توانایی نمایندگی از زنان و دفاع از حقوق آنان را دارند؟
نادری: من بارها این را گفته‌ام و باز هم تکرار می‌کنم که اعضای زن تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت، از جمله زنان با ظرفیت در سطح کشور استند. آنان مسئولیت بزرگی را بر عهده گرفته‌اند و از داخل نظام و از جانب مردم حمایت می‌شوند. امیدوارم آنان بیش از پیش و با انرژی بیشتر عمل کنند و این مسئولیت را به یک فرصت تبدیل کنند، ما از آنان انتظار داریم و می‌دانیم ظرفیت و تجربه‌ی لازم برای مذاکره با طالبان در وجود آنان است. شهروندان افغانستان باید این موضوع را در نظر بگیرند که نه تنها از زنان تیم، بلکه از مردان هیئت مذاکره‌کننده نیز دفاع کنند، مشروط بر این‌که اعضای هیئت، منافع کشور را در گفت‌وگوها در نظر بگیرند. من مطمئنم اعضای تیم مذاکره‌کننده اشخاص با تجربه و دارای سطح بالایی از دانش استند، جوانان تیم می‌توانند از تجارب اعضای دیگر تیم کمک بگیرند. همه‌چیز بستگی به وحدت میان اعضای هیئت دارد.
شبکه: به عنوان یک زن فعال، فکر می‌کنید مشارکت طالبان در قدرت چه تاثیری بر فعالیت‌های زنان خواهد گذاشت؟ اگر قرار باشد محدودیت‌هایی در رابطه با حقوق زنان به میان بیاید، برای شما پذیرفتنی است؟
نادری: طالبان باید این را بدانند که کسانی که در زمان حاکمیت آنان زندگی کرده‌اند، به هیچ‌وجه مثل یک شهروند نبوده‌اند و بیشتر شبیه رعیتی بوده‌اند که در یک سلطنت مطلقه زندگی می‌کردند، آن هم سلطنتی که قانون را با شلاق تعریف می‌کرد. در آن زمان نه تنها زنان، بلکه مردان نیز مجبور بودند آن‌طور که طالبان می‌گفتند عمل کنند، حتی نوع پوشش آنان نیز توسط این گروه تعیین می‌شد. اگر طالبان حقوق زنان و اقلیت‌های مختلف را نپذیرند و کثرت‌گرایی را قبول نکنند، زنان و اقلیت‌های قومی و مذهبی باید برای حقوق خود دادخواهی کنند، آنان یک‌جا با هم می‌توانند تاثیرگذار باشند. یک بخش صلح پذیرفتن ارزش‌ها است، طالبان باید ارزش‌ها را بپذیرند، این برای ما قابل قبول نیست که این گروه با مشارکت در قدرت حقوق زنان را نادیده بگیرند.
شبکه: ارزیابی شما از آن‌چه تا کنون در گفت‌وگوهای صلح گذشته است چیست؟
نادری: سال‌های زیادی است که ما درباره‌ی صلح حرف می‌زنیم و قربانی‌های زیادی در این راه داده‌ایم. روند صلح در تمام جهان همواره با چالش‌هایی روبه‌رو بوده است، هر قدر زمان جنگ بیشتر می‌شود به همان اندازه دست‌یابی به صلح پیچیده‌تر می‌شود و دلیل آن عقده‌ها، دردها و فقر است. در افغانستان تنها جنگ نزدیک به دو دهه‌ی آن کافی است تا دسترسی به صلح پیچیده شود، چه رسد به این‌که تاثیرات چندین‌دهه جنگ در کشور را در نظر بگیریم که چندین نسل را تحت تاثیر قرار داده است. بدیهی است که هر یک از این نسل‌ها دیدگاه متفاوتی نسبت به صلح دارند و خواسته‌های آنان گوناگون است. باید دید که چطور می‌توان یک انسجام بین این دیدگاه‌ها به وجود آورد و کمی از پیچیدگی روند صلح کاست.
شبکه: به نظر شما چه ضمانتی وجود دارد که طالبان پس از توافق صلح بر تعهدات خود پابند بمانند؟
نادری: جامعه‌ی جهانی با جدیت و تعهدی که دارد باید این تضمین را بر عهده بگیرد، موضوع امنیت افغانستان با امنیت جهان در ارتباط است.
بانو نادری می‌گوید، دولت‌مردان کشور باید بر فرصت‌های ایجادشده از طریق گفت‌وگوهای صلح تمرکز کنند و با آسیب‌شناسی دقیق چالش‌ها را به بررسی بگیرند. وی می‌افزاید، زمان آن رسیده است که آنان با استفاده از ذکاوت سیاسی بازیگر اساسی مهم‌ترین اتفاق تاریخی در کشور باشند.