مرحلۀ سوم برنامه های شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان در ماه جنوری سال ۲۰۱۱ میلادی به اختتام رسید و این نهاد شامل چهارمین مرحلۀ فعالیتهای خویش شد. هشت سال پیش از امروز، شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، به عنوانِ کانونِ هماهنگی برای نهادهای جامعۀ مدنیِ افغانی که در عرصۀ حقوق بشر کار میکنند، تأسیس گردید.
دیالوگهای سازنده میانِ فعالان و مدافعینِ حقوقِ بشر پس از واژگونیِ رژیمِ طالبان، که سالهای ۲۰۰۲ تا ۲۰۰۴ را دربر گرفت، ارمغان آورِ شکلگیریِ نهادی به نامِ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان گردید. شبکه، در آگستِ سالِ ۲۰۰۴، برنامه هایش را در حمایتِ تخصصی و همکاریهای همه جانبۀ انستیتوتِ حقوق بشرِ دنمارک آغاز نمود. انستیتوت حقوق بشر دنمارک، که یکی از نهادهای مطرح تخصصی در زمینۀ حقوق بشر به حساب می آید، شبکه را در زمینه های تشکیلاتی و ساختاری، ظرفیت پروری و تقویت آگاهی از ارزشهای حقوق بشر و مدیریت و سازماندهی حمایتِ همه جانبه نمود. شبکه، با حضورِ ۲۵ نهادِ جامعۀ مدنی افغانی، مجمعِ عمومیِ مؤسسِ خویش را در شهرِ کابل راه اندازی نمود. در دو سالِ نخست، تمامِ برنامه های شبکه معطوف به شهرِ کابل بود و در این مدت، زمینه های لازمِ همکاری را میانِ نهادهای جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، فراهم نمود. نخستین حامی شبکه، دولتِ شاهیِ دنمارک بود. در سالِ ۲۰۰۵، «مؤسسۀ سویسیِ حمایت از مردمانِ تحتِ تهدید» نیز، همکاریهای خویش را با شبکه آغاز کرد. این مؤسسه، در زمینۀ شکل گیری برنامه های تدوین شدۀ آموزش و پرورش، شبکه را حمایت فراوان کرد. به همکاریِ این نهاد و حمایتِ دولتِ سویس، شبکه توانست نخستین دستنامۀ آموزشیِ حقوق بشر را به جامعه پیشکش نماید و زمینه های گستردۀ آموزشِ سیستماتیکِ حقوق بشر را در افغانستان مساعد گرداند.
در هشت سالِ گذشته، شبکه، سه مرحلۀ مهمی از کارکردهایش را تجربه کرد؛ مراحلی که با دستاوردها و چالشهای زیادی همراه بود؛ امّا باورِ مشترکِ اعضا، حامیان و همکارانِ شبکه برای شکلگیریِ یک کانونِ سازنده و فعال، این کانون را به یک نهادِ فعال و مستمر مبدل گردانید.
مرحلۀ نخست برنامه های شبکه، سالهای ۲۰۰۴ تا سال ۲۰۰۶ را دربر گرفت. درین مرحله، توجه بیشتر به هماهنگی میانِ نهادهای جامعۀ مدنی از طریقِ راه اندازیِ گفت و شنودهای گسترده میانِ نهادهای جامعۀ مدنی، دولتی، روشنفکران و فعالانِ حقوقِ بشر مبذول شد. درین مرحله، تلاش صورت گرفت، تا ظرفیتِ نهادهای مدنی نیز تقویه یابد و برنامه های آموزشیِ گسترده یی برای نهادهای عضو راه اندازی گردید. درین مرحله، برای نخستین بار، گفتمانهایی چون حقوق بشر، دموکراسی، حاکمیتِ قانون و جامعۀ مدنی، به گونۀ تخصصی، از سوی شبکه و همکاران بین المللیِ آن، در کشور مطرح گردید. پیش از آن، حقوق بشر، از سوی رژیمها، به عنوانِ یک رویکردِ ایدیالوژیک، موردِ سوءاستفاده قرار میگرفت؛ امّا شبکه توانست حقوق بشر را به عنوانِ یک رابطۀ ارگانیک میانِ دولت و شهروند، مطرح نماید. شبکه توانست مباحثی چون حقوق شهروندی، حقوق سیاسی و حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی را در چارچوبۀ جامعۀ مدنی، به صورتِ کُل مطرح کند. شبکه توانست از نقشِ نهادهای جامعۀ مدنی نیز، تصویرِ درستی ارایه دهد. قبل از آن، جامعۀ مدنی به عنوانِ یک حوزۀ فعال و مستقل مطرح نبود و رژیمهای سیاسی، از نهادهای اجتماعی، استفادۀ حاشیه یی میکردند و جامعۀ مدنی را به شکلِ نمادینِ آن مطرح مینمودند. شبکه توانست با راه اندازیِ برنامه های مفیدِ آموزشی، تصویرِ درستی از جامعۀ مدنی ارایه کند و آن را به عنوانِ یک نهادِ ارزشمند در چارچوبۀ نظامِ دموکراتیک، مطرح نماید. شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر، جامعۀ مدنی را به عنوانِ نهادی مطرح کرد که مشروعیتِ نظام را تقویت میبخشد. این دستاوردِ بزرگی برای شبکه در مرحلۀ نخستِ فعالیتهایش به حساب می آمد. شبکه، برای هماهنگی و آموزشِ بهترِ این ارزشها، همایشهای مختلفی را راه اندازی کرد، که از جمله میتوان از مکتبهای حقوق بشر نام برد، که در فصلهای متنوع در کابل و برخی از ولایات کشور راه اندازی گردید.
اعلامیه ها و پیامهای شبکه، از نخستین روزهای فعالیتهای این نهاد، نقشِ با اهمیتی را در جامعه بازی کرده است. شبکه، در اعلامیه های خویش، که توسط گروهی از متخصصین و اعضای کمیتۀ اعلامیه ها و پیامها طرح میگردد، جایگاه مهمی در نظارت بر وضعیتِ حقوق بشر داشته و همیشه پیامهای مهمی را برای جامعه ارایه میدهد. این اعلامیه ها، از طریقِ رسانه های ملی و بین المللی، به گونۀ گسترده، بازتاب یافته اند.
شبکه، از نخستین روزهای فعالیتِ خویش، نخستین برنامۀ اختصاصیِ رادیوییِ حقوق بشر را زیرِ نامِ «صدا»، با همکاریِ رادیو «صبح بخیر افغانستان» راه اندازی نمود، که تا هنوز به گونۀ موفقیت آمیزی فعالیت دارد. این برنامه که در سطحِ ملی از طریقِ امواجِ رادیوی ملیِ افغانستان، به گونۀ هفته وار راه اندازی میگردد، نقشِ بارزی را در تعمیمِ فرهنگِ حقوق بشر در کشور بازی مینماید. مهمانهای این برنامۀ رادیویی را نمایندگانِ نهادهای دولتی، نهادهای جامعۀ مدنی، کمیسیونِ مستقلِ حقوقِ بشر، روشنفکران و افرادِ عادیِ جامعه تشکیل میدهند. برنامۀ رادیویی «صدا»، در زمینه های حقوق مدنی ـ سیاسی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و چالشهای موجود در برابرِ این ارزشها، برنامه های تحلیلی، خبری و پژوهشی، به نشر میرساند.
شبکه، از نخستین روزهای فعالیتِ خویش، مجلۀ وزینِ «انگاره» را، که در زمینه های حقوق بشر، دموکراسی و جامعۀ مدنی، نوشته ها و دیدگاههای ارزشمندی را بازتاب میدهد، به دست نشر سپرد. «انگاره»، به زودی جایگاه قابلِ ملاحظه یی را در خانوادۀ رسانه های ارزشیِ کشور کسب کرد. «انگاره»، با نشرِ شش شماره در یکسال، با تیراژ سه هزار نسخه به نشر میرسید، که امروزه تیراژ آن به پنج هزار نسخه رسیده است. «انگاره» مقاله های ارزشمندی را از نویسنده گانِ نامدارِ کشور به نشر میرساند. این مجله، گفتمانهای مهمی چون حقوق بشر، حقوق زنان، جامعۀ مدنی، دموکراسی، حاکمیت قانون، دولت سازی، صلح پروری، عدالت انتقالی، میکانیسمهای حقوق بشرِ بین المللی و مباحث هنری ـ ادبی را به دست نشر رسانیده است. این مجله، برای کتابخانه ها، مراکزِ اکادمیک، نهادهای آموزشیِ کشور، اعضای پارلمان، نهادهای حکومتی و جامعۀ مدنی، پخش میگردد.
شبکه، با همکاری یکی از نهادهای عضو خویش به نامِ «کلید گروپ»، صفحۀ ویژه یی را در مجلۀ «کلید»، پیرامونِ ارزشهای حقوق بشر، جامعۀ مدنی و دموکراسی، باز نموده است. این صفحه تلاش مینماید تا از طریقِ این مجلۀ خواندنی، که در سراسرِ کشور پخش میگردد، پیامهای ارزشمندی را عرضه میدارد. صفحۀ ویژۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر در هفته نامۀ کلید، تلاشی بود برای تعمیمِ ارزشهای حقوق بشر به زبانِ ساده و قابل هضم برای شهروندانِ کشور، که در گوشه های مختلف افغانستان اقامت دارند. این همکاری با «کلید گروپ» ادامه داشته و گسترش بیشتر یافته است.
مرحلۀ دومِ برنامه های شبکه، در سالِ ۲۰۰۶، آغاز گردید و تا سالِ ۲۰۰۸ ادامه یافت. درین مرحله، تجاربِ شبکه بیشتر گردیده و زمینه ها برای گسترشِ فعالیتهای این نهاد به ولایاتِ کشور مساعد گردید. درین مرحله، شبکه تلاش نمود تا برنامه های خود را در سطحِ ولایاتِ کشور گسترش دهد و همکارانِ فعالی را در دفاترِ ساحوی مزار شریف، که ولایتهای شمال و شمالشرق کشور را تحتِ پوشش قرار میدهد؛ در شهرِ هرات، که ولایاتِ غربی کشور را در پوشش میدهد و در شهرِ جلال آباد، که کارِ شبکه را با ولایاتِ شرقی کشور هماهنگی مینماید، بگمارد و آنها را ظرفیت پروری نماید. مرحلۀ دوم، همراه بود با برنامه های ظرفیت پروریِ نهادهای جدید، که تازه به عضویتِ شبکه پیوسته بودند. همچنان، کارِ گسترده یی در زمینۀ هماهنگی برنامه های ولایتی آغاز گردید. همچنان در این مرحله، شبکه توانست «دستنامۀ آموزشیِ گفتمانِ حق زن در افغانستان» را انکشاف دهد و زمینه های بهتری را برای آموزش و پرورشِ ارزشهای حقوق بشر در سطحِ کشور مهیا گرداند. همچنان درین مرحله، نهادهای ساختاری شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر به تصویب رسید.
در جریانِ مرحلۀ دوم، شبکه جایگاه مهمی را در میانِ نهادهای مدنیِ کشور کسب کرد. شبکه، با ارایۀ برنامه های هماهنگی با نهادهای دولتی و جامعۀ بین المللی، در معرفیِ چالشها و دشواریهای حقوق بشری، نقشِ ارزنده یی را بازی نمود. تدویرِ برنامه های مشترک با وزارتِ امورِ داخله، در پیوند به دادخواهی و آموزش حقوق بشر و با وزارتِ عدلیه، در پیوند به شکل گیریِ ساختارِ نظارتی از ارزشهای حقوق بشر در ساختارِ حکومت، از نمونه های خوبِ این مرحله به حساب می آید. در مرحلۀ دومِ برنامه های شبکه، تحلیلهای ثمر بخشی در پیوند به پناهجویان، مهاجران و بیجا شدگان به دست نشر رفت، که موردِ استفادۀ نهادهای مختلفِ داخلی و خارجی قرار گرفت.
مرحلۀ دوم، همراه بود با شکل گیری استراتیژیِ شبکه، که با اشتراکِ نهادهای جامعۀ مدنی در کشور شکل گرفت. استراتیژیِ شبکه، در سه مرحله، شکل گرفت. مرحلۀ نخست را گفت و شنود میانِ نهادهای عضو شبکه پیرامونِ چیستی و نیازمندیِ استراتیژی برای شبکه، شکل میداد. در مرحلۀ دومِ، نخستین پیشنویسِ استراتیژی شکل گرفت، که در نتیجۀ گفت و شنودِ گسترده و کارهای گروهیِ نهادهای عضو، حصول گردید.
مرحلۀ سوم را نهایی سازیِ استراتیژی تشکیل میداد، که در نتیجۀ تحلیلها از وضعیت، نقشِ جامعۀ مدنی، ارزشهای حقوق بشر، حاکمیتِ قانون و دموکراتیک سازی شکل گرفت. استراتیژیِ شبکه، دورنما، مأموریت، اهدافِ کلیدی، پیامدها و بازده های شبکه را تعریف کرد و خطوطِ اساسیِ برنامه های این نهاد را روشن ساخت. شکل گیریِ استراتیژی شبکه، که به تسهیلگریِ یکی از متخصصین برجستۀ انستیتوتِ حقوق بشرِ دنمارک در پیوند به استراتیژی صورت گرفت، نقشِ ارزنده یی را در بهبودِ کارکردهای مدیریتی و سازمانیِ شبکه بازی نمود. بر بنیادِ این استراتیژی، رهنمونهای سازمانی ـ اداری و رهبری ـ مدیریتیِ شبکه توسعه یافت و شبکه به یکی از نهادهای فعال از دیدگاه اداری و رهبری مبدل گردید.
در ختمِ مرحلۀ دوم و آغازِ مرحلۀ سوم، شبکه، در هماهنگی با وزارتِ امورِ خارجۀ افغانستان، نقشِ مهمی را در ارایۀ نخستین گزارشِ حقوق بشری پیرامونِ میکانیسم دوره یی وضعیتِ حقوق بشر به سازمانِ مللِ متحد بازی کرد. نمایندۀ شبکه، به عنوانِ عضوِ کمیتۀ اجرایی، در ارایۀ این گزارش به شورای حقوق بشرِ سازمانِ مللِ متحد مقیمِ ژینوا، نقشِ برجسته یی داشت. همچنان، متخصصینِ شبکه در آموزشِ میکانیسمهای حقوق بشر، با نهادهای دولتیِ افغانستان، از طریقِ وزارتِ امورِ خارجه، نقشِ کلیدی را بازی نمود.
در مرحلۀ دوم، شبکه توانست ویب سایت www.cshrn.afخود را فعال سازد. این ویب سایت، که دربرگیرندۀ برنامه های آموزشی، خبری و تحلیلی است، به یکی از منابعِ خوب برای فعالانِ حقوق بشر در کشور مبدل گردیده است. ویب سایت توانست در داخل و خارج از کشور، علاقمندانِ زیادی را به دست آورد و پیامهای متعدی را از بازدیدکننده گانِ خویش به دست آورد.
نقشِ جامعۀ مدنی برای دادخواهی پیرامونِ ارزشهای حقوق بشر و تعمیمِ این فرهنگ در میانِ نهادهای عضوِ شبکه، یکی از کارکردهای مهمِ شبکه در مرحلۀ دوم به حساب می آید. درین مرحله، شبکه توانست با استفاده از آموخته های دادخواهی، راههای تأثیرگذاری بر حاکمیتِ سیاسی را موردِ بحث قرار دهد. شبکه، باور دارد که یکی از مسؤولیتهای عمدۀ جامعۀ مدنی را دادخواهی پیرامونِ ارزشهای شهروندی تشکیل میدهد. برنامۀ آموزشیِ دادخواهی، در سه مرحله صورت گرفت. مرحلۀ نخست را راه اندازیِ گفتگوها با نهادها و ساختارهای حاکمیتِ سیاسی تشکیل میداد. درین مرحله تلاش صورت گرفت تا همدیگرپذیری میانِ دولت و جامعۀ مدنی تقویت یابد و زمینه های گفتگوی سازنده میسر گردد. مرحلۀ دوم را شناساییِ نیازمندیها و ظرفیت پروری بر بنیاد نیازمندیها تشکیل میداد. درین مرحله، شبکه دریافت که باید راههای دادخواهیِ مستقیم و غیرِ مستقیم، موردِ مطالعۀ بیشتر قرار گیرد و نهادها بر بنیادِ این نیازمندیها ظرفیت پروری گردند. در این مرحله، بر بنیادِ این نیازمندیها، برنامه های مفیدِ آموزشی راه اندازی گردید. مرحلۀ سوم را کارِ عملیِ دادخواهیِ مستقیم و غیرِمستقیم تشکیل میداد. در زمینۀ دادخواهیِ مستقیم میتوان از برنامۀ طرحِ مسودۀ قانونِ دسترسی به اطلاعات نام برد. در زمینۀ دادخواهیِ غیرِمستقیم، عضویتِ شبکه را میتوان در ساختارهای مهمِ دولتی نام گرفت. به گونۀ نمونه عضویتِ شبکه در شورای عالیِ رسانه ها، یکی ازین کارکردهای با اهمّیت به حساب می آید.
مرحلۀ سومِ برنامه های شبکه، از جنوریِ سالِ ۲۰۰۸ آغاز گردید و تا ختمِ سالِ ۲۰۱۱ ادامه یافت. درین مرحله، شبکه در پهلوی برنامه های آموزشی و هماهنگی، در زمینۀ دادخواهی نیز دست به کارِ گسترده زد. برنامۀ دادخواهیِ شبکه در دو حوزه شکل گرفت. حوزۀ نخست را برنامۀ کاهشِ خشونتِ خانواده گی در هرات تشکیل میداد. این برنامه که با تحلیل از وضعیتِ خشونتهای خانواده گی آغاز گردید، با تدویرِ سمپوزیمِ تحلیلیِ ریشه یابیِ عواملِ خشونتِ خانواده گی همراه گردید. این سمپوزیم، که به تأریخِ در شهرِ هرات دایر گردید، نماینده گانِ جامعۀ مدنی، نهادهای دولتی، اکادمیک، روشنفکران و مدافعینِ حقوق بشر، عواملِ خشونت را بررسی کردند و برنامۀ مفیدی را برای راه اندازیِ کمپاین برای کاهشِ خشونتِ خانوده گی در شهرِ هرات طرح نمودند، که شاملِ راه اندازیِ گروه کاری پیرامونِ شکلدهیِ کتاب آموزشی زیرِ عنوانِ «خشونتِ خانواده گی، عوامل و راهکارهای مقابله با آن»، برنامه های ظرفیت پروری، گفت و شنودها، برنامه های رادیویی و شکلگیریِ «کمیتۀ کاهشِ خشونتِ خانواده گی» بود.
حوزۀ دومِ برنامۀ دادخواهیِ شبکه، شکلدهیِ طرح قانونِ دسترسی به اطلاعات در کشور بود، که با تدویرِ سمپوزیمِ اکادمیک در شهرِ مزارِشریف در سالِ آغاز گردید. قبل از آن، شبکه، برنامه های ظرفیت پروری پیرامون ارزشهای دسترسی به اطلاعات راه اندازی نموده بود. در سمپوزیمِ مزارِشریف، تحلیلِ همه جانبه یی پیرامونِ ضرورتِ قانونِ دسترسی به اطلاعات ارایه گردید و گروه کاری برای تهیۀ مسودۀ قانونِ دسترسی به اطلاعات شکل گرفت. این گروه کاری، در مدتِ یکسال، نخستین طرحِ مسوده را تکمیل کرد، که دبیرخانۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر آن را به گفتمانِ گسترده یی در کابل و ولایاتِ کشور مبدل نمود. این مسوده، به همکاریِ وزارتِ محترمِ اطلاعات و فرهنگ و شورای عالیِ رسانه ها، جهتِ طیِ مراحلِ قانونیِ خویش، به وزارتِ محترمِ عدلیه ارجاع گردیده است.
در مرحلۀ سوم، تعدادِ نهادهای عضو شبکه، به ۹۵ نهاد رسید و شبکه توانست برنامه هایش را به نقاطِ مرکزیِ کشور بکشاند. افتتاحِ دفترِ شبکه در ولایتِ بامیان و راه اندازیِ برنامه های مفید برای نهادهای مدنی بامیان، از دستاوردهای مهمِ دیگرِ شبکه در مرحلۀ سومِ برنامه هایش شمرده میشود.
درین مرحله، ساختارهای شبکه توسعۀ بیشتر یافت. شکلگیریِ «کمیتۀ اعلامیه ها و پیامها» و «کمیتۀ نظارت بر عضویت پذیری»، ساختارِ شبکه را تقویتِ بیشتر بخشیده و این نهاد را از انسجامِ بیشتر برخوردار ساخت.
شبکه، در مرحلۀ سومِ برنامه های خویش، توانست به یکی از مهم ترین و فعال ترین نهادهای جامعۀ مدنی و حقوق بشر در کشور مبدل گردد. حضورِ فعالِ شبکه در ساختارهای سازنده و مهمِ ملی و بین المللی، نشانۀ خوب کارهای شبکه است. شبکه توانست در تمامِ کنفرانسهای بین المللی، نماینده گانِ فعالِ خویش را بفرستد و پیامهای جامعۀ مدنی و فعالانِ حقوق بشر را به جهانیان وسیله گردد.
در مرحلۀ سوم، «دستنامۀ آموزشی گذار از منازعه»، که یکی از آثارِ ارزشمندِ آموزشی برای منازعه زدایی در کشور به حساب می آید، از سوی شبکه تهیه و نشر گردید و گروههای جامعۀ مدنی، بر بنیادِ آن آموزش دیدند. همچنان، در مرحلۀ سوم، شبکه توانست «دستنامۀ آموزشیِ عدالتِ انتقالی» را به دستِ نشر بسپارد. این دستنامه، که توسطِ گروه کاریِ متشکل از نماینده گانِ نهادهای عضو شبکه تهیه گردیده است، در کابل و ولایات، برای نهادهای جامعۀ مدنی و فعالانِ حقوق بشر، آموزش داده شد. این دستنامه، به گونۀ گسترده، توسطِ نهادهای مختلف در کشور، موردِ استفاده قرار میگیرد.
این مرحله، با همکاریِ تخصصیِ انستیتوتِ حقوق بشرِ دنمارک به پیش برده شد و دولتهای دنمارک و سویس، مسؤولیتِ عمدۀ حمایتِ مالیِ آن را به عهده داشتند. همچنان، نهاد «آی. سی. سی. او» و مؤسسۀ «اسدا»، بخشهایی از این برنامه را حمایت مالی کردند.
مرحلۀ چهارمِ کاریِ شبکه، که از ماه فبروری سالِ ۲۰۱۲ آغاز گردیده است نیز با همکاریِ تخصصیِ انستیتوتِ حقوق بشر دنمارک و با حمایتِ مالیِ دولتهای دنمارک و سویس، به پیش خواهد رفت و سه سال را دربر میگیرد. درین سه سال، شبکه، برای ظرفیت پروریِ مدیریتیِ نهادهای عضوِ خویش، در کابل و ولایات، برنامه های مفیدی را راه اندازی مینماید و ده نهادِ فعالِ خویش را در زمینۀ برنامه های ستراتیژی همکاری خواهد کرد، که در نتیجه، هرکدام از ده نهادِ مذکور، در همکاری با متخصصینِ بین المللی، دارای استراتیژیِ مدون خواهد شد.
در مرحلۀ چهارم، شبکه به عنوانِ یک نهادِ ملی و فعالِ جامعۀ مدنی، تحلیلها و گزارشهای سالانه را از وضعیتِ حقوق بشر در کشور، ارایه خواهد کرد. این گزارشها، در نتیجۀ سرویهای و تحلیلهای منطقوی و ولایتی، توسطِ نماینده گانِ شبکه در مرکز و ولایات، راه اندازی میگردد. با استفاده ازین شیوه شبکه تلاش مینماید تا نهادهای ولایتی را ظرفیت پروری نموده و زمینه های فعالیت بیشترِ آنها را در جمع آوری اطلاعات و نظارتِ بیشتر از وضعیتِ حقوق بشر در نقاطِ دور دستِ کشور، فراهم سازد.
در مرحلۀ چهارم، شبکه «دستنامۀ آموزشیِ استراتیژی» را تدوین مینماید. بر بنیادِ این برنامه، گروه کاریِ از نهادهای عضوِ شبکه، در همکاری با یکی از متخصصینِ بین المللی و هماهنگی با دبیرخانۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، شکل میگیرد. این گروه، «دستنامۀ آموزشیِ استراتیژی» را به زبانِ ساده و قابلِ هضم، برای همه نهادهای عضوِ جامعۀ مدنی شکل داده و زمینه های شکلدهی و ترویجِ کارِ استراتیژیک را برای دیگران فراهم میسازد. دبیرخانۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، برنامه های ظرفیت پروری را بر بنیادِ این دستنامه، در کابل و ولایاتِ کشور، راه اندازی مینماید.
در مرحلۀ چهارم، شبکه، به گونۀ سیستماتیک، برای تعمیمِ ارزشهای حقوقِ بشرخواهانۀ بین المللی و میکانیسمهای حقوق بشرِ بین المللی، کار مینماید. بر بنیادِ این برنامه، شبکه، دستنامه های آموزشیِ را در هردو زمینه، فراهم میکند. گروههای کاری، برای توسعه و تعمیمِ این ارزشها، شکل میگیرد و این ارزشها توسطِ آموزگارانِ شبکه، در کابل و ولایات، به نهادهای مدنی آموزش داده میشود. این برنامه، برای نخستین بار در کشور، از سوی شبکه راه اندازی میگردد و نقشِ مهمی را در فهمِ درست این ارزشها ایفا خواهد کرد.
در مرحلۀ چهارم، شبکه، نقشِ نظارت از وضعیتِ حقوق بشر در کشور را به گونۀ فعالتری به عهده میگیرد. درین مرحله، توصیه های جامعۀ بین المللی در پیوند به حقوق بشر در افغانستان و احکامِ قانونِ اساسیِ کشور در پیوند به حقوق بشر، موردِ توجه قرار خواهد گرفت.
تقویتِ نهادهای مدنی و حمایت از مدافعین و فعالانِ حقوق بشر در ولایات، از کارکردهای مهمِ شبکه در مرحله چهارمِ کاری اش به حساب می آید. همچنان، تدویر برنامه های آموزشی، راه اندازی گفتمانهای مفید در پیوند به حقوق بشر، جامعۀ مدنی و دموکراسی و راه اندازیِ برنامه های هماهنگی با نهادهای دولتی در ولایات، از کارکردهای شبکه در مرحلۀ چهارم خواهد بود.
در مرحلۀ چهارم، شبکه، نقشِ فعالی را در پیوند به آگاهیدهی از ارزشهای حقوق بشر در کشور بازی خواهد کرد. نشراتِ شبکه، گسترش خواهد یافت، برنامه های رادیویی شبکه ادامه می یابد و ویب سایتِ شبکه، به زبانهای فارسیِ دری، پشتو و انگلیسی، تقویت خواهد شد و به این منظور، در چارچوب دبیرخانۀ شبکه، همکارانِ بیشتری گماشته میشوند، تا این برنامه ها تقویت یابند.
در مرحلۀ چهارم، شبکه، بوردِ مشورتی حقوق بشر در کشور را راه اندازی مینماید. این گروه، که از نماینده گانِ نهادهای مهمِ داخلی و بین المللی فعال در زمینۀ حقوق بشر متشکل استند، با استماعِ گزارشات و مباحث، مشورتهای مهمی را پیشکش خواهند کرد، تا تمامیِ بازیگران بتوانند در یک هماهنگی، نقشهای شان را به گونۀ لازم، ایفا نمایند.
ایجادِ جنبشِ کارای حقوق بشری در کشور، هدفِ مهم و مأموریتِ استراتیژیک شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر است. شبکه، بر بنیادِ این آرمانِ ارزشمندِ خویش تلاش مینماید تا با راه اندازیِ «بوردِ مشورتی حقوق بشر»، در هماهنگی با نهادهای دولتی و دوستان بین المللی افغانستان فعالیت نماید. با راه اندازیِ این برنامه ها، شبکه میتواند سهمِ فعالتری را در تعمیمِ فرهنگِ حقوق بشر در کشور بازی نماید. تحلیلهای شبکه از وضعیتِ حقوق بشر در کشور نشان میدهد که چالشهای مهم و بزرگی پیشروی همۀ فعالان و مدافعینِ حقوق بشر در کشور قرار دارد. دست اندرکارانِ شبکه به این باور است که همبستگی، تعهد و همدیگرپذیری میتواند زمینه های برون رفت ازین چالشها را فراهم سازد.