افغانستان، به عنوانِ عضو جامعۀ بینالمللی، مسؤولیتها و تعهداتِ گستردهیی در زمینۀ حقوق بشر دارد. منشورِ سازمان ملل متحد، دولتهای عضو این سازمان را به اجراییساختنِ ارزشهای حقوق بشر، از طریقِ کنوانسیونهای بینالمللی حقوق بشر، فرا میخوانَد. حقوق بینالمللی و مناسباتِ بینالمللیِ دولتها بر بنیادِ این جوهر باارزش، توسعه یافتهاند. دولتهای مدرن، ارزشهای حقوق بشر را به دستورِ کار خود مبدل گردانیده و آن را جزو سیاستِ خارجی خویش قرار دادهاند.
دولت افغانستان، به هفت کنوانسیون بینالمللی حقوق بشر، الحاق گردیده است. این کنوانسیونها عبارتاند از کنوانسیونِ بینالمللی حقوق مدنی ـ سیاسی، کنوانسیون بینالمللی حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، کنوانسیونِ بینالمللی منعِ شکنجه، کنوانسیونِ بینالمللیِ رفعِ هرگونه تبعیض علیه زنان، کنوانسیونِ بینالمللیِ حمایت از حقوقِ کودکان، کنوانسیونِ بینالمللیِ رفعِ تبعیضِ نژادی و کنوانسیونِ بینالمللیِ حمایت ازافرادِ دارای معلولیت. بر بنیادِ این کنوانسیونها، کمیتههای نظارت از تطبیقِ کنوانسیونهای بینالمللی شکل گرفته است، که دولتهای عضو را به گزارشدهیِ نظاممند فرا میخوانند.
دولتِ افغانستان، در چهار دهۀ پسین، رژیمهای گونهگونی را تجربه کرده است. این رژیمها، حقوق بشر را به عنوانِ ابزارِ سیاسی، موردِ سوءاستفاده قرار داده و در شفافیت و حسابدهی در برابرِ جامعۀ جهانی، تعهداتِ خویش را انجام نداده است.
پس از واژگونی رژیمِ طالبان، زمینه برای تعهداتِ بیشترِ دولت افغانستان به سازوکارهای جهانیِ حقوق بشر، فراهم گردید. قانون اساسی جدید افغانستان، حقوق بشر را به عنوان مؤلفۀ مهم در هنجارهای ملّی به رسمیّت شناخت. در قانونِ اساسی افغانستان، حقوق بشر و کنوانسیونهای بینالمللیِ ناشی از آن به منبعِ حقوقی مبدّل گردید و دولتِ افغانستان، مکلفیت اجرایی و گزارشدهی از حقوق بشر را حاصل کرد.
نظارتِ از حقوق بشر، یکی از شیوههای مهم برای ترویجِ ارزشهای حقوق بشر به شمار میآید. نظارت، زمینۀ آن را فراهم میگردانَد تا تخطیهای حقوق بشر، شناسایی گردیده و بر بنیادِ آن، سفارشها و پیشنهادها، برای رفعِ آن ارایه گردد. از سوی دیگر، بر بنیادِ نظارت از وضعیتِ حقوق بشر، گزارشِ واقعبینانه از وضعیتِ حقوق بشر، تهیه میگردد. گزارش به نهادهای بینالمللیِ حقوق بشر، از جمله به میکانیسمهای سازمانِ مللِ متحد، زمینۀ همآهنگی جامعۀ بینالمللی با دولتهای ملی را فراهم میگردانَد.
شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، برای ترویجِ فرهنگِ گزارشدهی دولت افغانستان و گزارشِ سایه از سوی نهادهای مدنی، «دستنامۀ آموزشیِ میکانیسمهای جهانیِ حقوق بشر» را، پیشکش کرده است. این دستنامه، که از سویِ گروه کاری متخصصانِ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر تهیه گردیده است، متشکل از سه بخشِ عمده است.
بخشِ نخست، مفاهیم و نهادهای سازمانِ ملل متحد پیرامونِ حقوق بشر را به معرفی گرفته است. بخشِ دوّم دربرگیرندۀ نقشِ دولتها و جامعۀ مدنی در پیوند به گزارشدهی از وضعیتِ حقوق بشر است. در بخشِ نهاییِ این دستنامه، شیوههای تدریسِ این دستنامه معرفی شده است.
بر بنیادِ این دستنامه، گروههای آموزگاران، از کابل و ۲۵ ولایتِ کشور، از سوی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر آموزش دیدند، تا فرهنگِ گزارشدهی به نهادهای بینالمللی تعمیم یابد.
بعد از برنامۀ آموزشِ آموزگاران، اشتراک کنندهگان، در «مکتبِ بهاریِ میکانیسمهای بینالمللیِ حقوق بشر» گردِهم آمدند، تا از تجارب و آموختههای بیشتری بهرهمند شوند و از تجاربِ کاری خویش با همدیگر، گفتوگو کنند. نهادهای مهمی چون، وزارت عدلیه، کمیسیون مستقل حقوق بشر و هیئت معاونت سازمان ملل متحد در افغانستان(یوناما)، پیرامونِ برنامهها و مسؤولیتهای شان در قبالِ اسنادِ بینالمللی حقوق بشر، به اشتراک کنندهگان این مکتب، توضیحاتِ جالب و مفصلی ارایه کردند و اشتراک کنندهگان با نمایندهگانِ نهادهای یادشده، که به گونۀ گروهی حضور یافته بودند، گفتوشنود بسیار سازندهیی را انجام دادند و اندوختههایشان را با این نهادها در میان گذاشتند.
مکتبِ بهاری حقوق بشر، زمینهیی بود برای همآهنگی بهترِ نهادهای مدنی و دولتیِ افغانستان، در جهت شفافیت و حسابدهی دربارۀ وضعیتِ حقوق بشر در کشور و ارتباطِ سازنده با نهادهای بینالمللی حقوق بشر.
تعداد اشتراک کنندهگان این برنامه، ۵۴ تن بود. برنامه برای شش روز ادامه داشت و در ختم، گواهینامه هایی که از سوی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر تهیه گردیده بود، توسط آقای محمد نعیم نظری، رییس اجراییِ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر، خانم سیلی غفار، رییس بورد شبکه، وزیر احمد خرمی، معاون اجراییِ شبکه، اعضای بورد شبکه هر یک ودود پدارم، عبدالله احمدی، و تهیه کنندهگانِ «دستنامۀ آموزشیِ میکانیسمهای بینالمللی حقوق بشر»، خانم صدیقه نوروزیان، خانم زرقا یفتلی، آقای یحیی عمار و فروزانِ درویش، به اشتراک کنندهگان، توزیع گردید.
برنامه، با اجرای موسیقی زنده توسطِ هنرمند جوان و مستعد، عبدالله میلاد کبیری، به پایان رسید.