در گفتگویی با خانم شیلا صمیمی
مسؤول بخش دادخواهی شبکه زنان افغان (AWN)
و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان
لطفاً در مورد سازمان شبکۀ زنان افغان توضیح دهید.
شبکۀ زنان افغان ( AWN )، برای حمایت از حقوق زنان و اطفال کار می کند و هدف ما حفظ و اعادۀ حقوق زنان است. به ویژه قانونی ساختن این حقوق و ایجاد اصلاح در قوانین غیرعادلانه که حقوق زنان را درنظر نمیگیرند. تا زنها نیز در کنار مردان بتوانند در ساحۀ اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی نقش برازنده و مؤثر خود را پیدا کنند؛ به ویژه مشارکت در عرصۀ سیاسی، مورد توجه ماست.
چون در آستانۀ انتخابات قرار داریم و توجه عموم نیز بر انتخابات متمرکز است، از سویی هم، انتخابات، از اولین تجربههای سیاسی در افغانستان است. در واقع انتخابات پیش رو دومین تجربۀ انتخاب یک رییس جمهور برای مردم افغانستان است. به نظر شما چه مسایلی میتواند کارآیی انتخابات را بیشتر کند و برای این که نتیجۀ انتخابات مطابق میل مردم باشد و نظام سیاسی یی که به وجود میآید هم مطابق میل مردم باشد؟
به نظر من اولین چیزی که خیلی مهم است شرایط برگزاری انتخابات است. یعنی کمیسیون برگزاری انتخابت چه نقشی را باید بازی کند که این شرایط خوب تر مساعد شود. شفافیت انتخابات چگونه تضمین میشود، تا اعتماد مردم نسبت به شرایط عادلانه و دموکراتیک انتخابات جلب شود، تا مردم باور پیدا کنند که حکومت به وجود آمده ناشی از ارادۀ آنهاست و نتیجۀ تصمیم مردم افغانستان بوده است. در غیر آن، مردم، با علاقمندی، در انتخابات مشارکت نخواهند کرد.
نکتۀ دوم، ارادۀ مردم و مشارکت گستردۀ آنهاست. اگر مردم به انتخابات اهمیت ندهند و به آن علاقمند نشوند و در رأی دادن شرکت نکنند، در واقع، حکومت از پشتوانۀ مردم محروم میشود و این میتواند مشروعیت حکومت را زیر سؤال ببرد.
نکتۀ سوم، نقش کاندیدان است. شایستگی آنها، جدیت آنها در جریان مبارزات انتخاباتی، ارایۀ برنامههای مدون و روشن و همه جانبه و نیز رعایت اصول دموکراتیک در هنگام مبارزات انتخاباتی شان میتواند باعث تشویق مردم و برگزاری انتخابات کاراتر و مؤثرتر شود. اگر مردم باور پیدا کنند که در انتخابات تقلب خواهد شد، رأی آنها احترام نخواهد شد، ارادۀ آزاد آنها زیر فشار قرار بگیرد و یا نسبت به ظرفیت و توانمندی کاندیداها بی باور شوند، کارایی و مؤثریت انتخابات به شدت ضربه خواهد دید.
میدانیم که انتخابات، به عنوان یک تجربه، نیاز به آموزش و تجربه پذیری دارد. ارزیابی انتخابات گذشته، ما را در این راه کمک میکند. به نظر شما انتخابات گذشته چه نواقصی داشت، که باید در این انتخابات رفع شود؟
نواقص انتخابات گذشته، بسیار زیاد بود؛ امّا ابتدایی بودن این تجربه و ناآگاه بودن شهروندان از نقش و اهمیت انتخابات، مهمترین نقص به شمار میرفت. بی سوادی گستردۀ مردم افغانستان، این ناآگاهی را بیشتر نیز ساخته بود و مردم به اهمیت رأی خود کمتر آگاه بودند. علاوه بر آن فشار قوماندانهای دورۀ جنگ بر مردم و نفوذ بر ارادۀ آزاد آنها، سلامتی انتخابات را، خدشه دار میکرد. ما مواردی داشتیم که قوماندانهای محلی، مردم را با زور وادار کرده بودند که به کاندید خاصی رأی بدهند. نبودن امنیت مشکل دیگری بود، که انتخابات گذشته با آن رو به رو بود. قومی شدن انتخابات نقص دیگری بود، که از سلامتی انتخابات میکاست. زیاد بودن تعداد کاندیداها مشکل دیگری بود، که باعث میشد رأی مردم میان گزینههای متعددی، که بعضیهای شان گمنام بودند، پراکنده می شد. وضع ناگوار اقتصادی و مهاجرت و فشار روانی ناشی از آن، همه بر انتخابات تأثیر منفی میگذاشتند. شفافیت انتخابات نیز تاحدودی مورد سؤال بود. با این همه، انتخابات قبلی، موفقیت بزرگی برای مردم افغانستان به شمار می رود.
با توجه به همین نکتههایی که مطرح کردید، انتخابات پیش رو چه نواقصی خواهد داشت؟
متأسفانه، انتخابات پیش رو نیز نواقص زیادی خواهد داشت. علاوه بر آن که اکثر نواقص قبلی در این انتخابات نیز وجود دارد، برخی از نواقص شدید تر نیز شده است. مثلاً ما این بار با بیش از ۴۰ کاندید مواجهیم. نکتۀ دیگر این که انتخابات، با وجود احزاب قوی، سازماندهی و تقویت میشود. ما متأسفانه احزاب قدرتمند، به معنای واقعی کلمه، نداریم. مردم در انتخابات بسیار پراکنده عمل میکنند. مسألۀ دیگر استفاده از پول است، که در واقع کاندیداها، تلاش میکنند تا رأی مردم را با توزیع پول بخرند. این، ارادۀ آزاد مردم را از آنها می گیرد. عدم شفافیت و جانبداری کمیسیون انتخابات، توزیع کارتهای رأیدهی به نام کسانی که هیچ وجود ندارند، سوءاستفادۀ مقامات دولتی از امکانات دولت، به نفع کاندید شان و معاملۀ سیاسی رهبران قومی، از نکات دیگری است که باید تذکر داده شود. من فکر میکنم انتخابات پیش رو نیز انتظار مردم از انتخابات را ضربه خواهد زد.