وبلاگ

ولادیمیر پوتین، رییس جمهور روسیه، به تقاضای کناره گیری فرادکوف، نخست وزیر این کشور، پاسخ مثبت داد و به جای او چهرۀ نسبتاً ناآشنا، ویکتور زوبکوف، را برگزید. حالا، که کمتر از ۹ ماه به انتخابات روسیه باقیست، زوبکوف چه نقشی را بازی خواهد کرد و پوتین با این کارش چه پیامدی به آخرین ماه های حاکمیت پرقدرتش به نمایش خواهد گذاشت؟

زوبکوف کیست؟

ویکتور زوبکوف، که در ماه اکتوبر همین سال ۶۶ ساله می شود، در دهکدۀ گاچیسکی، در یک خانوادۀ دهقان تبار به دنیا آمده است. دوران کودکی اش را در اورال سپری کرد؛ جایی که بزرگترین سیاسیون روسیه از آنجا نشئت کردند. خانوادۀ زوبکوف زراعت پیشه بود. ویکتور جوان از پدرش که مرد زراعت پیشه بود، زندگی کردن را آموخت و به آن به صورت جدی پرداخت. سپس به خدمت ارتش رفت و دوران سختی از زندگی اش را تجربه کرد. ارتش، مکتب مقاومت را برایش آموخت و زندگی کردن را در هوای استقلالیت در آن تجربه کرد. وی، پس از دو سال خدمت در ارتش، به دانشکدۀ اقتصاد رو آورد و از تحصیلات در زمینه های اقتصاد، هیچگاهی پشیمان نگشت.

چهل سال پیش از امروز، ویکتور زوبکوف، در ساحۀ اقتصادی دهکدۀ پلدوی اورال به کار پرداخت و درین مدت توانست مراحل مختلف رشد شخصیتی اش را درعرصه های مدیریتی و تخصصی سپری نماید. وی، در ۹ سال نخستین این دوره، به پست رییس عمومی نهادهای کوپراتیفی «پیرووا مایسکایا» دست یافت، که از نهادهای برجستۀ تولید مواد زراعتی در شمال روسیه، به شمار می رفت.

پس از فروپاشی اتحاد شوروی، ویکتور زوبکوف ، به شهر سان پترزبورگ (لیننگراد پیشین)، به عنوان رهبر مؤسسۀ بزرگ تولید نفتی، به کار گماشته شد و سپس به عنوان معاون شهرداری شهر پترزبورگ به کار پرداخت. رسیدن به مقامهای کلیدی سان پترزبورگ، که دومین شهر روسیه است، گام مهمی برای رشد شخصیتی او بازی کرد و وی با ولادیمیر پوتین، که در آن زمان مشغول کار درین شهر بود، آشنا گشت. دوستی با پوتین، سرنوشت بعدی زوبکوف را رقم زد. پس از مدتی کار در شهرداری سان پترزبورگ، از نام خوبی برخوردار گشت. در سال ۱۹۹۶ باریس یلتسن، رییس جمهور آن زمان روسیه، او را به عنوان معاون وزیر مالیۀ روسیه گماشت و هشت سال را درین راستا مشغول گشت. زوبکوف، به عنوان مأمور مجرب، از عهدۀ این مأموریت، موفقانه بدرآمد و توجه بیشتر ولادیمیر پوتین را، که بعد از یلتسین زمامدار دولت روسیه شد، به خود جلب نمود.

پوتین- زوبکوف!

در اواخر سال ۱۹۹۹، باریس یلتسن، با پیشکش کردن ولادیمیر پوتین به عنوان نخست وزیر و سپس جانشین خود، تعجب جهان را برانگیخت. پوتین، که از شاگردان مکتب پترزبورگ بود، در آن زمان چهرۀ ناآشنایی بود. پوتین، از ویکتور زوبکوف تقاضا کرد تا همکاریهایش را با وی بیشتر سازد. پیروزی چشمگیر پوتین در انتخابات سال ۲۰۰۰، ناشی می شد از برنامه های او در زمینه های اصلاحات اقتصادی و اجتماعی در دوران بحرانی گذار روسیه، که شدیدأ از فساد اداری و جنایات سازمان یافته رنج می برد. هجوم مافیای سازمان یافته، تغییر در سیستم اقتصاد و در مجموع درهم آمیختگی افکارعامه از نظام اقتصادی سوسیالیستی به نظام مارکیت، فروپاشی نظام پرقدرت شوروی و به میراث افتادن آن به روسیه، اوضاع وخیم مناسبات جهانی، سرآغاز موج جدیدی از توسعۀ ناتو به مرزهای شوروی سابق، هجوم فضایندۀ امریکا به اروپای شرقی، توسعۀ اتحادیۀ اروپا و ازهم پاشیدگی دیتانت جهانی، پوتین را با چالشهای بزرگی رو به رو می کرد. از سوی دیگر، پوتین، دست در گریبان با معضلات داخلی کشورش نیز بود، که یکی ازین چالشهای مهم، مبارزه با فساد اداری به شمار می رفت. پوتین در کنار اصلاحات مهم اداری، در سال ۲۰۰۳ دست به ایجاد نهادی به نام «مؤسسۀ وارسی مالیاتی» زد و از ویکتور زوبکوف تقاضا نمود تا مدیریت این نهاد مهم راعهده مند شود.

زوبکوف، مأمور متعهد،

زوبکوف، به دوست سابقه کارش لبیک گفت و به این مأموریت چالش برانگیز پرداخت. مبارزه با فساد اداری و پرداخت تخصصی با سیستم تازه ایجاد ِپس از نظام سوسیالیستی، کار بسیار دشواری بود. پوتین، هزینۀ بزرگی به این نهاد گماشت و توجه شایانی به سیاست کادری آن نمود. پوتین، ارادۀ خود در حمایت بی سابقه از زوبکوف را به وی وعده گذاشت و این حمایت، شامل دکتورین پشت پردۀ پوتین گشت. شاید همین رمز باعث ناشناختگی زیاد وی در صحنۀ سیاسی روسیه و جهان باشد. زوبکوف، کادرهای مهمی را از سازمان استخبارات و اداره های عدلی و تحقیقی روسیه سربازگیری کرد و پوتین به آن احترام گذاشت. این نهاد، پس از چهار سال ظرفیت پروری مدیریتی و مضمونی، به ارایۀ نتایج قابل توجهی دست یافت.

در سال ۲۰۰۵، مؤسسۀ وارسی مالیاتی، ۳۵ هزار گزارش مالیاتی را ارایه کرد و شیوۀ معاصر کاری، در فرهنگ این مؤسسه شامل گردید. این مؤسسه، در مقایسه با ۵ سال قبل توانست ۱۴۰۰۰ جنایت اداری را به دادگاه بکشاند، که باعث بستن شصت بانک در روسیه گردیده و ۲۸۹ ملیارد روبل را، که معادل ۱۰۰ ملیارد دالر امریکایی است، به دولت مرکزی برگرداند. نهادی که زوبکوف آن را رهبری می کرد، توانست پیشنویس قانون مبارزه با جرایم اداری را طرحریزی کند، که زمینه های خوبی را برای اقتدار قانون بر سیستم مالیاتی روسیۀ فدراتیف باز نمود.

زوبکوف، پوتین بعدی؟

زوبکوف، بر محبوبیت پوتین نقش برجسته یی بازی کرد. پوتین این نقش را نامریی ساخته بود. زوبکوف از چهره های مهم ستراتیژی مبارزه با فساد اداری، در دکتورین پوتین به شمار می رود و رابطۀ بسیار خوبی را با سازمان استخبارت داخلی و خارجی روسیه دارد. زوبکوف بر سیاستگذاریهای روسها به جهان و سیاست اقتصادی جهان در روسیه، نقش بسیار مهمی را بازی کرد. زوبکوف، از حمایت وسیع اپوزیسیون سیاسی روسیه نیز بهره مند است. جنبش پارلمانی «روسیۀ واحد»، حزب ناسیونالیست ژرنوفسکی، حزب لیبرال «یابلکه» و سوسیال دموکراتها از وی حمایت می کنند و تنها کمونیستها با «نه» محتاطانه، عدم موافقت خود را در مورد وی اعلام کرده اند. این نخستین بار است که کاندیدای مقام ِنخست وزیری روسیه، این همه حمایت را از«دوما»، اتاق پایینی پارلمان روسیه به دست می آورد. یکی از موفقیتهای حکومت پوتین، در دست گرفتن و در کنترل درآوردن نظام نابسامان اقتصادی روسیه بود، که توسط گیدرو برزوفسکی راه اندازی شده بود و باعث فروپاشی نظام اقتصادی روسیه و مداخلات غیرقابل تصور امریکاییها بر این نظام گردیده بود.

دربارۀ این که پوتین با راهکارهای مشابه یلتسن عمل خواهد کرد و زوبکوف را برای رفتن به سوی ریاست جمهوری پس از خودش حمایت خواهد نمود، اظهارات زیادی شده است. تا حال تصور می شد که ایوانوف، وزیر دفاع پیشین روسیه و معاون نخست وزیر، مهمترین مهرۀ ریاست جمهموری آیندۀ روسیه خواهد بود؛ ولی حالا این تصور تا حدی منتفی گردیده است.

نگاه جهان به زوبکوف،

زوبکوف، در نخستین مصاحبه اش با رسانه ها گفت که حضورش در رهبری نخست وزیری روسیه اثبات خواهد کرد که تا چه حدی می تواند به مقام ریاست جمهوری برسد. به نظر می رسد زوبکوف مورد تأیید گروههای طرفدار رییس جمهور پوتین است، که خود بیانگر حمایت بسیار بزرگ برای اوست. هرچند زوبکوف، چهرۀ جدید در صحنۀ سیاست جهانی به شمار می رود؛ ولی برای غرب، انتخاب میان زوبکوف و ایوانوف، کار دشواری نخواهد بود. غرب زوبکوف را برخواهد گزید؛ چون ایوانوف بیشتر رهبری ارتش را به دست داشته است و با واکنشهای شدیدش، به مزاج امریکاییها سازگار نخواهد بود. اما نبود شناخت خوب از زوبکوف نیز چالشی را برای غرب برخواهد انگیخت. زوبکوف را در روسیه، به عنوان سیاستمدار جدی و متعهد شناخته اند. وی، از سیاستهای خصوصی سازی بی حد و مرز حکومتهای قبلی روسیه، به شدت انتقاد کرده است. زوبکوف، از سیاست اقتصادی بین المللی روسیه، که بخش مهم آن با امریکا و اتحادیۀ اروپا است، چندان راضی به نظر نمی رسد. قصر سفید، تا حال، تحولات روسیه را بسیار محتاطانه تعقیب کرده است و آن را مسألۀ داخلی روسیه خوانده و خواهان همکاریهای بیشتر میان دو ابرقدرت گردیده است.

روزنامۀ Times ، زوبکوف را، سیاستمدار کارکشته و آگاه خوانده است. به باور این نشریه، زوبکوف، نقش مهمی را در دهۀ آیندۀ روسیه بازی خواهد کرد. Times باوردارد، که این انتخاب پوتین، برخلاف تصورات، تصادفی نبوده و اهمیت زیادی بر سیاست داخلی و بین المللی روسیه خواهد داشت. تصمیم پوتین، مبنی بر ارجحیت بخشیدن زوبکوف نسبت به ایوانوف، سبب تعجب Gardian لندن گردیده است؛ زیرا این روزنامه، در جمع کاندیدای نخست وزیری، از ایوانف و دمتریف، معاونین نخست وزیر، یاد آوری کرده بود. به باور گاردین، زوبکوف، مراحل رشد کادری اش را از روی تخصص و تجربه به دست آورده است، که وی را از سایر رهبران جوان دولت پوتین متفاوت می سازد. روزنامۀ Financial Times ، برخورد پوتین با زوبکوف را، با برخورد یلتسین با پوتین مقایسه می کند و آن را زیرکی و تشابهات سیاسیون روسی می خواند. این روزنامه نیز، نقش زوبکوف را در انتخابات آیندۀ روسیه مهم ارزیابی می کند. روزنامۀ Washington Post ، از محبوبیت زوبکوف، در دومای روسیه، یاد می کند و وی را برای قانونگذاران روسیه، قابل پذیرش تر از نخست وزیر قبلی، فرادکوف، می داند. به باور صدای امریکا( VoA )، پوتین با این کارش، حمایتگران عصری سازی ارتش روسیه را تقویت می بخشد. زوبکوف، یکی از کسانیست که بر تقویت ارتش و حمایت بیشتر مالی از ارتش روسیه تأکید می کند، این دیدگاه زوبکوف، حمایت بزرگی برای پوتین و برنامه های تقویتی سلاحهای معاصر روسیه خواهد بود.

در عرصۀ سیاست امور بین المللی روسیه، تغییرات دراماتیکی قابل تصور نیست؛ زیرا رییس جمهور مقتدر روسیه، ممثل و تصممیم گیرندۀ امور بین المللی، تمامیت ارضی و امنیت ملی است. اگر زوبکوف، با تصورات جدیدی بتواند نقشی درعرصۀ سیاست بین المللی روسیه بازی نماید، لازم می افتد که آن را با پوتین و دکتورین آن، برای یک دیدگاه جدید، به مباحثه بگذارد.

از مهمترین چالشهایی که در برابرحکومت جدید زوبکوف قرار دارد، مسایل مربوط به رفاه اجتماعی ـ کمبود محلات رهایشی، بلند بردن دستمزدهای کارمندان دولت، توجه به شرایط زندگی متقاعدین، سیاست مهاجرین و بیجاشدگان کشورهای سابق شوروی، مبارزه با فساد اداری و جنایت سازمان یافته، وضعیت نا بسامان محیط زیست و به خصوص وضعیت جنگلات روسیه، توجه به راه سازیهای شهرهای بزرگ روسیه و ادامۀ اصلاحات اداری روسیه ـ به شمار خواهند رفت.

آنچه که تا کنون مبرهن گردیده اینست، که روسیه، مراحل بحران سیاسی و اقتصادی اش را به گذشته می سپارد و به مراحل جدیدی از رشد و انکشاف اجتماعی دست می یازد. تصور می شود که روسیه دوباره به قدرت مهم جهانی مبدل می گردد و نقش مهم اش را در حیات جهان بازی خواهد کرد. این که زوبکوف، درین برنامه های وسیع، نقش اش را موفقانه بازی خواهد کرد، گذر هشت ماه آینده، به اثبات خواهد رسانید.