«چشم امید ما به صلح است»
افزایش خشونت‌ها، به‌ویژه کشتار غیرنظامیان همزمان با آغاز مذاکرات صلح به یکی از نگرانی‌های بزرگ مسئولان دولتی و شهروندان تبدیل شده است. مسئولان در ریاست امور زنان ولایت بغلان می‌گویند این نگرانی زمانی از بین خواهد رفت که گفت‌وگوهای صلح به یک نتیجه‌ی مثبت برسد.
خدیجه یقین، رییس امور زنان بغلان در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، آنان به گفت‌وگوهای صلح باور دارند، اما نگرانی‌هایی نیز در این مورد وجود دارد. «با این‌که مذاکرات صلح در جریان است، هر روز شاهد انفجار، انتحار، ترور و تخلفات اجتماعی استیم، چشم امید ما مردم افغانستان به صلح است؛ صلحی که حتی درصد ناچیزی از راه دست‌یابی به آن طی نشده است.»
شبکه: در این صورت پیش‌بینی شما از نتایج گفت‌وگوهای صلح چیست؟
یقین: به این گفت‌وگوها خوش‌بین استیم و به آن باور داریم، اما از یک سو تعلل در پیشرفت آن و از سویی افزایش خشونت و ناامنی نگران‌کننده است و این سوال برای ما پیش می‌آید که چرا این گفت‌وگوها نتوانسته است تاثیری بر وضعیت بگذارد، به‌ویژه در این اواخر که شرایط برای مردم سخت‌تر شده است.
شبکه: اگر گفت‌وگوهای صلح را به عنوان یک فرصت در نظر بگیریم، زنان چه استفاده‌هایی می‌توانند از آن کنند؟
یقین: در صورت برقراری صلح در جامعه، امنیت تامین خواهد شد که در این صورت زمینه‌ی پیشرفت هم فراهم می‌شود و مردم، به‌ویژه زنان می‌توانند برای ارتقاء ظرفیت خود کار کنند و همچنین برای دست‌یابی بیشتر به حقوق‌شان دادخواهی کنند، درست است که زنان در روند صلح سهم دارند، اما این مشارکت بسنده نیست و آنان می‌توانند با استفاده از فرصت پیش‌آمده مشارکت‌شان در روندهای گوناگون سیاسی را بیشتر بسازند.
شبکه: نفس حضور زنان در مذاکرات تا چه اندازه می‌تواند بر رویکرد طالبان نسبت به زنان تاثیرگذار باشد؟
یقین: زنان می‌توانند مطابق به حقوقی که قانون و شریعت برای آنان در نظر گرفته است، در چنین نشست‌های سرنوشت‌سازی حضور پیدا کنند، اگر آنان بتوانند با منطق و استدلال قوی در مورد حضور زنان در اجتماع با تیم طالبان گفت‌وگو کنند بر دیدگاه طالبان تاثیر دارد. حضور زنان در این نشست چه به عنوان نمایندگان مردم و چه به عنوان خبرنگارانی که در روزهای نخستین این نشست به آن‌جا رفتند نمادی از آزادی زنان افغانستان در چارچوب دین و قانون است.
شبکه: آیا اعضای زن در تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت توانایی نمایندگی از زنان را دارند؟
یقین: زنانی که در آن‌جا هستند از جمله نخبگان کشور به شمار می‌روند، اگرچه ما توقع داشتیم که به زنان بیشتری در این ترکیب سهم داده شود. در کل اعضای زن تیم مذاکره‌کننده با این‌که تعدادشان کم است، اشخاص توانایی استند و از عهده‌ی دفاع از حقوق زنان برمی‌آیند.
شبکه: اگر بهای صلح یک سلسله محدودیت‌ها در مورد حقوق زنان باشد، آیا برای شما قابل قبول است؟
یقین: به هیچ‌وجه قابل قبول نیست. ما حاضر نیستیم حقوقی که شریعت و قانون برای ما در نظر گرفته است و دست‌آوردهایی که در چندسال اخیر داشته‌ایم را قربانی کنیم، ما این‌ها را به آسانی به دست نیاورده‌ایم که با سادگی از دست بدهیم. زنان افغانستان اجازه نخواهند داد که صلح به قیمت نادیده گرفته‌شدن حقوق و آزادی‌های زنان یا حتی اعمال محدودیت یا کمی و کاستی‌ای در آن برقرار شود. اگر صلح با نادیده گرفته‌شدن حقوق و دست‌آوردهای زنان به دست بیاید، نیمی از پیکر جامعه فلج خواهد شد و جامعه با چنین پیکری قادر به فعالیت نخواهد بود.
شبکه: حضور طالبان در قدرت چه تاثیری بر آزادی و فعالیت‌های زنان خواهد گذاشت؟
یقین: حضور زنان در جامعه در صورت مشارکت طالبان در قدرت، از موضوعاتی است که در مذاکرات در مورد آن بحث صورت می‌گیرد، همچنین در مورد موضوعاتی از جمله پایمال‌نشدن دست‌آوردهای زنان و مشارکت آنان در فعالیت‌های سیاسی، اجتماعی و اقتصادی نیز در جریان گفت‌وگوهای صلح بحث خواهد شد. اطمینان دارم که نمایندگان ما در این گفت‌وگوها با طرح این موضوعات از ما دفاع می‌کنند و این موضوع را با صراحت بیان می‌کنند که در صورت توافق صلح و مشارکت طالبان در قدرت، زنان در بخش‌های مختلف فعالیت خواهند کرد.
شبکه: جدا از مشکلات امنیتی و رویکرد طالبان نسبت به زنان، چه چیزی مانع پیشرفت زنان در جامعه می‌شود؟
یقین: سنت‌های جامعه از موانع دیگر پیشرفت زنان است. جامعه‌ی ما یک جامعه‌ی مردسالار است و مصونیت زنان در آن تامین نیست. مسائل زیای از جمله آزار و اذیت‌های خیابانی از زمان مکتب تا دوره‌ی تحصیلات عالی و ورود به جامعه سدی بر سر راه زنان است و برای آنان محدودیت وضع می‌کند. یکی از مشکلات دیگر ضعف اقتصادی خانواده‌ها است که به عنوان یک محدودیت مانع پیشرفت زنان می‌شود.
شبکه: وضعیت کلی زنان در بغلان چگونه است؟
یقین: زنان در ولایت بغلان با مشکلات زیادی روبه‌رو استند، شماری از آنان که از ولسوالی‌ها به داخل شهرها آمده‌اند، بی‌سرپناه‌اند و برخی نیز از درس و تعلیم محروم‌اند. در ماه جاری قضایای زیادی از خشونت در بغلان ثبت شده است که شامل موارد مختلفی از جمله 7 مورد قتل است. مواردی چون خشونت و اختطاف نسبت به سال‌های گذشته تا حدودی کاهش پیدا کرده است. در سال‌های پیش یک یا دو مورد محکمه‌ی صحرایی نیز اجرا شد، اما خوش‌بختانه اخیرا در این مورد قضیه‌ای نداشته‌ایم.
شبکه: فعالیت‌های تجاری زنان این ولایت و همچنین دسترسی آنان به امکانات آموزشی و بهداشتی در چه سطحی است؟
یقین: ما یک انجمن تولیدی زنان تجارت‌پیشه داریم که زیر چتر آن در حدود 400 زن تجارت‌پیشه را منسجم کرده‌ایم. همچنین در هر سه ماه یک بار نمایشگاه‌های تولیدی محصولات زنان را برگزار می‌کنیم. در رابطه با آموزش مشکلاتی در مرکز شهر، ولسوالی‌ها و روستاها وجود دارد، از جمله این‌که در برخی موارد به دلیل نبود استادان زن، گاهی به دلیل دور بودن مکاتب و در مواردی به دلیل سنت‌های جامعه خانواده‌ها نمی‌توانند دختران‌شان را برای درس‌خواندن به مکتب بفرستند. کمبود تعداد مراکز درمانی یا امکانات ناکافی آن‌ها از مشکلات دیگر شهروندان، به‌ویژه زنان بغلان به شمار می‌رود، اگرچه این امکانات نسبت به سال‌های گذشته بیشتر شده است.
شبکه: به نظر شما پس از توافق صلح وضعیت زنان بهتر خواهد شد؟
یقین: ما اطمینان داریم که تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت در گفت‌وگوهای صلح که از مردم افغانستان نمایندگی می‌کنند تمام ابعاد و زوایای قضیه را می‌سنجند و بر سر مسائلی توافق می‌کنند که به زیان شهروندان، به‌ویژه زنان افغانستان نباشد.
بانو یقین می‌گوید، از جمله نگرانی‌ها در رابطه با نتایج گفت‌وگوهای صلح این است که در صورت توافق صلح محدودیت‌هایی در مورد حقوق زنان وضع شود و آنان نتوانند مثل امروز در بخش‌های مختلف حضور داشته باشند. وی می‌افزاید، امیدوار است که صلح به زودی در کشور تامین شود و زنان بیشتر از پیش در حوزه‌های مختلف نقش و حضور فعال داشته باشند.