گسترش ناامنی و همه‌گیری کرونا؛ مردم برای زنده ماندن تقلا می‌کنند
شبکه جامعه مدنی و
حقوق بشر
افزایش ناامنی در ولایت‌های مختلف کشور در این اواخر، شهروندان بسیاری را به مهاجرت واداشته است. نابه‌سامانی وضعیت امنیتی و تلاش شماری از مردم برای در امان ماندن از جنگ و گلوله، در روزهایی اتفاق میافتد که تعداد زیادی از شهروندان با وجود کم‌ترین امکانات صحی و دست به گریبان با بیماری کرونا، برای زنده ماندن می‌جنگند.
در حالی که تعدادی از هماهنگ‌کننده‌گان ولایتی شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر به دلیل مشکلات امنیتی وادار به ترک محل زنده‌گی‌شان شده‌اند، تعدادی دیگر در این گزارش تاثیر وضعیت بد امنیتی بر روند دریافت کمک‌ها از سوی مردم و نیز کمبود امکانات صحی در نقاط مختلف کشور را به صورت خلاصه منعکس کرده‌اند.
پکتیا
بر‌بنیاد گزارش‌های رسیده از ولایت پکتیا، افزایش ناامنی نه تنها منجر به بی‌جا شدن شماری از مردم در این ولایت شده، بلکه دست شماری از بی‌جا شده‌گان را که از جمله واجدان شرایط دریافت بسته‌های کمکی برنامه دسترخوان ملی بوده‌اند، از این کمک‌ها کوتاه کرده است.
شکور کامران، مسوول ولایتی برنامه دسترخوان ملی در پکتیا، می‌گوید که جنگ و مشکلات امنیتی در این اواخر برخی خانواده‌ها را مجبور به مهاجرت کرده است؛ به همین دلیل تعدادی از واجدین شرایط که در میان بی‌جا شده‌گان هستند، در جریان توزیع بسته‌های کمکی حضور نداشته‌اند. وی می‌افزاید که در نظر دارند سهم خانواده‌های نیازمند بی‌جا شده را به خانواده‌هایی که به دلایل مختلف در فهرست واجدین شرایط جای داده نشده‌اند، بدهند. به گفته آقای کامران، نزدیک به ۱۸ هزار خانواده در اطراف گردیز از فهرست جا مانده‌اند و تلاش‌ها برای رسیده‌گی به این مشکل جریان دارد.
در همین حال شماری از افراد نیازمند در ولایت پکتیا با اشاره به مواردی از جمله کیفیت پایین مواد کمکی، از نبود شفافیت در برنامه دسترخوان ملی انتقاد کرده‌اند. آقای کامران در واکنش به انتقاد شهروندان از کیفیت مواد می‌گوید: «ما به تمام شوراها می‌گوییم که مواد را با قیمت مناسب از عمده‌فروشی‌ها بخرند؛ اما کیفیت مواد هم برای ما بسیار مهم است.» وی می‌افزاید که آنان به برخی شوراها صلاحیت زیادی داده‌اند، اما این شوراها از صلاحیت خود سوء‌استفاده کرده‌اند. به گفته آقای کامران، در یکی از موارد، یکی از شوراها در توافق با یک عمده‌فروشی مواد بسته‌های کمکی را با قیمت مجموعی ۳۳۷ هزار افغانی خریده بود، در حالی که برنجی با کیفیت پایین در بسته‌بندی برنج باکیفیت توزیع شد.
آقای کامران می‌گوید، آنان در برابر این افراد دست به اقدامات قانونی زده‌اند و شرکت فروشنده‌ای که طرف معامله بوده نیز در لیست سیاه آن‌ها قرار گرفته است. به گفته وی، آنان ضمانتی از شرکت‌های غذایی دریافت می‌کنند که بر‌اساس آن، اگر کسی از دریافت‌کننده‌گان بسته‌های کمکی تا ۲۰ روز پس از توزیع مواد، شکایتی از کیفیت آن درج کند، شرکت مربوط ناگزیر است مواد غیرمعیاری را تعویض کند. شایان یادآوری است که در ولایت پکتیا، شکایت‌هایی در رابطه با توزیع مواد به افراد فاقد شرایط کمک و فروش محتویات بسته‌های کمکی توسط آنان نیز از سوی برخی شهروندان مطرح شده است.
بلخ
برنامه دسترخوان ملی در ولسوالی‌های خلم، چهارکنت، مرمل و بلخ هنوز هم متوقف است. این ولسوالی‌ها شامل ۲۹۴ روستا و ۴۲ هزار خانواده است.
تخار
به گزارش مسوولان در ولایت تخار، توزیع مواد کمکی در این ولایت به صورت کامل متوقف شده و دلیل آن نیز کمبود بودجه و تهدیدات امنیتی عنوان شده است.
لوگر
برنامه دسترخوان ملی در این ولایت از چندی به این سو متوقف است. به گزارش هماهنگ‌کننده شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در این ولایت، ظفرخان، مسوول برنامه دسترخوان ملی در لوگر ادعا کرده است که به دنبال راهی برای حل مشکل توزیع کمک‌ها با طالبان است. از سویی، به گفته هماهنگ‌کننده شبکه، ریاست احیا و انکشاف دهات این ولایت از نزدیک به پنج ماه پیش تا کنون سرپرست نداشته است و این، یکی از دلایل بی‌نظمی در برنامه دسترخوان ملی به شمار می‌رود.
پس از دریافت پاسخ‌های ضد‌و‌نقیض از سوی مسوولان برنامه دسترخوان ملی در رابطه با دلیل توقف این برنامه، هماهنگ‌کننده شبکه در ولایت لوگر، تصمیم به انجام مصاحبه با مسوولان برخی شوراهای انکشافی می‌گیرد؛ اما به نقل از وی، شوراهای درج شده در فهرست یا شماره‌های تماس تکراری دارند یا هیچ نوع نشانی یا شماره ارتباطی از آنان در فهرست نوشته نشده است. به گفته هماهنگ‌کننده شبکه، از مجموع ۶۰۹ شورا، ۲۰۰ تا ۲۵۰ شورا هیچ شماره تماس یا آدرسی ندارند؛ از این رو وی تنها با تعداد معدودی از مسوولان شوراها موفق به مصاحبه شده است که نتیجه آن از یک شورا تا شورای دیگر تفاوت‌هایی را نشان می‌دهد. دین‌محمد، رییس شورای دهبوری، در حالی که انتقادات مختلفی از مسوولان برنامه دسترخوان ملی دارد، می‌گوید که آنان در جریان توزیع کمک‌ها شاهد تهدیدی از سوی طالبان نبوده‌اند. این در حالی است که میر‌بدرالدین، رییس شورای روستای کلنگر ـ روستایی با کم‌تر از ۹۲ خانواده ـ با انتقاد از برنامه دسترخوان ملی، این برنامه را ناموفق، مبهم و آلوده به فساد می‌خواند. مسوولان شوراهای یادشده در حالی از عدم دریافت بودجه برای توزیع کمک‌ها سخن می‌گویند که ظفرخان، مسوول برنامه دسترخوان ملی در ولایت لوگر، مدعی است که شوراها بودجه مورد نیاز برای توزیع کمک‌ها را دریافت کرده‌اند. وی در همین حال وعده تداوم روند توزیع کمک‌ها را نیز داده است.
کاپیسا
با وجود ناهنجاری‌های یادشده در چندین ولایت، در نزدیک به دو هفته پیش ۶۷۸ خانواده در شوراهای انکشافی قروتک مرکزی، قلعه سفید، بادام علی و اوچونی ولایت کاپیسا، از کمک‌های برنامه دسترخوان ملی مستفید شدند. چند روز پس از آن، ۷۴۹ خانواده دیگر در شوراهای انکشافی رجب‌خان‌خیل، دیوان‌خیل، فیروزی بهاءالدین‌خیل، کهنه‌قلعه و غنی‌خیل کمک دریافت کردند. در کنار تشدید مشکلات امنیتی و در نتیجه عدم دسترسی شماری از نیازمندان به بسته‌های کمکی، کمبود امکانات طبی و صحی برای درمان بیماران کرونا نیز به عامل بیم و نگرانی در میان مردم تبدیل شده است.
هرات
هماهنگ‌کننده شبکه جامعه مدنی و حقوق بشر در هرات، به نقل از رییس یکی از شفاخانه‌های خصوصی که نخواسته نامی از او برده شود، می‌گوید که این شفاخانه روزانه می‌تواند تنها ۱۰ بالون آکسیجن تهیه کند که برای بیماران کافی نیست و آنان باید آکسیجن مورد نیازشان را از برخی شرکت‌ها تهیه کنند.
به گزارش هماهنگ‌کننده شبکه، برخی از همراهان بیماران نیز از افزایش بهای آکسیجن ابراز نگرانی می‌کنند. به گفته یکی از این افراد، آنان برای بیمارشان روزانه به ۸ تا ۱۰ بالون آکسیجن نیاز دارند. یکی دیگر از همراهان بیماران می‌گوید که آنان روزانه به چهار تا پنج بالون آکسیجن نیاز دارند. این در حالی است که یک بیمار دیگر ممکن است تنها به دو بالون آکسیجن در روز نیاز داشته باشد؛ به این معنا که میزان نیاز بیماران به آکسیجن نظر به شدت بیماری آنان متفاوت است. این شکایت‌ها در حالی طرح می‌شود که بهای یک بالون ۴۰ لیتری آکسیجن که قبلاً بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ افغانی بود، حالا به ۱۰۰۰ افغانی رسیده است.
جوزجان
مسوولان شفاخانه کووید-۱۹ ولایت جوزجان، شیوع موج سوم کرونا در این ولایت را نگران‌کننده عنوان می‌کنند. داکتر حسین‌علی خیری، رییس شفاخانه کووید-۱۹ این ولایت، می‌گوید که تعداد بسترها در این شفاخانه که پیش از این ۲۰ پایه بود، به ۷۰ پایه افزایش یافته و شمار کارمندان صحی شفاخانه نیز از ۱۷ تن به ۵۲ تن افزایش یافته است. به گفته وی، با این وجود رسیده‌گی سر وقت به تمام بیماران در این شفاخانه هنوز هم ممکن نیست.
کمبود آکسیجن یکی از مشکلات دیگر در شفاخانه کووید-۱۹ ولایت جوزجان است و آکسیجن مورد نیاز این شفاخانه از ولایت بلخ تهیه می‌شود. به گفته آقای خیری، کمبود تجهیزات طبی نیز به عنوان یکی از مشکلات در این شفاخانه، دشواری‌هایی را به وجود آورده است؛ از جمله این‌که دست‌یابی به نتایج آزمایش ۷ تا ۱۰ روز را در بر می‌گیرد. نمونه‌های آزمایش‌های کرونای این شفاخانه، پیش از این به ولسوالی اندخوی فاریاب فرستاده می‌شد؛ اما در حال حاضر به آزمایشگاه‌هایی در کابل فرستاده می‌شود. همراهان برخی بیماران در شفاخانه کووید-۱۹ ولایت جوزجان با وجود ابراز رضایت از خدمات داکتران، از کمبود آکسیجن و احتمال نیاز به تهیه آن توسط خودشان ابراز نگرانی می‌کنند. در کنار تهدیدات امنیتی‌ای که تا کنون در نقاط مختلف کشور به صورت مستقیم متوجه برنامه دسترخوان ملی بوده، اکنون وخامت وضعیت کلی امنیتی در برخی مناطق نیز با وادار کردن شماری از خانواده‌های نیازمند به مهاجرت، باعث عدم دسترسی آنان به بسته‌های کمکی دولت شده است. این مهاجرت‌ها که تلاشی برای زنده ماندن است، در حالی رخ می‌دهد که شماری از بیماران کرونا در کشور نیز، به دلیل کمبود امکانات صحی با دشواری روبه‌رو هستند و عده‌ای از آنان در نتیجه این نارسایی‌ها جان‌شان را از دست داده‌اند.