نویسنده: Sayed Hussain Hussainy

احتمال طرح‌شدن برخی محدودیت‌ها از سوی طالبان در مورد حقوق زنان و نگرانی از پذیرفته‌شدن آن از سوی تیم دولت در گفت‌وگوهای صلح، به یکی از موضوعات مورد بحث در میان فعالان حقوق زن تبدیل شده است. برخی از این فعالان می‌گویند، صلحی که در نتیجه‌ی ایجاد محدودیت‌هایی در رابطه با حقوق زنان به میان بیاید برای آنان پذیرفتنی نیست و آنان حاضر نیستند هر قیمتی برای صلح بپردازند.مریم آروین بارکزی، فعال حقوق زن و استاد دانشگاه، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، در صورتی که پس از توافقات صلح به حقوق اساسی مردم احترام گذاشته شود و تساوی حقوق زن و مرد در نظر گرفته شود، می‌توان با مشارکت طالبان در قدرت کنار آمد. «شماری می‌گویند ما به هر قیمتی خواهان صلح استیم، اما من به این باور نیستم، ما نمی‌توانیم هر قیمتی برای صلح بپردازیم. چه تضمینی وجود دارد که صلح همیشگی در کشور تامین می‌شود، ضمانت اجرایی برای صلح همیشگی در افغانستان وجود ندارد و ما نمی‌توانیم صلح را به هر قیمتی بپذیریم.»شبکه: به نظر شما تیم مذاکره‌کننده ظرفیت و توانایی دفاع از حقوق اساسی شهروندان را دارد؟بارکزی: با اینکه مردم حق دارند بدانند در گفت‌وگوها چه می‌گذرد، اما متاسفانه مذاکرات پشت درهای بسته صورت می‌گیرد؛ به همین دلیل باید تا اعلام نتیجه‌ی گفت‌وگوها منتظر بمانیم تا بدانیم تیم مذاکراتی دولت تا چه اندازه توانسته است از حقوق اساسی شهروندان دفاع کند. بهتر بود موضوعاتی که مربوط به شهروندان کشور است با مردم به اشتراک گذاشته می‌شد.به باور بانو آروین، باید به مردم افغانستان، به‌ویژه زنان اطمینان داده شود که حقوق اساسی‌شان نادیده گرفته نمی‌شود، به‌ویژه این‌که حقوق زنان باید از خطوط سرخ تیم مذاکره‌کننده باشد.شبکه: دیگر چه موضوعاتی باید از خطوط سرخ دولت باشد؟بارکزی: تمام حقوق اساسی شهروندان که شامل حق تحصیل، حق کار، آزادی‌های…

پیش از آغاز گفت‌وگوهای صلح با طالبان و همچنین اکنون که این مذاکرات در جریان است، نکته‌ی مهمی که همواره از سوی آگاهان به آن تاکید شده، هماهنگی در میان اعضای تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت بوده است. بسیاری از آگاهان به این باورند که اتفاق نظر میان اعضای این تیم در گفت‌وگو با طالبان تاثیرگذاری و احتمال موفقیت آنان را بیشتر می‌کند.میر احمد جوینده، آگاه مسائل سیاسی، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، کسانی که عضو هیئت افغانستان استند اگر بخواهند می‌توانند از مسائل مهم و مورد بحث دفاع کنند، اما برای این منظور، تیم نیاز به انسجام بیشتر دارد. «اعضای تیم ظرفیت و توانایی دفاع را دارند، اما در ترکیب این هیئت هنوز یک هماهنگی قوی به وجود نیامده است؛ به همین دلیل نیاز دارند در مورد اجنداهای مهم بحث کنند تا به تفاهم برسند.»شبکه: به نظر شما گفت‌وگو با گروهی که به اصطلاح آزموده است، چه نتیجه‌ای خواهد داشت؟جوینده: اگر همگی صادقانه برای صلح کار کنند، به نتیجه خواهد رسید، در غیر این صورت به نظر من دو طرف مذاکره دو قطب متضادی استند که رسیدن‌شان به توافق مشکل است. این‌که آنان بر سر فقه حنفی و فقه جعفری یا هم حکومت اسلامی بحث می‌کنند، نشان می‌دهد که طالبان هنوز در موقف قبلی خود استند؛ به همین دلیل این موضوع به زمان نیاز دارد و باز هم تاکید می‌کنم که هیئت افغانستان باید با انسجام بیشتر و منطق نیرومندتر حرف و تصمیم خود را به طالبان بگوید. اگر در میان اعضای هیئت افغانستان تفاهم نباشد و حرف‌های مشترک نداشته باشند، به مشکل برخواهند خورد.شبکه: با این همه، به نظر شما به موضوعات زنان در این گفت‌وگوها تا چه اندازه پرداخته خواهد شد؟جوینده: متاسفانه شمار زنان در ترکیب هیئت افغانستان بسیار کم است و از سویی در تیم طالبان…

پیش از آغاز مذاکرات و نیز اکنون که چندین روز از آغاز این گفت‌وگوها می‌گذرد، موضوعات گوناگونی از جمله حفظ نظام جمهوریت، از سوی شهروندان مطرح شده است که به باور آنان باید از سوی تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت به عنوان خطوط سرخ در گفت‌وگوهای صلح مورد تاکید قرار بگیرد.حشمت‌الله اسحاق‌زاده، رییس جامعه‌ی مدنی ولایت کاپیسا، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (ازاین به بعد«شبکه») می‌گوید، فعالان مدنی پیش از آغاز مذاکرات صلح، پیام خود را در مورد خواست‌های‌شان از این مذاکرات با حکومت در میان گذاشته‌اند. «در جرگه‌ی مشورتی صلح که برای جمع‌آوری دیدگاه‌های مردم برگزار شده بود، پیام مجموعی این بود که در گام نخست باید نظام کنونی که برای به دست‌آوردنش هزاران تن از نیروهای امنیتی قربانی شده‌اند حفظ شود تا تمام دست‌آوردهای دیگر شهروندان نیز بر سر جایش باقی بماند.»شبکه: به نظر شما مشارکت طالبان در قدرت، چه تاثیری بر فعالیت‌های مدنی و حقوق بشری شهروندان خواهد گذاشت؟اسحاق‌زاده: به نظر من نباید اجازه داد که شهروندان افغانستان به عقب برگردند. باید برای فعالان جامعه‌ی مدنی و کسانی که فعالیت‌های رضاکارانه انجام می‌دهند فضای مناسب فراهم شود. حتی در صورت مشارکت طالبان در قدرت نیز، باید فعالیت‌های مدنی افزایش یابد، همین فعالان مدنی استند که صدای رسای مردم مظلوم می‌شوند، اما با این حال شهروندان، به‌ویژه زنان در این مورد نگرانی‌هایی دارند. اعضای تیم مذاکره‌کننده که به نمایندگی از حکومت و مردم افغانستان برای گفت‌وگو با طالبان تعیین شده‌اند، باید به صورت جدی در این مورد بحث کنند تا پس از توافق صلح، زمینه‌ی فعالیت‌های بیشتر و بهتر برای زنان و فعالان مدنی فراهم شود، نه این‌که فعالیت آنان محدود شود.شبکه: به فعالیت زنان اشاره کردید؛ به نظر شما چه چیزی باید به عنوان مهم‌ترین مسائل مربوط به زنان در گفت‌وگوهای صلح مورد بحث قرار بگیرد؟اسحاق‌زاده: در چند سال گذشته زمینه‌های خوبی برای…

از آغاز گفت‌وگوهای صلح تا کنون، در کنار امیدواری‌ها برای برقراری صلح و آتش‌بس همیشگی، بیم و هراس‌هایی در مورد احتمال وضع محدودیت‌هایی در رابطه با حقوق زنان از سوی طالبان، در میان زنان و فعالان جامعه‌ی مدنی به وجود آمده است. این افراد می‌گویند اگر چنین موضوعی از سوی تیم طالبان مطرح شود، تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت به هیچ‌صورت نباید آن را بپذیرد. بصیر احمد دانشیار، فعال مدنی و استاد دانشگاه، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر(از این به بعد«شبکه») می‌گوید، یکی از موضوعات مهم مورد بحث در مذاکرات صلح، موضوع حقوق زنان است که باید به درستی مورد تمرکز قرار بگیرد و هیچ‌نوع محدودیتی در مورد آن پذیرفتنی نیست. «کار و تحصیل زنان و حضور آنان در حوزه‌های سیاسی، مدنی و اجتماعی از موضوعاتی است که هیچ نوع محدودیتی در آن قابل قبول نیست. دست‌آوردهای زنان در بخش‌های مختلف باید سیر صعودی داشته باشد و برای تقویت آن کوشش شود.» شبکه: به نظر شما نفس حضور زنان در مذاکرات صلح تا چه اندازه بر موقف طالبان تاثیرگذار است؟ دانشیار: به نظر من طالبان از حضور بانوان در تیم مذاکره‌کننده و حتی زنان خبرنگار در گفت‌وگوهای صلح راضی نیستند و این برای‌شان خوش‌آیند نیست. همچنین حضور زنان در حکومت پس از توافق صلح نیز برای آنان قابل قبول نیست، اما به دلیل فشار جامعه‌ی جهانی، طالبان تقریبا مجبورند که به این موضوع تن بدهند و حضور زنان را بپذیرند. شبکه: حضور طالبان در قدرت چه تاثیری بر فعالیت‌های جوامع مدنی خواهد داشت؟ دانشیار: به باور من طالبان دیگر نمی‌توانند آزادی‌های مدنی و آزادی اندیشه و بیان را از شهروندان بگیرند یا حتی قادر نخواهند بود دادخواهی‌های فعالان مدنی را محدود کنند. ممکن است به مرور زمان اصطکاک‌هایی به وجود بیاید که آن هم با توجه به درایتی که فعالان مدنی و اجتماعی دارند، رفع خواهد…

شبکه: به نظر شما هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت در مذاکرات صلح توانایی دفاع از چنین موضوعاتی را خواهد داشت؟رشید: این گفت‌وگوها به بحث زیاد و استدلال‌های منطقی نیاز دارد و به نظر من شماری از اعضای هیئت توانایی ارائه‌ی استدلال‌های منطقی در چنین مذاکراتی را ندارند. مردم نگران معامله‌شدن حقوق زنان و دست‌آوردهای سال‌های اخیر استند. باید هرچه در این مذاکرات مورد بحث قرار می‌گیرد، با مردم و رسانه‌ها به اشتراک گذاشته شود.شبکه: به نظر شما موضوعات مهم دیگر که مربوط به زنان است و باید در گفت‌وگوها مورد توجه و تاکید قرار بگیرد، چیست؟رشید: مشارکت زنان در فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی یکی از این موضوعات مهم است. دیگر این‌که محکمه‌های صحرایی که در زمان طالبان اجرا می‌شد و هنوز هم در مناطق تحت تسلط آنان وجود دارد، باید برای همیشه متوقف شود. شبکه: به نظر شما مذاکره با گروهی که پیشینه‌ی خوبی ندارد، نتیجه‌ی مطلوبی خواهد داشت؟رشید: به نظر من موقف طالبان اکنون کمی بهتر شده است. آنان درک کرده‌اند که زنان در پیشرفت اجتماع نقش مهمی دارند و باید اجازه‌ی تحصیل و فعالیت‌های مدنی داشته باشند، اگرچه ممکن است طالبان در بخش تعلیم و تحصیل زنان محدودیت‌هایی را طرح کنند که امیدوار استیم روی آن بیشتر بحث صورت بگیرد و از سوی تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت پذیرفته نشود. امیدواریم این گروه به حقوق زنان احترام بگذارند و زنان وضعیتی چون دوران حاکمیت طالبان را دوباره تجربه نکنند. شبکه: به نظر شما مشارکت طالبان در قدرت چه تاثیری بر وضعیت زنان خواهد گذاشت؟رشید: همان‌طور که پیشتر هم گفتم، به نظر من ذهنیت طالبان تا اندازه‌ای تغییر کرده است و آنان به این موضوع پی برده‌اند که زنان به عنوان بخش بزرگی از جمعیت کشور در پیشرفت جامعه نقش مهمی دارند. حقوق زنان، هم از لحاظ قوانین حاکم در کشور و هم بر اساس کنوانسیون‌های جهانی تضمین شده است؛ بنابراین نقض‌شدن آن…