نویسنده: Sayed Hussain Hussainy

به باور آگاهان، برای توافق با طالبان بر سر موضوع زنان، اشاره‌ی مستقیم به این موضوع نمی‌تواند راه‌گشا باشد و در آغاز باید بر سر مسائل کلی‌تر با این گروه به توافق رسید. ارزش‌های دموکراتیک و انسانی از مواردی است که به باور بسیاری، اگر طالبان با آن کنار بیایند، حقوق زنان نیز به عنوان زیر مجموعه‌ی آن قابل دسترسی خواهد بود.محمدیاسین نگاه، پژوهش‌گر و رییس مرکز مطالعات پل، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید: «باید دید که آیا طالبان می‌توانند روی ارزش‌های دموکراتیک، انسانی،      برابرخواهانه، تنوع فرهنگ، عقاید و مذاهب با ما به نتیجه برسند یا نه، اگر روی این مسایل به نتیجه رسیدند، موضوع حقوق زنان، دادخواهی برای آنان و مشارکت سیاسی‌شان در قدرت و انتخابات، زیر مجموعه‌ی این ارزش‌ها قابل تغییر خواهد بود.»شبکه: به نظر شما آیا در نگاه طالبان نسبت به زنان تغییری آمده است؟نگاه: به نظر من در نگاه طالبان نسبت به زنان، دموکراسی، انتخابات، جمهوریت و ارزش‌های برابری نوین هیچ تغییری نیامده است. این گروه هنوز هم یک گروه متحجر، واپس‌گرا و باورمند به خشونت است. اگر بگوییم تغییری در نوع نگاه طالبان پدید آمده است، در واقع خود را فریب داده‌ایم.شبکه: نظر شما در مورد این‌که برای رسیدن به توافق صلح، تیم دولت برخی محدودیت‌هایی که ممکن است در رابطه با حقوق زنان توسط طالبان مطرح شود را بپذیرد، چیست؟نگاه: ما باید از آدرس جمهوریت و دولت افغانستان با تمام قدرت، از دموکراسی، انتخابات و حقوق زنان به عنوان خط قرمز خود دفاع کنیم، حق از هر لحاظ با ما است و به هیچ‌صورت نباید کوتاه بیاییم. اگر روند باج‌دهی شروع شود، این محدودیت‌ها بیشتر خواهد شد، چه بسا طالبان رویای برافراشتن پرچم امارت اسلامی را در سر داشته باشند و بخواهند دوباره یک حکومت خشونت‌آمیز و قانون‌گریز را ایجاد کنند؛ پس باید…

ادامه‌ی کشتار و خونریزی توسط طالبان، پس از امضای توافق این گروه با امریکا، از آن زمان تا کنون طالبان را به چهره‌ای غیرقابل اعتماد در توافقات تبدیل کرده است. آگاهان بر این باورند که برای اطمینان از عملی‌شدن تعهدات طالبان، به ویژه در رابطه با حقوق زنان پس از گفت‌وگوهای صلح، تضمین‌های داخلی کافی نیست.  فرید احمد امیری، فعال سیاسی- اجتماعی در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، برای مطمئن‌شدن از اینکه طالبان تعهدات‌شان، به ویژه در رابطه با حقوق زنان را پس از مذاکرات نقض نمی‌کنند، باید پای تضمین‌های بین‌المللی نیز در میان باشد «باید در متن توافقنامه‌ای که پس از مذاکرات بین دولت و طالبان به امضا می‌رسد، پای جامعه‌ی جهانی، نهادهای جهانی حقوق بشر و کشورهای حامی دموکراسی و آزادی‌های انسانی به میان کشانده شود.»شبکه: با توجه به باور عمومی مبنی بر تفاوت عقیدتی بین رهبران سیاسی طالبان و طالبان خط جنگ، آیا مذاکرات به نتیجه‌ی مطلوب خواهد رسید؟امیری: به نظر من انتظار دست‌یابی به صلح همیشگی پس از مذاکرات، انتظاری اشتباه است. شاید صلحی شکننده برقرار شود، اما جنگ به هر رو ادامه پیدا خواهد کرد و شاخه‌های زیادی از طالبان، یا جبهه‌ای جدید تشکیل خواهند داد یا به سایر جریان‌های هراس‌افگن خواهند پیوست؛ دلیل آن نیز اختلاف عقاید در میان طالبان است.شبکه: منظور از اختلاف عقاید طالبان چیست؟امیری: شماری از طالبان عقیده‌های افراطی دارند و جنگ را تنها گزینه‌ی مناسب می‌دانند، شماری نیز به صلح گرایش دارند. تعدادی دیگر از جنگ‌جویان طالب، شهروندان خارجی استند و در قضیه‌ی صلح، طرف دولت افغانستان نیستند؛ بنابراین در جبهه‌های خودشان، زیر نام داعش یا گروه‌های دیگر به جنگ ادامه خواهند داد.با این حال، به گفته‌ی آقای امیری، تعداد زیادی از افراد گروه طالبان، تحت تأثیر رهبران سیاسی‌شان خواهند بود و اگر به گونه‌ی درست مدیریت شوند، امکان پیوستن‌شان…

یکی از مشکلاتی که در کشوری چون افغانستان، طیف‌های مختلف جامعه با شغل‌های گوناگون را متاثر می‌کند و همواره به عنوان یکی از اساسی‌ترین موانع پیشرفت شهروندان شناخته شده است، نا امنی است. زنان تاجر هرات از جمله شهروندانی‌اند که به دلیل وجود این معضل، با موانعی در زندگی کاری‌شان روبه‌رو استند. نفس‌گل جامی، یکی از زنان تاجر هرات، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی  جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، نا امنی گاهی جرات فعالیت را از زنان تاجر می‌گیرد «زنانی که در بخش مواد غذایی یا قالین‌بافی کار می‌کنند، نمی‌توانند به روستاها بروند و زنان روستا نمی‌توانند تجارت‌های خود را به شهر انتقال دهند.» بانو جامی می‌افزاید، زنان تاجر امکانات مردان تاجر را ندارند و نمی‌توانند برای پیش‌بردن فعالیت‌های اقتصادی‌شان از یک ولایت به ولایت دیگر بروند.شبکه: در کنار این‌که تاجر استید، دیگر چه فعالیت‌هایی می‌کنید؟جامی: من نزدیک به 15سال است که در بخش‌های مختلف مربوط به زنان کار می‌کنم. در حال حاضر مسئول یک شرکت استم که 20 تا 25 کارمند دارد و سالانه نزدیک به صد تن از فعالیت‌های آن بهره می‌برند. تلاش ما این است که بتوانیم از این راه، به زنان کمک کنیم. پیش از این مسئولیت نزدیک به هشتاد زن که در بخش‌های مواد غذایی، صنایع دستی، قالین‌بافی، خیاطی و سوزن‌دوزی کار می‌کردند را به عهده داشتم.شبکه: جدا از مشکلات امنیتی، زنان تاجر هرات دیگر با چه مشکلاتی روبه‌رو استند؟جامی: ساختار سنتی جامعه و ذهنیت منفی مردان در مورد اشتغال زنان، از موانع بزرگ پیشرفت زنان تاجر در هرات است. هنوز برای مردها ذهنیت‌سازی نشده است که زنان را به عنوان یک انسان بشناسند و بپذیرند که زنان هم مانند مردان می‌توانند تجارت کنند، آنان هم استعداد و توانایی دارند و می‌توانند برای بهبود اقتصاد خانواده و کشور خود کار کنند.به گفته‌ی بانو جامی، مشکل دیگر زنان تاجر این است…

زنان افغانستان از جمله کسانی‌اند که در دوره‌ی طالبان، تمام زوایای زندگی‌شان تحت تأثیر قرار گرفته است. از این رو این گروه، بیش از هر شهروند دیگری نگران نتایج گفت‌وگوهای صلح هستند .شمیلا مشعل بیگی، یکی از فعالان مدنی در کاپیسا، در گفت‌وگویی با شبکه‌ جامعه‌ مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، دوره‌ طالبان، دوره‌ی سیاهی برای همه، به‌ویژه زنان بود «ما همگی تشنه‌ی صلح و خواهان از بین‌رفتن جنگ و خشونت هستیم و نمی‌خواهیم دوره‌ طالبان دوباره تکرار شود. تمام مردم افغانستان، به نوعی از جنگ زیان دیده‌اند.»شبکه: در حال حاضر به‌صورت کلی وضعیت زنان در کاپیسا چگونه است؟مشعل بیگی: با این‌که در سال‌های پس از طالبان، زنان در سطح کشور پیشرفت‌های ستودنی بی‌شماری داشته‌اند، اما به باور من این بسنده نیست؛ زیرا در کاپیسا هنوز هم دسترسی زنان به حقوق ابتدایی‌شان بسیار محدود است و تنها شمار کمی از زنان می‌توانند به حقوق و امتیازات‌شان دست یابند.بانو بیگی می‌افزاید، تنها راه حل مشکلات زنان، تحقق صلح است و تنها در این صورت است که زنان می‌توانند به حقوق خود دسترسی پیدا کنند.شبکه: فعالیت‌های نهادهای مدنی کاپیسا در رابطه با صلح چه بوده است؟مشعل بیگی: در یک تا دو ماه گذشته، حدود سه برنامه و گردهمایی در رابطه به این موضوع برگزار کرده‌ایم که موضوع آن آگاهی‌دهی به مردم، به‌ویژه زنان بوده است.بانو مشعل بیگی می‌افزاید باید با الگوگیری از کشورهایی که تجربه‌ی گذار از چنین شرایطی را داشته‌اند، برای مردم ذهنیت‌سازی شود.شبکه: خواسته‌های مردم کاپیسا از روند صلح به‌صورت کلی، شامل چه چیزهایی می‌شود؟مشعل بیگی: مردم خواهان گفت‌وگویی شفاف هستند و این‌که مواردی چون مشکل بیکاری جوانان، به‌عنوان یکی از دلایل پیوستن‌شان به گروه‌های مخالف دولت، در این گفت‌وگوها مورد بحث قرار گیرد. انسجام در ساختار برنامه‌های شورای عالی صلح  و حضور زنان در سطوح تصمیم‌گیری از دیگر خواسته‌های مردم کاپیسا، به‌ویژه زنان است.به گفته‌ی بانو مشعل بیگی،…

بی‌باوری به روند صلح و تغییر در تفکر طالبان، درگیری‌های فکری شمار زیادی از شهروندان است. این بی‌اعتمادی با ادامه‌ی حملات طالبان پس از امضای توافق‌نامه‌ی صلح بین این گروه و امریکا، افزایش یافته است. بسیاری به این باور اند که هیچ تضمینی وجود ندارد که طالبان پس از مذاکرات صلح با دولت نیز، موا‌د توافق‌نامه را نقض نکنند .هاجره بشیری، فعال حقوق زن در غور، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، تجربه‌ای که از توافق‌نامه‌ی صلح طالبان و امریکا به دست آمد، نشان می‌دهد که «تعهدات این گروه قابل اعتماد نیست» و آنان فقط به اهداف خود فکر می‌کنند: «این‌که طالبان آزادی زندانیان را شرط مذاکرات قرار داده‌اند، نشان می‌دهد که هدف آنان برگشتن به جنگ است.»بانو بشیری می‌افزاید، تا زمانی که فشار جهانی بر طالبان وارد نشود، آنان به شکستن تعهدات خود ادامه خواهند داد.شبکه: به نظر شما راهی برای تعهد گرفتن از طالبان وجود دارد؟بشیری: جامعه‌ی جهانی و کشورهایی که در موضوع صلح دخیل‌ا‌ند، باید به مردم افغانستان ضمانت دهند.شبکه: به نظر شما در دیدگاه طالبان نسبت به زنان تغییری آمده است؟بشیری: به گفته‌ی زنانی که در مذاکرات پیشین اشتراک کرده بودند، دیدگاه طالبان نسبت به کار و تحصیل زنان مثبت است و حساسیتی نسبت به آن ندارند، اما در عمل تغییرات خاصی ندیده‌ایم.به باور بانو بشیری، موضوعاتی از جمله حقوق زنان و مشارکت آنان در حوزه‌های مختلف، به ‌ویژه سیاست، باید در مذاکرات مورد بحث قرار بگیرد و در کل نباید اجازه داد که زنان مجبور شوند دوران سیاه طالبان را یک‌ بار دیگر تجربه کنند.شبکه: بزرگ‌ترین مشکلی که حضور طالبان در غور برای زنان ایجاد کرده است، چیست؟بشیری: محکمه‌های صحرایی طالبان وحشت بزرگی است که سال‌ها است در این ولایت شاهد آن هستیم. سنگسار فجیعانه‌ی رخشانه و تیرباران‌ شدن عزیزه، نمونه‌ای از ده‌ها مورد است که متاسفانه در نزدیکی مرکز ولایت…

زنان دارای معلولیت، همواره در موارد مختلفی، از جمله فراهم‌آوردن امکانات آموزشی خواستار توجه دولت شده‌اند. با گرم‌شدن بحث‌های مربوط به صلح، زنان دارای معلولیت در بلخ، از دولت می‌خواهند تا در مذاکرات صلح به آنان نیز سهم داده شود .پروانه سما صمدی، مسئول انجمن اجتماعی زنان دارای معلولیت در بلخ، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر(ازاین به بعد "شبکه") می‌گوید، بانوان دارای معلولیت، از جمله اصلی‌ترین زیان‌دیده‌های جنگ استند؛ زیرا دلیل معلولیت آنان جنگ است، از همین‌رو از دولت می‌خواهند تا نماینده‌ی زنان دارای معلولیت را نیز در ترکیب هیات مذاکره‌کننده جای دهند.شبکه: تا چه اندازه به نتایج گفت‌وگوهای صلح خوش‌بین استید؟صمدی: اگر گفت‌وگوها پشت پرده و پنهانی نباشد و صدای زنان، به ویژه زنان دارای معلولیت شنیده شود، می‌توان به نتایج این روند امیدوار بود، اما اگر مذاکرات در پشت پرده صورت بگیرد، این صلح همه‌شمول نخواهد بود.یکی از نگرانی‌های این نهاد، چون دیگر گروه‌های زنان، قربانی‌شدن تلاش‌های زنان است. به گفته‌ی بانو صمدی، زنان دارای معلولیت، بیشتر از هرکس دیگر، نگران نادیده‌گرفتن شدن دست‌آوردهای‌شان استند.شبکه: دلیل معلولیت بانوان در بلخ بیشتر چه است؟صمدی: دلیل بیشترین معلولیت‌ها در بین بانوان بلخ، جنگ است و افراد دارای معلولیت از سوی دولت، به دو گروه جنگی و غیرجنگی تقسیم شده‌اند و امتیازات آنان متفاوت است.بانو صمدی به این باور است که تقسیم‌بندی افراد دارای معلولیت از سوی دولت برای آنان نوعی محدودیت به شمار می‌رود «به باور من، معلولین غیر جنگی هم، به نوعی قربانیان جنگ به شمار می‌روند؛ زیرا دلیل بسیاری از آن‌ها نیز جنگ است؛ عدم دسترسی زنان باردار به خدمات صحی در دوران جنگ و تاثیرات روانی جنگ و خشونت بر آنان، می‌تواند از دلایل ایجاد معلولیت برای کودکان باشد.»شبکه: امتیازات افراد دارای معلولیت جنگی و غیر جنگی چیست؟صمدی: افراد دارای معلولیت جنگی، سالانه 60 هزار افغانی از دولت معاش دریافت می‌کند،…

ایجاد مجمعی جدا از دولت از سوی زنان، از مواردی است که بارها بر آن تاکید شده است. به باور برخی فعالان مدنی، جنبش‌های مستقل زنان و دادخواهی‌های فراگیر آنان در سطح کشور می‌تواند یکی از راه‌های پیروزی آنان باشد .ضیا مبلغ، یکی از فعالان مدنی، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید زنان با ایجاد جنبش‌های مستقل می‌توانند نماینده‌گی بیش از نیمی از جمعیت کشور را تبارز دهند و از حقوق‌شان پاس‌داری کنند.آقای مبلغ می‌افزاید که جنبش‌های زنانه‌ی متعددی، به ‌ویژه از سوی مادران قربانیان در جهان (چون ترکیه و آرجنتاین)، به موفقیت‌های بزرگ و تاریخی دست یافته‌اند، اما در افغانستان زنان هنوز نتوانسته‌اند به صورت جنبشی مستقل برای اعاده‌ی حقوق‌شان وارد عمل شوند: «متاسفانه گروه‌های زنان و سازمان‌های غیر‌دولتی (NGO)، همواره در تلاش‌اند که از طریق حکومت به خواست‌شان برسند؛ از این رو آنان از نگاه طالبان کسانی‌اند که از سوی حکومت برای مذاکره تعیین شده‌اند.»شبکه: آیا جنبش مستقل زنان بر دیدگاه‌های طالبان تاثیرگذار خواهد بود؟مبلغ: این جنبش جدا از این‌که به چه میزان تاثیرگذار خواهد بود، باید به عنوان یک نیاز مهم برای آینده و صدایی از درون جامعه، با هدف تاثیرگذاری بر طالبان ایجاد شود. اجندای آن نیز باید توسط خود زنان تعیین شود، نه کسانی که دو طرف جنگ‌ا‌ند. این جنبش باید از تمام زنان نماینده‌گی کند؛ یعنی زنان از تمام ولایات باید در آن خود را بیابند و هم‌چنین بیوه‌زنان طالبان نیز باید در آن شریک باشند. در یک کلام، نبود چنین نماینده‌گی گسترده‌ای، باعث محرومیت زنان خواهد شد.از سویی به باور آقای مبلغ، ترکیب جنسیتی تیم مذاکره‌کننده نشان‌دهنده‌ی وجود باورهایی مبنی بر عدم نیاز به مشارکت گسترده‌ی زنان است. وی می‌گوید، تعداد زنان در این تیم نشان می‌دهد که حقوق زنان و حق مشارکت آنان در پروسه‌های مهم ملی چون روند صلح نادیده گرفته…

بحث نادیده‌گرفته شدن حقوق و دست‌آوردهای زنان در گفت‌وگوهای صلح، از جمله نگرانی‌های بزرگ آنان است. برخی از فعالان حقوق زن در بغلان از چندی به این سو، با شعار «ما به عقب برنمی‌گردیم» این نگرانی را ابراز کرده‌اند. روینا رییسی، رییس انجمن فصل نوین در بلخ، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (ازاین به بعد، "شبکه") می‌گوید، در موضوعات مربوط به صلح، نباید دست‌آوردهایی که زنان با زحمت‌های بسیار به دست آورده‌اند، نادیده گرفته و قربانی شود.شبکه: به نظر شما چه موضوعاتی مربوط به زنان باید در گفت‌وگوهای صلح مورد بحث قرار بگیرد؟                                                                         رییسی: از نکات مهم در مورد زنان این است که حق تحصیل و کار نباید از آنان گرفته شود. این حقوق در اسلام و قانون اساسی کشور برای زنان در نظر گرفته شده است؛ پس دروازه‌ی مکاتب نباید به روی دختران بسته شود و آنان باید حق کار کردن داشته باشند.بانو رییسی با اشاره به ترکیب تیم مذاکره‌کننده، می‌گوید، در موضوعی مهم چون گفت‌وگوهای صلح، کسانی را شامل می‌کنند که نمی‌توانند از تمام زنان دفاع کنند، اما در کل حضور زنان در سیاست بسیار کم و به شکل نمایشی است «خواست ما این است که از این پس، زنان را به اساس شایستگی‌شان در یک موضوع سهم بدهند، استعداد و توانایی آنان را در نظر بگیرند و در موضوعات مهم به آنان اجازه‌ی حرف‌زدن بدهند.»شبکه: با توجه به آنچه گفتید، فکر می‌کنید زنان در تیم مذاکره‌کننده، گزینه‌های درستی برای نمایندگی نیستند؟                                                   …

در گرماگرم گفت‌وگوها در مورد مذاکرات صلح با طالبان و تعیین‌شدن هیاتی متشکل از زنان و مردان برای آن، افزون بر مشکلات امنیتی، موضوعی که همواره به عنوان یکی از نگرانی‌های زنان، از نتیجه‌ی روند صلح، از آن یاد شده، دست‌کم گرفته‌شدن حقوق و دست‌آوردهای آنان است. برخی از فعالان حقوق زن در کندز می‌گویند، اگر در مذاکرات صلح، به حقوق زنان اهمیت داده نشود، این صلح از نگاه آنان کامل نخواهد بود. حبیبه گلستانی، یکی از فعالان حقوق زن در کندز در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر(ازاین به بعد، "شبکه") می‌گوید، افزون بر مشکلات امنیتی، کمبود فرصت‌های شغلی و نبود مصونیت کاری، از جمله مشکلاتی است که زنان در این ولایت انتظار دارند، با برقرار شدن صلح، برطرف شود«ریاست امور زنان، تنها پست دولتی در کندز است که به یک زن داده شده که آن هم به صورت نمادین است. در سوی دیگر پست معاونت اجتماعی ولایت کندز از چند سال به این سو به دست یک مرد است، در حالی که تعداد قابل توجهی از زنان در کندز شرایط انتخاب شدن برای این پست را دارند، اما به دلیل تهدیدها، جرات کاندید شدن را ندارند.»دراین صورت، به نظر شما حضور زنان در ادارات پر رنگ نیست؟             گلستانی: وقتی زنان در بخش‌های کلیدی و تصمیم‌گیرنده نباشند و صلاحیتی که به یک مرد داده می‌شود، به آنان داده نشود، آنان فقط برای امرار معاش کار می‌کنند و نمی‌توان آن را حضو پر رنگ آنان در ادارات تلقی کرد. با توجه به آنچه به عنوان مشکلات بانوان در کندز مطرح شد و با در نظر داشت این‌که بخش مهمی از گفت‌وگوهای صلح با طالبان، مربوط به حقوق زنان است، پرسشی که به میان می‌آید در مورد خواسته‌های زنان کندز از روند صلح است، به گفته‌ی بانو گلستانی، زنان کندز از هیات مذاکره‌کننده…

با اینکه از بامیان، همواره به عنوان یکی از ولایت‌های امن کشور، به ویژه برای بانوان یاد شده، اما گویا در برخی از مناطق آن، نا امنی و اندیشه‌های افراطی، به مشکلی جدی برای زنان و دختران این ولایت تبدیل شده است. ذکیه رضایی، رییس امور زنان بامیان می‌گوید، در برخی ولسوالی‌های این ولایت، به دلیل وجود «افکار طالبانی»، دختران اجازه دارند حداکثر تا پایان دوره‌ی ابتدایی درس بخوانند. وی می‌افزاید، هم‌اکنون نزدیک به 47 درصد از دختران در بامیان، در مکاتب درس می‌خوانند، اما شمار دانش‌آموزان دختر هرسال در دوره‌ی لیسه، در برخی ولسوالی‌ها با کاهش روبه‌رو می‌شود.رییس امور زنان بامیان، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر(بعد ازاین "شبکه") با اشاره به این موضوع می‌گوید، آنان سالانه، برنامه‌های مشخصی در بخش آموزش و پرورش دارند که گاهی در برخی ولسوالی‌ها، به دلیل نا امنی، با مشکل روبه‌رو می‌شود «ریاست امور زنان بامیان، با همکاری وزارت معارف سالانه، کمپاین افزایش شمولیت دختران در مکاتب را برگزار می‌کند، ما پیش از اجرای برنامه با مسئولان امنیتی هماهنگی‌های لازم را انجام می‌دهیم و در صورت نا ممکن بودن رفع خطر، کمتر به آن مناطق می‌رویم.»                                                                                                                        حس در خطر بودن، تنها زنان ولسوالی‌ها و روستاهای نا امن بامیان را آزار نمی‌دهد، بلکه بانوان شاغلی که در محیط‌های کاری نا مصون کار می‌کنند نیز، همواره با مشکلاتی دست به گریبان‌اند.شبکه: زنان بامیان در محل کارشان، چه مشکلاتی دارند؟                         …