نویسنده: Sayed Hussain Hussainy

 ملک ستیز  بخش اول نظری بر عوامل بحران پس از ختم جنگ سرد، این بار دوم است که اروپا شاهد بحران مهاجران می‌شود. بار نخست فروپاشی فدرالیسم یوگوسلاوی و پی‌آمدهای آن را در بر دارد که سبب جنگ داخلی (سال‌های نخست دهۀ نود سدۀ پیش) در این سرزمین پهناور گردید و صدها هزار پناه‌جو را به اتحادیۀ اروپا فرستاد. در آن‌ زمان، جنبش‌های سوسیال‌دموکراسی در اتحادیۀ اروپا حاکمیت گسترده‌یی داشتند و احزاب ناسیونالیست و راست‌گرا آن‌قدر پرقدرت نبودند. از سوی دیگر، اروپایی‌ها برای حل بحران دوران پس از جنگِ سرد، آماده‌گی لازمی داشتند. نکتۀ دیگری که حل این بحران را تسهیل می‌بخشید در آن بود که پناه‌جویان از جغرافیای اروپا می‌آمدند و اتحادیۀ اروپا به عنوان نهاد هم‌آهنگی جامعۀ اروپا خود را مکلف به حل این بحران می‌دانست. در آن زمان، اتحادیۀ اروپا منابع بزرگی را برای این بحران ویژه کرد و سیاست هم‌گرایی و ادغام این گروه‌بزرگ پناه‌جویان را در پیش گرفت. در نتیجه تمام دولت‌های اروپای غربی، شمالی و جنوبی پناه‌جویان یوگوسلاوی را نظر به جمعیت و منابع جذب کردند. دور دوم بحران شش‌سال پیش، با انقلابِ «بهار عرب» در سال ۲۰۱۰ شروع شد  و با گسترش جنگ داخلی سوریه مارچ سال ۲۰۱۱ به اوج خود رسید. بهار عرب پس از یک‌ سال، به «زمستان‌عرب» عرب تبدیل شد و به‌جای فراهم کردن فرصت برای خاورمیانه به بحران کشانیده شد. بحران بهار عرب سه جنگ داخلی را در پی داشت: جنگ داخلی یمن، جنگ داخلی لیبیا و جنگ داخلی سوریه. این در حالی است که ادامۀ جنگ در عراق، آتش این بحران را گسترده‌تر گردانید. بهار عرب سبب بحران سیاسی در دولت مهم مصر گردید. بحران سیاسی در مصر بر وضعیت تونس، الجزیره و حتّا مراکش اثر گذاشت. از سوی دیگر، بحران مذهبی در خاورمیانه بالا گرفت. عربستان سعودی و ایران با استفاده از هژمونی مذهبی در…

خوش‌حال نبی‌زاده سرطان تنها موضوع مورد بحث در حوزۀ صحت نیست، بل‌ اثرات وسیع اجتماعی، اقتصادی، توسعه‌یی و حقوق بشری نیز دارد. سرطان چالش بزرگی را فراراه توسعه و پیش‌رفت‌های بشری در سراسر جهان، به‌ویژه کشورهای فقیر و روبه توسعه گذاشته ‌است. سرطان علت و نتیجۀ فقر است. به عبارت دیگر، سرطان و فقر بر یک‌دیگر اثر متقابل دارند، طوری‌ که سرطان توانایی خانواده‌ها و جامعه را به صورت منفی متأثر می‌سازد. چون از یک طرف بیماران سرطانی بنا بر معیوبیتی که دارند قادر به کار مؤثر نیستند و درآمدشان نسبت به افراد سالم جامعه پایین است و از جانب دیگر، امکانات زیادی برای درمان آن‌ها صرف می‌شود. برداشت‌های بشر امروز از سرطان متفاوت و متناسب به سطح دانش افراد و جامعه است. در جوامع مترقی که از یک طرف انسان کنج‌کاو مجهز به دانش عصری بوده و با جست‌وجوی سایت‌ها و کتاب‌های علمی از آخرین انکشافات علمی خود را باخبر می‌سازد و از جانب دیگر، سکتورهای دست‌اندرکار، برای شناساندن سرطان کارهای مفید و متداومی انجام می‌دهند، دیدگاه مردم دربارۀ سرطان عمیق و تا اندازه‌یی مبتنی بر واقعیت‌های علمی است. امّا در جوامع فقیر و محروم که هم مردمان آن به کمال استفاده از تکنالوژی نرسیده‌اند و هم سکتورهای مربوط یا وجود ندارند و یا اگر وجود دارند ظرفیت کافی ندارند، دیدگاه مردم از سرطان سطحی، برگرفته از افواهات و بیش‌تر غیرعلمی است. کوتاه سخن این‌که مردمان کشورهای پیش‌رفته، سرطان را بیش‌تر به عنوان بیماری‌یی که تا اندازه‌یی قابل پیش‌گیری و درمان است می‌شناسند، در حالی که برای مردمان کشورهای فقیر منجمله افغانستان، سرطان نام دوم مرگ است. در این نوشته ما کوشیده‌ایم تا سرطان را معرفی کنیم، عوامل ایجاد‌کنندۀ آن را شناسایی و راه‌های ممکن پیش‌گیری و تداوی آن را ارایه کنیم. برعلاوه، به وضعیت سرطان و چه‌گونه‌گی درمان آن در افغانستان نیز می‌پردازیم. چرا سرطان/خرچنگ؟ سرطان…

عزیزالله ایما  زبان مادری از نخستین تپش‌ها و صداهایی که میانِ کودک و مادر گونه‌یی از تفاهمِ متقابل ایجاد می‌کند، آغاز می‌گردد. مادران از جنبش کودکان در شکم و کودکان پس از حسِ تپیدنِ تنِ مادران به چیزهایی پی‌می‌برند که سازندۀ رابطۀ گویشی‌ست. با چشم‌بازکردن کودک به دنیا، نگاه‌های کودک و مادر نخستین بیانِ رویاروی مادر و کودک است که با دست‌وپا زدن و یا گریستنِ کودک و شیردادن مادر به کنش می‌پیوندد. روندِ شکل‌گیری زبان کودک هم‌مانندی دارد با روندِ پیدایش زبان و گفتار در جوامع بشری‌. کودک پیش از زادن صداهایی از مادر، پدر، ماحول و محیط شنیده ‌است. نخستین آوازهای کودکان در تقلید از صداهای چهارسو بلند می‌شوند که به گونه‌یی با آواهای پیش از زایش و بطنی هم آمیخته‌اند. شنیده‌های پیشاکلامی کودک زمانی کلامی می‌شوند که کودک به بازگویی آواهای مادر و دَوروبر می‌پردازد و نخستین واژه‌های تک‌هجایی را به زبان می‌آورد. این واژک‌های کوتاه و تک‌هجا آغازگرِ بازی بیانی کودک و مادر نیز است. می‌توان گفت، گونه‌یی از بازی‌ زبانی میان مادر و کودک با قاعده‌های ویژه شکل می‌گیرد. کلمات کودکانه هرچند کوتاه، تک‌هجا و در پیوند با گویشِ مادر و ماحول کودک صدا می‌یابد، اولین دایرۀ فهمِ آن میانِ مادر و کودک و یا والدین و کودک می‌تواند باشد. کودک از میان صداهای بسیاری که می‌شنود، همان آهنگ و هجای آغازِ واژه‌ها را، گاهی هم پیوسته با هجاهای میانی و پایانی بازمی‌گوید: قوقوقوقو – ققو مادر – ما پدر – په بیا – با برو - بو این صداها و گویش‌ها نقشِ بنیادی در ساختِ خانۀ زبان مادری دارند. دکتور تووه کانگاس استاد و نظریه‌پرداز در زمینۀ زبان مادری می‌گوید: «زبان مادری زبانی است که انسان به آن می‌اندیشد و خواب می‌بیند.» و می‌افزاید که زبان‌ مادری چون پوست تن است و دچار تغییر نمی‌گردد و زبان‌های دیگر پوششی بیش نیستند. با…

تهمینه تومیریس زن هیستری آفرینش است؛ انزوای فرم در قالب فیگور، انزوای رنگ در سطح نور، انزوای اندام در خلاء تن. آن‌سوی‌تر از فیگور برهنۀ مرد، زن با تمام شیارهای تحریک‌کنندۀ تنش، استوار و قائم ایستاده، چون دیواری در مقابل هجوم سخت‌گیرانۀ سنت‌ها و نماد‌ها. گاهی نور می‌شود، گاهی ماده، گاهی سطح می‌شود، گاهی جسم. زن همان فرم کژریخت‌شدۀ استقلال درونی اندام است، اندامی که هر چه می‌گذرد بیش‌تر از قبل رد صلاحیت می‌شود. اندامی که از پوست و گوشت عبور کرده و حالا به ماشینی سرد و سخت تبدیل شده است. زن در هیأت همین ماشین خودش را بازمی‌آفریند، در قالب تصویری آویخته به دیوار، تصویری وارفته روی دیوار، تصویری که او را به مبارزه می‌طلبد برای رهایی از تن، از قدرت‌های شهوانی نهفته در زیر سرش، تا خود را عبور دهد از تن‌زده‌گی و زن‌زده‌گی، تا در جای‌گاهی متغیر و متفاوت از آن‌چه زن امروزین نمادین است قرار گیرد. جای‌گاه نمادین مانکن‌های ساخته‌گی، یک‌بارمصرف، مانکن‌هایی با رنگ‌های شهوانی، از آن دست که باب میل مرد باشد، رهایی از جای‌گاهی که به آن تعلق ندارد. از این رو، تبدیل می‌شود به جنسی که از ماده‌بوده‌گی می‌گریزد و طرف مقابل را از عریانی خود می‌گریزاند، جنسی که نه اول است و ‌نه دوم، که اختیار از کف داده بود و افسارگسیخته در جست‌وجوی هویت، فراتر رفته از عریانی و پوشیده‌گی تن و اندام، و دوباره زاده می‌شود تا ظهور کند خالی از حس جنون و اغوای بدن. زاده می‌شود چون خطی سیّال میان نیروی امر قدسی و ‌امر شر، به شکل لحظۀ برخورد تیره‌گی و روشنایی، تا آن‌جا که از قاب آیینۀ نمادها و‌سنت‌ها بیرون می‌جهد و ‌تنش را از هر گونه تعرض و چپاول‌گری سنت و جامعه می‌رهاند. زن به پوسته‌یی برای خودش تبدیل می‌شود و موجودیتش چنان که هستی لاتغیرش به دور خود می‌پیچد روزنه‌های رخنه…

محمّداشرف غنی، رییس جمهوری، حین توشیح قانون دست‌رسی به اطلاعات گفت که او و هم‌آورد پیکارهای انتخاباتی‌اش، داکتر عبدالله عبدالله، متعهد هستند  تا شهروندان کشور را از آزادی اطّلاعات برخوردار سازند. امّا کارشکنی‌ها و رفتارهای پسین، نشان می‌دهند که دولت‌مردان ما به قانون دست‌رسی به اطّلاعات پابند نیستند. شماری از مسؤولان حکومت کرزی که هم اکنون در حکومت وحدت ملی نیز حضور دارند، از همان روزهایی که قانون اساسی کشور حقّ برخورداری از اطّلاعات را به رسمیت شناخت، فرا راه تسوید و تصویب قانونی ویژه برای برخورداری از این حق، سنگ می‌انداختند، چنان‌که یکی از آنان باری گفته بود: «قانون اساسی وحی منزل نیست و اگر یکی از ماده‌هایش تطبیق نشد، مشکلی ایجاد نخواهد کرد.» با آن هم، قانون دست‌رسی به اطلاعات، پس از کوشش‌های سخت جامعۀ مدنی و نهادهای خبرنگاری از مرحلۀ تصویب گذشت، به امضای رییس جمهوری رسید و به گونۀ رسمی پخش شد. و امّا، وجود چنین قانونی به تنهایی می‌تواند افشای اسناد دولتی را بر بنیاد درخواست متقاضیان، الزامی سازد، مشارکت مدنی را تقویت کند، از فساد بکاهد، به اصلاحات کمک کند و دولت را کارآمد سازد؟ پاسخ به این پرسش‌ها، در کوتاه‌مدت، نه است؛ زیرا آنانی که به قانون اساسی باور ندارند و با فرهنگ قانون‌شکنی، پنهان‌کاری و فساد خو گرفته‌اند، چه‌گونه می‌توانند بپذیرند که دیگر پاس‌بانان اطلاعات نیستند، چه‌گونه به شهروند اجازه خواهند داد تا به حساب حکومت برسد و بداند که در درون این ساختار چی می‌گذرد. نزدیک به یک سال از توشیح قانون دست‌رسی به اطّلاعات می‌گذرد، امّا خبرنگاران از وضعیت دست‌رسی به اطّلاعات ناخو‌ش‌نود اند. کار کمیسیون نظارت بر دست‌رسی به اطلاعات به کندی پیش می‌رود و هنوز اعضای آن تکمیل نشده است.  بیم آن که یک کمیسیون صرفاً تشریفاتی ایجاد شود نیز می‌رود. مرجع مسؤول اطلاع‌رسانی در ادارات مشخص نشده تا هویت مأموران آن در دست‌رس عامه قرار…