نویسنده: Sayed Hussain Hussainy

فردینا سروش- هرات مقدمه در اغلب کشورهای جهان سوم، خصوصیاتی را مانند ضعیف بودن جامعه، نبود تشکل احزاب سیاسی و صنفی، نبود فرهنگ فردی مثبت، تشتت و پراکنده گی اجتماعی، بی اعتمادی گسترده، بی قانونی، بی سوادی، عدم آگاهی سیاسی و در مجموع نبود یک سیستم معین را شاهدیم، که سدیست در راه تحقق جامعۀ مدنی و رشد آن. افغانستان نیز به عنوان یک کشور جهان سومی، همواره ازاین ضعفها و نهاد گریزی، فقدان اجماع نظر، قبیله گرایی و نا امنی، آسیب پذیر بوده است؛ بنا بر این، ضروری است تا در این راستا، مشخصات فرهنگی ما تحول نماید. باید متذکر شد که ضعفها، همه قابل اصلاح است و برای اصلاح آنها باید در فرهنگ خود جا باز نماییم تا جامعۀ مدنی تحقق یابد؛ چون جامعۀ مدنی، مقولۀ هنجاری است، هنجاری نگریستن به معنای به دنبال وضعیت بهتر بودن است. پس باید عموم مردم منطق و شیوه های کار جمعی را بیاموزند، یعنی تحمل و دیگر پذیری و روحیۀ کار جمعی در آنها نهادینه شود. بطور عموم در کشورهای در حال توسعه، مردم عادتاً دولت را متولی و مسؤول تحولات و تغییرات میدانند. این وضعیت بخاطریست که جامعه در این کشورها ضعیف است و از سوی دیگر، تشکل سازماندهی برای تحقق امور در این کشورها مشکل است؛ اما در کشورهایی مانند جاپان و انگلستان، وضعیت بر عکس است. مردم، تشکلهای مختلف صنفی، صنعتی و کارگری را حل کنندۀ مشکلات میدانند و دولت را تنها حامی امنیت میدانند، نه مشکل گشای تمامی مسایل یک جامعه.(۱) برای درک بهتر موضوع، آسیبهای جامعۀ مدنی در افغانستان را به گونۀ ذیل شاخص بندی مینماییم. الف: چند پارچه گی های اجتماعی (نبود انسجام فرهنگی) درکشورهای جهان سوم، جامعه ضعیف است، هر قدر در جامعه یی تشکل قویتر باشد، آن جامعه قویتر است. در افغانستان نیز این موضوع به عنوان یک کشور جهان سومی…

محمد حسین سرامد یکی دو هفته پیش، جهان، شاهدِ برگزاریِ «کنفرانسِ بین المللیِ افغانستان در بُن» بود. این کنفرانس، ده سال پس از کنفرانسِ بین المللیِ بُن در مورد افغانستان، که در سالِ ۲۰۰۱ میلادی برگزار شده بود، راه اندازی گردید. در فاصله بینِ این دو کنفرانس، چندین کنفرانسِ مهمِ بین المللیِ دیگر نیز در رابطه به افغانستان برگزار شده است، که کنفرانسهای توکیو، هاگ، لیسبون، لندن و کابل، از مهمترینِ آنان محسوب میشود. در سالِ ۲۰۰۱، کنفرانسِ بُن، ادارۀ جدیدِ افغانستانِ بعد از طالبان را به وجود آورد. قبل از آن، افغانستان، دهها سال جنگ، ویرانی، وحشت و استبداد را پشتِ سر گذاشته بود و در زمانِ حکومتِ مجاهدین و طالبان، این کشور، به انزوای جهانی دچار شده بود. امّا، بعد از سقوطِ طالبان (و البته پیشتر از آن، با وقوعِ حادثۀ یازدهمِ سپتامبر)، افغانستان، در محورِ توجه جامعۀ جهانی قرار گرفت. هرچند بدیهی است، که کشورهای مختلفِ جهان، از دریچۀ منافعِ خودِ شان و با دیدگاه کاملاً شخصی به مسألۀ افغانستان نگاه میکردند؛ امّا، نکتۀ مهم برای افغانستان این بود که این کشور، از انزوای وحشتناکِ گذشته بیرون آمد و فرصت یافت که خود را از بدبختیها و مصائبی که در دهه های گذشته دچارش بود، نجات دهد. افغانستان، بعد از سقوطِ حاکمیتِ طالبان، این شانس را یافت که اجماعِ نسبیِ جامعۀ جهانی را در موردِ مسایلِ خود به دست بیاورد و منافع اش نیز در مسیرِ اهدافِ جامعۀ جهانی قرار گیرد. از این رو میتوان گفت که بیرون آمدنِ افغانستان از انزوای جهانی و قرار گرفتنِ آن در محورِ توجهاتِ کشورهای جهان، یک اتفاق بوده و از آن زمان به بعد، افغانستان به یک عضوِ قابلِ توجه جامعۀ جهانی تبدیل شده است. مفهومِ جامعۀ جهانی، یک مفهومِ نسبتاً جدید است، که با گسترشِ ارتباطات و روابط میانِ جوامعِ مختلفِ جهان و ایجادِ سازمانِ مللِ متحد،…

سرِ سخن آزادی بیان: پیش‌زمینۀ بااهمّیّت برای گسترش حقوقِ شهروندی آزادی بیان در فرهنگِ حقوق بشــرِ بین ‌ المللی، در کانونِ حقوق شهروندی - سیاسی جا گرفته است. آزادی بیان، یکی از بنیادی ‌‌ ترین حقوق شهروندی است که با بهره‌بُردن از آن، شهروندان می‌توانند دیدگاه ‌ های‌شان را با یک‌دیگر در میان بگذارند و تأمین ارتباط کنند. آزادی بیان، شاه ‌ رگ پیکرۀ حقوق بشر نامیده می‌شود که در مادۀ نوزدهم اعلامیّۀ جهانی حقوق بشر، از حقوقِ بنیادی بشری شناخته شده است. کنوانسیون بین ‌ المللی حقوق مدنی و سیاسی نیز، آزادی بیان را به عنوان یکی از اساسی ‌ ترین حقوقِ شهروندی، به رسمیّت شناخته است. آزادی بیان در افغانستان، پیشینۀ زیادی ندارد. رژیم ‌ های سیاسی، در دوره ‌ های گونه‌گون شکل ‌ گیری دولت مرکزی در افغانستان، نگذاشتند که آزادی بیان در این کشور، بروید و ببالد. سانسور، به عنوانِ وسیلۀ حاکمیت ایدیالوژی حاکم، مانع هر گونه اصلاحات در برابرِ آزادی بیان پنداشته شده است. حاکمیّت فکری رژیم ‌ های سیاسی بر رسانه ‌ ها، چنان غلبه می ‌ کرده، که مجال برای شکل‌گیری رسانه‌های آزاد را ناممکن می‌ساخته است. هوادارانِ آزادی بیان و یا دیگراندیشان، همیشه مورد پَی‌گرد قرار می‌گرفتند و برای‌شان محدودیّت‌های گسترده‌یی طرح‌ریزی می‌شد. مطلق‌گرایی، ویژه‌گی مهم شیوۀ حکومت‌داری این دولت‌ها را می‌ساخته است. هرچند تاریخ نشان داده است که آزادی بیان، طرف‌داران و سربازان جان‌گدازی نیز داشته است که در این راه گام برداشته‌اند و حتّا جان سپرده‌اند. پس از واژگونی رژیم طالبان، ما گواه دگرگونی‌های گسترده ‌ یی در کشور بوده ‌ ایم که زمینه ‌ را برای تعمیم و گسترش فرهنگِ حقوق شهروندی، فراهم گردانید. برای نخستین بار، آزادی ‌ های بنیادی شهروندی در کشور، جنبۀ قانونی یافتند و فصلِ دوّم قانون اساسی افغانستان، ویژۀ این آزادی‌ها شد. دولت موظف به تطبیق این ارزش ‌ ها شد و…