زنان و صلح

افزایش خشونت‌ها، به‌ویژه کشتار غیرنظامیان همزمان با آغاز مذاکرات صلح به یکی از نگرانی‌های بزرگ مسئولان دولتی و شهروندان تبدیل شده است. مسئولان در ریاست امور زنان ولایت بغلان می‌گویند این نگرانی زمانی از بین خواهد رفت که گفت‌وگوهای صلح به یک نتیجه‌ی مثبت برسد.خدیجه یقین، رییس امور زنان بغلان در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، آنان به گفت‌وگوهای صلح باور دارند، اما نگرانی‌هایی نیز در این مورد وجود دارد. «با این‌که مذاکرات صلح در جریان است، هر روز شاهد انفجار، انتحار، ترور و تخلفات اجتماعی استیم، چشم امید ما مردم افغانستان به صلح است؛ صلحی که حتی درصد ناچیزی از راه دست‌یابی به آن طی نشده است.»شبکه: در این صورت پیش‌بینی شما از نتایج گفت‌وگوهای صلح چیست؟یقین: به این گفت‌وگوها خوش‌بین استیم و به آن باور داریم، اما از یک سو تعلل در پیشرفت آن و از سویی افزایش خشونت و ناامنی نگران‌کننده است و این سوال برای ما پیش می‌آید که چرا این گفت‌وگوها نتوانسته است تاثیری بر وضعیت بگذارد، به‌ویژه در این اواخر که شرایط برای مردم سخت‌تر شده است.شبکه: اگر گفت‌وگوهای صلح را به عنوان یک فرصت در نظر بگیریم، زنان چه استفاده‌هایی می‌توانند از آن کنند؟یقین: در صورت برقراری صلح در جامعه، امنیت تامین خواهد شد که در این صورت زمینه‌ی پیشرفت هم فراهم می‌شود و مردم، به‌ویژه زنان می‌توانند برای ارتقاء ظرفیت خود کار کنند و همچنین برای دست‌یابی بیشتر به حقوق‌شان دادخواهی کنند، درست است که زنان در روند صلح سهم دارند، اما این مشارکت بسنده نیست و آنان می‌توانند با استفاده از فرصت پیش‌آمده مشارکت‌شان در روندهای گوناگون سیاسی را بیشتر بسازند.شبکه: نفس حضور زنان در مذاکرات تا چه اندازه می‌تواند بر رویکرد طالبان نسبت به زنان تاثیرگذار باشد؟یقین: زنان می‌توانند مطابق به حقوقی که قانون و شریعت برای آنان در نظر گرفته است، در…

شماری از فعالان مدنی به این باورند که حفظ نظام جمهوریت باید در اولویت مذاکرات صلح باشد؛ زیرا جمهوریت تنها نظامی است که متضمن حقوق شهروندان، به‌ویژه زنان است.رحمت‌الله شریعتی، استاد دانشگاه و از فعالان مدنی در دایکندی در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، هیچ نظامی غیر از جمهوریت نمی‌تواند یک بستر مطمئن و کم‌خطر برای حضور و مشارکت زنان باشد. «ما باید جمهوریت را حفظ کنیم؛ چون این نظامی است که می‌تواند حضور زنان را تضمین کند. من فکر می‌کنم در قدم نخست موضوع جمهوریت برای تمام شهروندان، به‌ویژه زنان بسیار مهم است. موضوع دوم حفظ دست‌آوردهای نوزده سال گذشته است که فوق‌العاده مهم است، مهم‌تر از همه فصل دوم قانون اساسی است، این‌ها موضوعات بنیادی‌ای است که اگر بتوانیم از آن حفاظت کنیم تا حدودی موفق می‌شویم.»شبکه: ارزیابی‌تان از آنچه تا کنون در مذاکرات صلح گذشته است چیست؟شریعتی: هیئت مذاکره‌کننده در یک مدت بسیار طولانی هنوز نتوانسته است روی اجندای مذاکرات صلح به توافق برسد؛ به این معنا که این روند فوق‌العاده مغلق و پیچیده است و این‌ها هنوز به یک مکانیزم مشخص که گفت‌وگوهای صلح مطابق آن پیش برود دست نیافته‌اند. اگر بسیار خوش‌بینانه قضاوت کنیم می‌توانیم بگوییم که دیدگاه هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت افغانستان خوب است، اما دیدگاه طالبان یک مسیر انحرافی است و این می‌تواند دموکراسی نوپای افغانستان، قوانین، دست‌آوردهای گذشته و منافع مردم افغانستان را به مخاطره بی‌اندازد.شبکه: گفت‌وگو با گروهی که پیشینه‌ی خوبی، به‌ویژه در مورد زنان ندارد به جایی خواهد رسید؟شریعتی: متاسفانه در نوزده سال گذشته با این‌که نظام دموکراتیک و مردم‌سالاری تا حدودی به معنای متعارف کلمه در افغانستان حاکم بوده است، طالبان یک تهدید جدی برای حقوق زنان و صلح و امنیت آنان بوده‌اند، اگر این گروه در رأس حکومت قرار بگیرد یا مشارکت گسترده در قدرت داشته باشد طبیعی است که بالاخره موضوع…

شماری از فعالان حقوق زن می‌گویند در صورت امضای توافق‌نامه‌ی صلح و مشارکت طالبان در قدرت نباید محدودیتی در حقوق و فعالیت‌های زنان ایجاد شود؛ زیرا آنان با دشواری‌های زیادی به حقوق‌شان دست یافته‌اند.فریحه ناصری(نام مستعار) از فعالان حقوق زن در بلخ، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، هیچ محدودیتی برای زنان افغانستان قابل قبول نیست؛ زیرا زنان افغانستان حقوق خود را با قربانی‌های زیادی به دست آورده‌اند.شبکه: ارزیابی شما از آن‌چه تا کنون در گفت‌وگوهای صلح گذشته است چیست؟ تا چه اندازه می توان به نتیجه‌ی آن امیدوار بود؟ناصری: تقریبا دو ماه از آغاز مذاکرات می‌گذرد، اما طرف‌های مذاکره هنوز در مورد نحوه‌ی مذاکره و اجندا به تفاهم نرسیده‌اند. بر اساس گزارش رسانه‌ها هیچ پیشرفتی در قسمت نهایی‌سازی اجندا دیده نمی‌شود و فعلا برای صحبت در مورد نتیجه زود است.شبکه: گفت‌وگو با گروهی که پیشینه‌ی خوبی، به‌ویژه در رابطه با زنان ندارد چه پیامدی برای حضور اجتماعی و سیاسی زنان خواهد داشت؟ آیا به باور شما زنان وادار به پذیرفتن تغییرات منفی خواهند شد؟‌ناصری: از تشکیل گروه طالبان تا کنون، افراد این گروه هیچ‌وقت به حقوق زنان باورمند نبوده و به آنان احترام نگذاشته‌اند. در ترکیب این گروه هیچ‌گاه زنان شامل نبوده‌اند و این نشان می‌دهد که این گروه هیچ اهمیتی برای حقوق زنان قائل نیستند. طالبان در صورت مشارکت در حکومت ممکن است ضربه‌ی شدیدی به زنان وارد کنند؛ آنان حقوق و آزادی‌های زنان را سلب و محدودیت‌های زیادی برای آنان ایجاد می‌کنند تا زنان نتوانند به صورت آزاد به فعالیت‌های خود ادامه دهند. نخستین ضربه‌ی طالبان به زنان این خواهد بود که آنان را به مردان وابسته کنند، از جمله قواعدی را وضع خواهند کرد که بر اساس آن هیچ زنی حق سفر بدون محرم شرعی را نخواهد داشت، اما از آن‌جایی که زنان در سال‌های پس از سقوط طالبان…

از آغاز گفت‌وگوهای صلح تا کنون برخی از شهروندان کشور با ابراز امیدواری و برخی با در میان گذاشتن نگرانی‏هایی در این مورد، در رابطه با نتایج این مذاکرات ابراز نظر کرده‌اند.دیده شکیب، فعال حقوق زن و استاد دانشگاه از بدخشان، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، به عنوان یک زن، یکی از بزرگ‏ترین نگرانی‏هایش در رابطه با گفت‌وگوهای صلح، مسئله‌ی مخالفت طالبان با زنان است. «با این‏که می‏خواهم خوش‏بین باشم، اما به عنوان یک زن افغان یکی از بزرگ‏ترین نگرانی‏هایی که دارم و در هر فرصتی که پیش آمده آن را ابراز کرده‏ام، این است که به نظر من گفت‏وگو با گروهی که نیمی از جمعیت کشور یعنی زنان را قبول ندارند بسیار خطرناک است.»شبکه: ارزیابی شما از آن‏چه تا کنون در گفت‏وگوهای صلح گذشته است، چیست؟شکیب: با این‌که نزدیک به دوماه از آغاز مذاکرات می‌گذرد هیئت مذاکره‌کننده هنوز نتوانسته است روی مسائل کوچک و ابتدایی به نتیجه برسد؛ به همین دلیل فکر می‌کنم کارها به خوبی پیش نمی‌رود، به‌ویژه این‌که می‌بینیم مسئولانی از جمله آقای خلیل‌زاد نگرانی‌هایی در این رابطه ابراز می‌کنند، اما اگر روی دیگر سکه را ببینیم، این مسئله قابل درک است؛ در کشوری که حدود چهل‌سال گرفتار جنگ بوده، برقراری صلح و پایان‌دادن به خشونت در چهل‌روز نا ممکن است و شاید تنها دلیل و توجیه برای تاخیر در گفت‌وگوهای صلح همین مسئله باشد. به طور کلی این‌که طرف‌های مذاکره هنوز حتی روی اصول و قواعد به نتیجه نرسیده‌اند، بسیار مایوس‌کننده است.شبکه: به نظر شما گفت‌وگو با طالبان به جایی خواهد رسید؟شکیب: فکر می‌کنم مسئله‌ی صلح و جنگ افغانستان تنها مربوط به خود مردم آن نیست، بلکه جنگی است که به ما تحمیل شده است و راه حل آن پا در میانی سیاسیون خارجی، کشورهای همسایه و کسانی است که در داخل و خارج از کشور نفوذ و…

ادعای تفاوت خواسته‌ها و دغدغه‌های زنان شهری و روستایی و فرق بین تعریف آنان از حقوق اساسی، موضوعی است که چندی پیش انگیزه‌ی ایجاد کارزاری با عنوان «روایت زنانه» شد. اعضای این کارزار می‌گویند، یکی از اهداف آنان برای ایجاد آن، جمع‌آوری روایت‌های زنان از سرتاسر کشور برای یافتن درد مشترک میان آنان و به اشتراک‌گذاشتن این درد با دیگران است.عطیه مهربان، از اعضای کارزار روایت زنانه، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، آغاز کار آن‌ها در رابطه با حقوق اساسی بوده است و این‌که بدانند این حقوق تنها برای زنان کابل و مراکز ولایات اهمیت دارد یا این‌که تمام زنان دغدغه‌ی این موضوع را دارند. «موضوعی که از سوی طالبان و حتی خارجی‌ها دامن‌زده می‏شد، این بود که حرف‌ها و حرکت‌های اعتراضی زنان در رابطه با روند صلح و نگرانی آنان از نقض حقوق‌شان، تنها منحصر به زنان شهری است و زنان روستایی چنین خواسته‌هایی ندارند و این مسائل برای آنان اهمیتی ندارد.»شبکه: نتیجه‌ای که تا کنون از روایت‌های نشرشده گرفته‌اید چیست؟مهربان: ما در مورد حقوق اساسی زنان کار کرده‌ایم که نخستین مسئله در آن، حق آموزش زنان بود که به شکل بسیار گسترده‌ای مورد استقبال قرار گرفت. پس از آن، حق کار و فعالیت مدنی و مشارکت سیاسی و فعلا نیز حقوق قربانیان جنگ موضوع بحث کارزار است. چیزی که تا کنون دریافتیم این است که بیشتر زنان در مورد حق آموزش حرف می‌زنند، اما مسائلی از جمله مشارکت سیاسی به تناسب حق آموزش از موضوعات کم‌تر شناخته‌شده است؛ به باور گروه ما، دلیل این موضوع این است که در بسیاری از مناطق اصلا در این مورد با زنان حرف زده نشده است و بسیاری از زنان مفهوم مشارکت سیاسی و فعالیت مدنی را درک نمی‌کنند. در کل بر اساس نظریاتی که تا کنون از تمام ولایات کشور داشتیم، هیچ زنی…

ساختار جوامع سنتی، به‌ویژه تفکرات تندروانه از موانعی بر سر راه فعالیت‌های زنان خوانده شده است. جامعه‌ی افغانستان نیز به عنوان یکی از این جوامع با داشتن افکار افراطی باعث ایجاد مشکلاتی بر سر راه تحصیل و فعالیت زنان شده است.آصفه کریمی، نماینده‌ی ولایتی دفتر مشارکت زنان در بدخشان، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (شبکه) می‌گوید، آنان در بدخشان به عنوان فعالان زن با مشکلات گوناگونی روبه‌رو استند و موانع زیادی بر سر راه‌شان وجود دارد.شبکه: لطفا کمی در مورد این مشکلات توضیح بدهید.کریمی: کار در بدخشان بسیار دشوار است؛ چون مردم این‌جا افکار و باورهای گوناگون دارند. یکی از مشکلات زنان فعال در این‌جا این است که اگر فعالیتی انجام دهند و بخواهند عکسی از خود را با شرح آن فعالیت در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند عکس آنان به عنوان تصویر یک شخص «بد» استفاده می‌شود، خود من هم در این مورد تجربه دارم؛ در این اواخر یک برنامه‌ی آگاهی‌دهی در یکی از ولسوالی‌ها برگزار کرده بودیم، پس از پایان‌یافتن برنامه و پیش از این‌که به مرکز برسم عکس‌های من در صفحه‌های اجتماعی پخش شده بود و شماری در بخش نظریات دشنام داده بودند، درست است که شاید خانواده‌ی من مشکلی با این موضوع نداشته باشد، اما بسیاری از خانواده‌ها این اجازه را به فرزندان‌شان نمی‌دهند که عکسی از خود در شبکه‌های اجتماعی به اشتراک بگذارند و به همین دلیل برای برخی زنان مورد استفاده قرار گرفتن عکس‌شان در فضای اجتماعی به یکی از موانع فعالیت آنان تبدیل شده است، هرچند شاید مشکل عکس به نظر دیگران کوچک بیاید، اما تعداد بسیار زیادی از زنان شاغل، به‌ویژه فعالان مدنی و کسانی که فعالیت‌های حقوقی انجام می‌دهند به این دلیل که عکس یا شماره‌ی تماس‌شان مورد استفاده قرار گرفته است از کارهای‌شان دست کشیده‌اند. از سوی دیگر در این اواخر افراد گروهی به…

جوانان افغانستان به عنوان بخش بزرگی از جمعیت کشور، مانند دیگر شهروندان نگرانی‌هایی در رابطه با نتایج گفت‌وگوهای صلح دارند. برخی از فعالان جوانان به این باورند که در حکومت پس از گفت‌وگوهای صلح نباید مانعی برای رشد این گروه وجود داشته باشد. شیرمحمد تاجدار، فعال جوانان، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (ازاین به بعد «شبکه») می‌گوید از مهم‌ترین مسائل برای آنان حفظ دست‌آوردهای جوانان پس از مذاکرات صلح است. «در سال‌های اخیر جوانان پیشرفت‌های زیادی داشته و به موفقیت‌های زیادی دست یافته‌اند. این دست‌آوردهای آنان پس از گفت‌وگوهای صلح نیز باید حفظ شود.» شبکه: مشارکت طالبان در قدرت چه تاثیری بر فعالیت‌های جوانان، به‌ویژه دختران جوان خواهد داشت؟ تاجدار: بدیهی است که دید سنتی طالبان چالش‌هایی برای جوانان، مخصوصا دختران ایجاد خواهد کرد، اما بانوان به عنوان بخش بزرگی از جمعیت کشور و اعضای فعال جامعه می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند تا بتوانند در بخش‌های سیاسی، اجتماعی و فرهنگی نقش فعال داشته باشند. شبکه: کدام موضوعات مربوط به جوانان باید در مذاکرات مورد بحث قرار بگیرد؟ تاجدار: در نخست، باید در رابطه با فعالیت و ایجاد زمینه‌ی کار بحث شود و حقوقی که در سال‌های اخیر به آنان داده شده حفظ شود. حضور نمایندگان جوانان در گفت‌وگوهای صلح فرصت خوبی است تا بتوانند خود را به اثبات برسانند و از حقوق خود دفاع کنند. آقای تاجدار می‌افزاید، جوانانِ دیگر می‌توانند با استفاده از موقعیت، نشست‌ها و گفتمان‌هایی را با جوانانی که تفکر تندروانه دارند برگزار کنند تا از این طریق با افکار یکدیگر آشنایی پیدا کنند و کوشش کنند از این راه، تلاش‌ها برای تحقق صلح و بهبود زندگی شهروندان را تقویت کنند. شبکه: آیا گفت‌وگو با گروهی که پیشینه‌ی خوبی ندارند و زنان در دوران حاکمیت‌شان آسیب‌های فراوانی دیده‌اند، به نتیجه‌ی درستی خواهد رسید؟ سرنوشت زنان پس از توافق با این…

یکی از نگرانی‌های بزرگ مربوط به نتایج گفت‌وگوهای صلح، ایجاد محدودیت‌هایی در بخش حقوق زنان است. شماری به این باورند که اگر طالبان منع حضور زنان در جامعه و تحصیل آنان را به آموزه‌های دینی ربط بدهند، به هیچ‌صورت درست نیست؛ زیرا چنین حقوقی در دین برای زنان در نظر گرفته شده است و سلب آن از سوی این گروه، برای هیچ‌کس قابل قبول نیست.عبیدالله فیضی، رییس انجمن جوانان در ولسوالی سرخرود ولایت ننگرهار، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر (از این به بعد «شبکه») می‌گوید، آنان طرف‌دار آزادی زنان طبق قانون و شریعت استند و حقوقی که اسلام برای زنان در نظر گرفته است، قابل انکار نیست «از آن‌جا که می‌دانیم آموزش و پرورش در اسلام، بر مرد و زن فرض است، این‌که طالبان بگویند زنان حق تعلیم و تحصیل ندارند، برای هیچ‌کس قابل قبول نیست. همچنان بر اساس قوانین افغانستان، زنان و مردان حق رای یکسان دارند و در کل از حقوق برابر برخوردارند.»شبکه: آیا با شریک‌شدن طالبان در قدرت، فعالان حقوق زن می‌توانند آزادانه فعالیت کنند؟فیضی: با گذشت زمان مشخص خواهد شد که طالبان تا چه اندازه با این موضوع موافقت می‌کنند. با این حال امیدواریم که طالبان مشکلی با فعالیت زنان نداشته باشند.شبکه: به نظر شما نقش زنان در مذاکرات صلح چه‌قدر رضایت‌بخش است؟فیضی: زنان در فرهنگ ما از جایگاه بالایی برخوردار استند، در برخی مناطق کشور، زنان به عنوان میانجی برای حل مشکلاتی که بین مردم پیش می‌آید وارد عمل می‌شوند. نقش صلح‌آفرینی زنان در مذاکرات هم به همین اندازه غیر قابل انکار است. ما از زنان تیم مذاکره‌کننده حمایت می‌کنیم و می‌دانیم که آنان می‌توانند از حقوق خود دفاع کنند.شبکه: آمادگی و توانایی گروه مذاکره‌کننده‌ی صلح را چگونه ارزیابی می‌کنید؟فیضی: متاسفانه شماری از اعضای تیم مذاکره‌کننده‌ی دولت در نشست افتتاحیه، توانایی کافی برای افهام و تفهیم مسائل از خود…

پس از دوره‌ی طالبان، فرصت‌های کاری و حضور در اجتماع و سیاست کم و بیش برای زنان افغانستان مهیا شد و این روند در سال‌های اخیر سیر صعودی پیدا کرد. اکنون با آغاز مذاکرات صلح، زنان نگران‌اند که یک‌بار دیگر چون دوره‌ی طالبان وادار به کناره‌گیری از فعالیت‌های سیاسی و اجتماعی شوند.نظیفه شریفی، روزنامه‌نگار، در گفت‌وگویی با شبکه‌ی جامعه‌ی مدنی و حقوق بشر(از این به بعد«شبکه») می‌گوید، نگرانی آنان این است که زنان پس از توافق صلح به حاشیه رانده شوند و نتوانند مثل امروز در بخش‌های گوناگون مشارکت داشته باشند. «خط سرخ ما باید حفظ ارزش‌هایی که با کار کردن و زحمت‌کشیدن در اجتماع به دست آورده‌ایم باشد. ما زنان افغانستان در سال‌های گذشته قربانی زیادی داده‌ایم. ما به راحتی به این‌جا نرسیده‌ایم که حالا روی دست‌آوردهای ما معامله صورت گیرد و به حاشیه رانده شویم، برگشتن به دوران سیاه طالبانی برای ما قابل قبول نیست.»شبکه: به عنوان یک روزنامه‌نگار ارزیابی شما از دیدگاه شهروندان زن به نتایج گفت‌وگوهای صلح چیست؟شریفی: بر بنیاد آن‌چه هنگام مصاحبه با بسیاری از زنان، به‌ویژه زنان تخاری می‌شنویم، آنان زیاد به نتایج این گفت‌وگوها امیدوار نیستند. نگرانی برخی از این زنان این است که روی دست‌آوردهای آنان معامله شود؛ زیرا این همان چیزی است که طالبان می‌خواهند.شبکه: به نظر شما حضور زنان در میز مذاکره تا چه اندازه می‌تواند بر موقف طالبان تاثیرگذار باشد؟شریفی: یکی از دلایل نگرانی بیشتر زنان، به‌ویژه در تخار ترکیب هیئت مذاکره‌کننده‌ی دولت در گفت‌وگوهای صلح است. من به این باورم که از میان زنانی که عضو تیم مذاکره‌کننده استند، شاید تنها یک‌تن از ظرفیت خوبی برخوردار باشد و بتواند قاطعانه از حقوق زنان دفاع کند، فکر می‌کنم اگر پیش از آغاز گفت‌وگوها در ترکیب این هیئت تجدید نظر صورت می‌گرفت بهتر بود. باید زنانی با ظرفیت بالاتر در این بخش انتخاب می‌شدند تا می‌توانستند به گونه‌ی…