نشرات

«نامۀ شهروند» ماهنامه یی در گسترۀ حقوقِ بشر، فرهنگ و اجتماع است، که اخیراً از سوی مرکزِ دموکراسی و حقوقِ بشرِ به نشر رسیده است. نخستین شمارۀ این ماهنامه در ماه جوزای ۱۳۸۷ خورشیدی، با مطالبی پیرامونِ مفاهیمِ حقوقِ بشر، دموکراسی، سنت، مدرنیته و ... در ۵۰ برګ، با قطع و صحافتِ زیبا و طرحهای جالب، پا به جرگۀ نشریاتِ کشور گذاشته است. حضورِ گستردۀ نویسندگان و فعالینِ برجستۀ حقوقِ بشر و جامعۀ مدنی افغانستان در نخستین شمارۀ این نشریۀ وزین، بیانگرِ دیدِ ستراتیژیک و برنامه ریزی شدۀ مدیران این نشریه است. رویکردِ انتقادی، باور و پابندی به ارزشهای حقوقِ بشر و دموکراسی، از ویژه گیهای این نشریۀ ارزشمند است، که آن را از بیشترین نشریاتِ کشور متمایز می سازد. برجسته ترین اصولِ نظری، که گردانندگانِ «نامۀ شهروند» به آن باورمند هستند، در سرمقالۀ نخستین شماره، قرارِ زیر آمده است: اعتقاد و التزام به دموکراسی، آزادی و برابری در تمامی عرصه ها؛ اعتقاد و احترام به حقوق، کرامت و منزلتِ ذاتیِ برابر و غیرِ قابلِ سلب و ا نتقالِ انسان؛ اعتقاد به عنصرِ دوران سازِ آگاهی، به عنوانِ نقطۀ عطف در حرکت به سوی رشد، کمال و توسعه؛ اعتقاد به کارآمدیِ فرهنگِ گفتگو، نقد و نقد پذیری، به هدفِ ایجادِ اصلاحات در بنیادها، اصول، نگرشها و باورهای نا کارآمدِ موجود؛ احترام به مخالفانِ نظری و به رسمیت شناختنِ دیگراندیشی و کثرتگرایی (پلورالیسم) در نظر و عمل و اعتقاد و التزام به فرهنگِ مدارا، شکیبایی و رواداری (تساهل و تسامح). با توجه به این که ـ به تعبیری ـ بحران در افغانستان، در یک مفهومِ کُلی تر برمی گردد به تقابلِ سنت با مدرنیته، نشریۀ «نامۀ شهروند»، با مطالبِ انتقادی و تحلیلی، بیشتر معطوف است به بررسیِ این تقابل و جستجوی راههای برون رفت از این بحران؛ چنانچه در بخشی از متنِ سرمقالۀ شمارۀ نخست، در این رابطه چنین…

نویسنده: ویرا انتخابات، یکی از روشهای اساسی برای ایجاد و استمرارِ نظامِ دموکراسی است. با انتخابات، نه تنها حقِ «حکومت کردن» از مردم به نمایندگانِ شان در سطحِ ساختارِ دولت انتقال می یابد، بل با تدویرِ انتخابات به گونۀ دورانی، انتقال و دست به دست شدنِ قدرت، به گونۀ مستمر، تضمین می گردد. انتخابات، روشیست برای به روز شدنِ قدرت و برنامه های سیاسیِ که قدرت را در جهتهای مشخصی به کار انداخته است. در نظامهای دموکراتیک، معمولاً، حکومتها اشتباهاتی را مرتکب می شوند. انتخابات، کمک می کند تا با رویکار آمدنِ حکومتِ جدید، جلوِ اشتباهات گرفته شود. حکومتِ جدید، قبل از به قدرت رسیدن و در جریانِ مبارزاتِ انتخاباتی، معمولاً بر اساسِ برملاسازیِ اشتباهاتِ حکومتِ قبلی، مبارزاتِ سیاسیِ خود را تنظیم می کند. وقتی حکومتِ جدید تشکیل شد، نخستین گامش، دوری از اشتباهاتیست که حکومتِ قبلی انجام داده است. انتخابات، کمک می کند تا مردم با مسألۀ قدرتِ سیاسی در جامعه درگیر شوند. درگیریِ مردم با مسألۀ قدرتِ سیاسی، نه تنها به مهارِ قدرتِ سیاسی می انجامد، بل به مرورِ زمان راههای بهتری را نیز در این زمینه به میان می آورد. انتخابات، مردم را نسبت به حکومت و سرنوشتِ سیاسیِ خودِشان حساس می سازد. مردم، با انتخابات، به این فکر می افتند، که می توانند با تلاشهای سیاسی، زندگیِ خویش را متحول سازند. پروسۀ انتخابات، به عنوانِ جزء اساسیِ نظامِ دموکراسی، سه گروه از بازیگران را دربر می گیرد. نخست مردم یا رأی دهندگان، که در قاعدۀ فرایندِ انتخابات قرار می گیرند. راه افتیدنِ پروسۀ انتخابات و مصارفِ هنگفتی که در این راه هزینه می گردد، تماماً، به منظورِ تأثیرگذاری بر آرای رأی دهندگانیست، که در انتخابات شرکت می کنند. در مبارزاتِ انتخاباتی، آماجِ تمامِ برنامه های تبلیغاتی، رأی دهندگان اند. این برنامه های تبلیغاتی، از سوی احزابِ سیاسی و یا کاندیداهای مستقل، از طریقِ رسانه…

نویسنده: محمد فهیم نعیمی زبان، نقشِ بس مهمی را در جوامع انسانی، خصوصاً در جوامعِ دموکراتیک بازی می کند. زبان، یکی از مهمترین وسیله هایی است، که انسانها توانسته اند با آن به بازتولیدِ مفاهیمِ انسانی و دموکراتیک، بپردازند. دموکراسی، به عنوانِ رژیمِ سیاسی مدرن و همه گیر، تنها از طریقِ گفتگو و از برکتِ زبان شکل گرفته است. زبانِ گفتگویی را می توان مادرِ دموکراسی نامید. دموکراسی گفتگویی، تنها در صورتِ وجودِ گفتگوی عمومی و در بسترِ مناسب برای گفتگو، ایجاد می شود. با توجه به ظرفیتهای زبانی در راه اندازی گفتگو، به سادگی می توان به نقشِ زبان در دموکراسی پی برد. انسانهای سراسرِ جهان، تنها از طریقِ زبان می توانند مفاهیم و اطلاعاتِ سیاسی و فرهنگی را به صورتِ دقیق و صریح، به همدیگر منتقل نمایند. به هر اندازه یی که ظرفیتِ علمی و فرهنگی زبان بیشتر باشد، به همان اندازه، امکانِ گفتگو و تبادلِ نظرِ علمی ـ فرهنگی، پیرامونِ مفاهیمِ دموکراتیک بیشتر خواهد بود. اهمیتِ زبانِ با ظرفیتِ بلندِ علمی و فرهنگی را در شکلگیری و نهادینه شدن دموکراسی، به هیچ وجه نمی توان نادیده گرفت. شکلگیری دموکراسی در هر جامعه، متناسب با تلاشهایی است که برای ظرفیت سازی در زبانِ همان جامعه صورت می گیرد. زبانِ هر جامعه آیینۀ فرهنگِ همان جامعه است؛ برای شکلگیری ارزشهای فرهنگی دموکراسی، باید زبان را توانمند ساخت. از جانبی هم برای رشدِ زبان، هر جامعه یی نیازمندِ بستری است که در آن تساهل، به عنوانِ ارزشِ مهمِ انسانی، به رسمیت شناخته شود. اگر یک گامِ دیگر فراتر بگذاریم، باید بپذیریم که زبان نه تنها به تساهل نیازمند است، بلکه مؤلد آن نیز است. زبانِ گفتگویی، تنها در بسترِ فرهنگی جامعۀ می تواند رشد نماید و باعثِ شکلگیری ارزشها و ساختارهای دموکراتیک گردد، که در آن حدِ اقلِ تساهل، موجود باشد. در هر جامعه یی، نبودِ حدِ اقلِ…

(به بهانۀ روز جهانی تلویزیون و روز جهانی رفع خشونت علیه زنان) م. ح. خرسند هفتۀ گذشته، دو مناسبت جهانی را یکجا در خود داشت: روز جهانی تلویزیون و روز جهانی رفع خشونت علیه زنان. هرچند در ظاهر، این دو مناسبت کاملاً جدا از همدیگر اند و تقارن آنها بیانگر هیچ ارتباطی نیست: بیست و یکم نوامبر، معادل است با روز جهانی تلویزیون و بیست و پنجم نوامبر، معادل است با روز جهانی رفع خشونت علیه زنان. روز جهانی تلویزیون، در سال ۱۹۹۶ میلادی، از سوی مجمع عمومی سازمان ملل متحد، به عنوان روز جهانی تلویزیون تعیین شد و روز جهانی رفع خشونت علیه زنان، در سال ۱۹۹۹ میلادی، در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، تصویب شد. روز جهانی رفع خشونت علیه زنان، به خاطر بهبود وضعیت زندگی زنان و بهره مندی بیشتر آنان از حقوق اولیۀ شان نامگذاری شد. تجلیل از این روز و نامگذاری این روز به این نام، در واقع، داعیۀ زنانی است که همواره قربانی خشونت بوده اند. خشونت علیه زنان، جنبه های بسیار گسترده دارد و در جوامع قبیله یی و بدوی، بسیار بیشتر است. چیزی که مسأله را بسیار جدی تر و قابل تأمل تر میسازد این است، که خشونت علیه زنان، ریشه در فرهنگ سنتی اکثر جوامع دارد. وقتی فرهنگ جامعه، پذیرای خشونت علیه زنان باشد، خشونت به رفتار عام و همگانی آن جامعه تبدیل میشود. در این صورت زنان در متن جامعه و باورهای سنتی آن محکوم به خشونتی دانسته میشود، که گرفتار آن شده است. از این رو میتوان گفت زنان، در کنار کودکان، آسیب پذیرترین و بی پناه ترین قشر اکثر جوامع بشری، به ویژه جوامع سنتی را تشکیل میدهند. روز جهانی رفع خشونت علیه زنان به این خاطر تصویب شده است، که زنان را از این سرنوشت محتوم نجات دهد و زمینه ها و فرصتهای عادلانه و…