گفت وشنودها

باری سلام، رییس رادیو صبح بخیر افغانستان، در یک گفتگوی اختصاصی با مجلۀ انگاره صباح ۲۸ اپریل ۲۰۱۰ هنوز نخستین گامهای قانونمندسازی رسانه های آزاد در افغانستان برداشته نشده بود، که رادیویی با بینش جدید و پیام جدید، در کانون رسانه های جنگزدۀ افغانستان ظهور کرد. نام این رسانۀ رسالتمند را «رادیو صبح بخیر افغانستان» گذاشتند. دست اندرکاران این رادیو، به این باور بودند، که «صبح بخیر افغانستان»، صبح روشن و رایحۀ جدید و دلپذیری را به رسانه های کشور ارایه کرده، امید جدیدی برای افغانها به بار می آورد و تأثیراتش را بر بینش اجتماعی، پیرامون مسایل افغانستان، میگذارد. چنین هم شد؛ به زودی رادیوی «صبح بخیر افغانستان»، به پُرشنونده ترین رادیوی افغانستان مبدل گردید.بدون تردید، «صبح بخیر افغانستان» را میتوان از نخستین رسانه های رسالتمند و متعهد به تعمیم ژورنالیسم آزاد و دموکراتیک در کشور دانست. «صبح بخیر افغانستان»، اندیشه هایش را به سایر رسانه ها نشأت بخشید و تأثیرات خیلی مفیدی را بر سایر رسانه های نوپای کشور به جا گذاشت. یکی از ویژه گیهای مهم این رسانۀ خوب را، در گام نخست، آموزش و آمیزش میساخت. دست اندرکاران رادیو «صبح بخیر افغانستان»، در گام نخست، برنامه های آموزشی را در زمینه های ژورنالیسم و ارزشهای آزادی بیان و آزادی رسانه ها در داخل و خارج از کشور فرا گرفتند. از سویی هم، دست اندرکاران این رسانه توانستند، زمینه های خوبی را برای جذب جوانان مستعد و برخی از روشنفکران توانمند کشور مساعد سازند. آنان، توانستند با استفاده از طرفیتهای خویش، ساختارهای جالبی از برنامه های جدید ارایه دهند. این برنامه ها طوری راه اندازی میگردید، که ظرفیتهای تخصصی در چهارچوبه های معینی از برنامه ها جا به جا میگردید و پیامدهای جالبی را به بار می آورد. ویژه گی مهم و جالب رادیو «صبح بخیر افغانستان»، در خلاقیت و ابتکارهای بی نظیری دست اندرکارانش…

(گفتگویی با چند شهروند عادی کشور در شهر مزار شریف، پیرامون دسترسی به اطلاعات) گفتگو گردان: نسیمه ازکیا دولتهایی که میخواهند نظام خود را دموکراتیک سازند، یا دولتهایی که ادعای دموکراتیک بودن را دارند، نیاز به یک سلسله اصول دارند و نظر به آن اصول و پایه ها، تشخیص میگردد که آیا این دولت دموکراتیک است یا نه؟ در پهلوی عناصر مهم دیگرمانند تفکیک قوا، ایجاد تشکلها، آزادیها، تشکیل احزاب ... یکی دیگر از مؤلفه های دموکراسی، دسترسی به اطلاعات است. در نظامهای دموکراتیک، مردم باید به آن دسته از اطلاعاتی که نیاز دارند دسترسی داشته باشند و آگاه باشند که در محیط و ماورای شان چی میگذرد و نظام انتخابی شان چگونه امور کشور را به پیش میبرد. همچنان با دسترسی داشتن مردم به اطلاعات، آنان آگاه میگردند که نظام انتخابی شان برای بهبود وضعیت آنها چی کارهایی میکند و این مسأله، فضای اعتماد میان مردم و نظام را به وجود می آورد. دسترسی به اطلاعات، از نیازهای جدی یک جامعه به شماد میرود. چون در نبود این حق، آزادی بیان، شفافیت و حسابدهی ... اصلاً معنایی پیدا نمیکنند و رسانه های آزاد و خبرنگاران در این حالات دچار مشکلات عمده میگردند و نمیتوانند نقش شان را به طور باید وشاید ایفا نمایند؛ چرا که آنها نمیتوانند به اطلاعاتی که باید برای مردم پخش و نشر گردند، دسترسی داشته باشند و نمیتوانند برای روشن ساختن اذهان عامه نقش بازی کنند. اما برخورد یا دسترسی به اطلاعات در افغانستان چگونه بوده است؟ مادۀ پنجاهم قانون اساسی افغانستان اشاره به این موضوع میرساند که شهروندان افغانستان تا حدی که به دیگران صدمه وارد نگردد، مطابق به احکام قانون، حق دسترسی به اطلاعات از نهادهای دولتی را دارند. اما مشکل عمده اینست که یک چهارچوب حقوقی که این موضوع را شکل رسمی بدهد تا حال وجود ندارد؛ تا مردم بتوانند…

پرس‌وشنید فهیم رسا با داکتر سمیع حامد، شاعر و نویسنده آقای حامد، من گمان می‌کنم دربارۀ بسیاری از مباحث مربوط به حقوق و آزادی‌های فردی و اجتماعی که در ده سال پسین به گونۀ مستمر موضوع گفت‌وگوهای جریان‌های گونه‌گون بوده است، فهم درستی وجود ندارد و می‌توان گفت در بارۀ مقولۀ آزادی بیان هم چنین است و همین سوء‌برداشت موجب سوء‌استفاده از آزادی بیان شده است. برای آغاز بحث می‌شود دریافت‌تان را از آزادی بیان بگویید. آدم‌ها در بارۀ آزادی بیان می‌توانند برداشت‌های گوناگونی داشته باشند و در چشم‌انداز این برداشت‌ها، خط‌ها و خطا‌ها و خطرهای بیان آزاد را مشخص کنند. چنان‌که ما با برداشت‌های مطلق‌انگار، موقعیت‌گرا، توازن‌اندیش، دست‌رسی‌محور و... رو‌به‌رو می‌شویم و می‌بینیم که یکی می‌گوید «هرچه می‌خواهد دل تنگت بگو» دیگری می‌گوید «هر سخن جایی و هر نکته مکانی دارد» و یکی هم فریاد می‌زند «چه سود از گفتنِ ما او اگر نشنید این آهنگ» است... امّا در عمل «آزادی بیان» چیزی کم‌تر و بیش‌تر از یک حقّ پشتیبانی‌شدۀ بین‌المللی نیست... حقی که در مادۀ نوزدهم اعلامیّۀ جهانی حقوق بشر و میثاق‌ها و آیین‌نامه‌های استوار بر آن مشخص شده است و دولت‌های پیمان‌بسته ناگزیر‌اند در پیوند با دولت/شهروند و شهروند/شهروند پاسدار این حق باشند و از آن‌جا که سخن از «آزادی بیان» است، می‌دانیم که آماج از «بیان آزاد» اندیشه‌هایی‌اند که «چالش‌انگیز»‌‌اند و در زمینه‌های استبدادی «مجاز» نیستند... درک این مسأله بسیار مهم است... ما دو گونه بیان داریم: یکی بیانی که فکری و فضایی را به چالش نمی‌کشد و در آن «دگراندیشی» و «مخالفت» نیست و دیگر بیانی که «مخالف» است و صورت‌بندی‌های موجود اندیشه‌گی را به چالش می‌کشد و آماج آن رسیدن به برداشتی تازه یا تأیید برداشتی مشخص از طریق «گفت‌وگو» است. آزادی بیان حقی مشترک است: هم به من و هم به مخالف من تعلّق دارد. پس خود «بی‌طرف» است. آزادی بیان…

تلویزیون «سبا» نامیست آشنا در خانوادۀ رسانه های کشور. اعتدال، تخصص و کارایی، سه مؤلفه اصلی کاری این رسانۀ فعال را تشکیل داده است. پس از دوران طالبان، زمینه های مساعدی برای رشد بی نظیر رسانه ها در کشور مساعد گردید؛ امّا درین میان، برخی از رسانه های وابسته و در بند ایدیولوژیها و کنشهای سیاسی نیز ظهور کردند. شناخت از رسانه های متعهد به ارزشهای ژورنالیسم دموکراتیک، زمان زیادی را دربر نگرفت. چون رسانه های رسالتمند، به زودی، در میان شهروندان افغانستان، خود را به اثبات رسانیدند. مردم نیز به زودی توانستد سچه و ناسچه را از هم تفکیک دهند. یکی ازین رسانه هایی که به زودی، در میان مردم جا باز کرد، تلویزیون «سبا» بود. جالب ترین ویژه گی و ابتکار تلویزیون سبا در استخدام جوانانی است، که به ارزشهای حقوق بشر، دموکراسی و آزادی، تعهد و رسالت دارند. برخی ازین جوانان، از مدافعین و فعالین حقوق بشر و جامعۀ مدنی استند که با شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، همکاری داشته اند. امروز این جوانان ارزشمند، کارهای بزرگی را برای تعمیم اندوخته های حقوق بشری، از طریق تلویزیون سبا و رادیو نوا انجام میدهند. نقش این جوانان رسالتمند را میتوان در برنامه های خبری، تحلیلی، هنری و پژوهشی تلویزیون سبا، به خوبی مشاهده کرد. برنامه های آگاهیدهی تلویزیون سبا از موازین و هنجارهای قبول شدۀ حقوق بشر، موازین دولت سازی، ملت سازی، نهادسازیهای دوران گذار، عدالت انتقالی، تعددگرایی و ایجاد جامعۀ مدنی، نهادینه شدن فرهنگ گفتگو، از ظرفیت و کیفیت قابل قدری بهره مند است. درین برنامه ها، تحلیلگران و شخصیتهای صاحب اندیشه و نظر، مسایلِ با اهمیتِ روز را به بحث میگیرند. گرداننده گان این برنامه ها، که آگاهیِ خوبی از موضوعاتِ قابل بحث دارند، جریان مباحثات را با دلچسپی زیادی گرداننده گی مینمایند، که پیامهای جالبی را به بیننده گان خویش وسیله…

عبدالاحمد یکی از اهالی شهر بامیان: مصاحبه کننده: طیبه خاوری پرسش: شما به حیث یک شهروند، آیا دسترسی به اطلاعات را به عنوان یک حق میبینید یا خیر؟ پاسخ: بله حق هر شهروند است که باید دسترسی به اطلاعات داشته باشد. من یک افغان هستم و در این مملکت زنده گی میکنیم و در تمام غم و شادی این مملکت شریک هستم، پس باید این حق را داشته باشم که از جریانات کشور خود با خبر باشیم. پرسش: به نظر شما حق دسترسی به اطلاعات در زنده گی روزمرۀ انسان چه تأثیر و اهمیتی دارد؟ پاسخ: وقتی دسترسی به اطلاعات داشته باشیم، از همه تحولات جهان و از تمام جریاناتی که در کشور ما و سایر کشور ها اتفاق می افتد باخبر میشویم و اگر باخبر نباشیم، چه میدانیم که عدالت هست یا نیست و چه جریانی میگذرد، مثل این است که در تاریکی زنده گی نماییم. پرسش: به نظر شما بی خبری از اطلاعات چه پیامدی را در پی خواهد داشت و چرا حق دسترسی به اطلاعات باید تأمین گردد؟ پاسخ: دست نیافتن به اطلاعات حق کشی است، تخطی از قانون است. هر قدر ظلم و فساد در دولت باشد ما بیخبر خواهیم بود و نمیدانیم این دولت به نفع ماست یا به ضرر ما، دولت ما خیانتکار است و یا خدمتگزار مردم. بی خبری مردم از رویدادهای سیاسی و اجتماعی کشور، افزایش بی عدالتی، ظلم و فساد، نا امنی، نادیده گرفتن مسؤولیتها و صدها مصیبت دیگری را در پی خواهد داشت. در مورد این که پرسیدید چرا باید حق دسترسی به اطلاعات تأمین گردد، باید گفت که با دسترسی مردم به اطلاعات، زمینه یی برای تأمین حقوق انسانها بوجود می آید؛ زیرا وقتی ما از فساد و عاملین آن باخبر باشیم، با آن مجادله صورت میگیرد و بالاخره فساد از بین میرود. کمی و کاستی ارگانها…

گفتگو با ویدا ساغری کارمند مؤسسۀ توسعۀ اجتماعی و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر در شهر هرات گفتگو گردان: رامین احمدی لطفاً در مورد نهاد تان معلومات مختصر ارایه کنید؟ مؤسسۀ توسعۀ اجتماعی افغانستان، یک نهاد مدنی است که هدف عمدۀ کاری اش بلند بردن سطح آگاهی مردم در رابطه به مفاهیم و ارزشهای دمکراسی میباشد. به نظر شما، در یک انتخابات سالم، کدام معیارها باید رعایت شود؟ به نظر من امنیت، شفافیت و همگانی بودن انتخابات از جملۀ معیارهای مهم و اصلی برای یک انتخابات سالم است. در نبود امنیت هیج حرکت دمکراتیک کارایی سالمش را نخواهد داشت و به تبع آن شفافیت و همگانی بودن نیز قربانی این مسأله خواهد شد. در افغانستان، که به باور اکثریت قریب به اتفاق تحلیلگران سیاسی ـ اجتماعی، جامعه یی است در حال گذار به دمکراسی، تأمین امنیت فزیکی و روانی شهروندان، باید در صدر اجندای دمکراتیزاسیون افغانستان، چه در پلانهای راهبردی درونی دولت افغانستان و چه هم در طرحها و پالیسیهای کشورهایی که در حمایت از دمکراسی نوپای ما در کشور حضور دارند، باید قرار گیرد. شفافیت نیز از مهم ترین مفاهیمی است که باید جدی گرفته شود. وقتی بحث از دمکراسی به میان می آید، شفافیت، هویت آن است؛ یعنی در نبود شفافیت، دمکراسی بدون هویت است و وقتی دمکراسی در فقدان شفافیت بی هویت میشود، یعنی از مشروعیت لازم برخوردار نیست. پس نتیجه این میشود که، در نبود امنیت فزیکی و روانی در جامعه، بحران بی اعتمادی شکل میگیرد و بی اعتمادی در مناسبات اجتماعی، یعنی نبود شفافیت و در نبود شفافیت، تطبیق مفاهیم و مؤلفه های دمکراسی، همگانی بودن دمکراسی، که مسأله یی است بی نهایت مهم و تعیین کننده، به اضمحلال کشانیده خواهد شد. اینجاست که مردم به جای اعتماد به پروسۀ دمکراسی، بیشتر به سوی بی اعتمادی رو می آورند و در…

گفتگو با داکتر قاسم علی وفا، مسؤول انجمن اجتماعی و فرهنگی راه نور و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر اسماعیل ذکی لطفاً در مورد نهادِ تان معلوماتِ مختصر ارایه کنید. به نام خدا و با عرض سلام خدمت خواننده گان محترم! انجمنِ اجتماعی و فرهنگی راه نور، در سالِ ۱۳۸۶ خورشیدی، برابر با سالِ ۲۰۰۷ میلادی، تأسیس شده است. اعضای این انجمن را، بیش از ۵۰ نفر، اعم از دختران و پسران، تشکیل میدهد، که اغلب، دانشجویان و متعلمینِ مکاتب استند. ما در زمینه های آگاهیدهی حقوقی برای شهروندان، از طریقِ ایجادِ گفتمانها بین اقشارِ مختلفِ جامعه، به ویژه جوانان، رشد هنر تیاتر در ولایت بامیان، تدویر مراکز آموزشی، که به طور دایم فعال بوده و خدماتِ آموزشی را در زمینه های مختلف برای متقاضیان عرضه میدارد، آگاهیدهی در زمینۀ خطراتِ ماین، آگاهیدهی در زمینۀ محیطِ زیست، تنظیمِ خانواده و کاهشِ منازعه بینِ مردمِ قرا و قصبات، کار میکنیم. تاکنون، برنامه ها و فعالیتهای ما، به همکاری مؤسساتِ ملی و بین المللی تطبیق گردیده است. به نظر شما، در یک انتخاباتِ سالم، کدام معیارها باید رعایت شوند؟ به نظرِ من، پیش از راه اندازی انتخابات، باید سرشماری کامل نفوس صورت میگرفت و کارت هویت یا تذکره برای تمامی شهروندان کشور، به صورت اساسی و دقیق توزیع میشد، تا بر مبنای آن میزان کرسیهای ولایات در پارلمان، مبتنی بر نفوس آن ولایت و به گونۀ عادلانه در نظر گرفته میشد. در یک انتخاباتِ دموکراتیک، این معیارها باید رعایت شوند: ۱ ـ کارت انتخابات، باید بر مبنای تذکره و برگه های رأیدهی بر مبنای کارت انتخابات، داده شود، تا از نفوذِ عناصرِ مخریبِ همسایه در امان بمانیم. ۲ ـ مشارکتِ تمامِ اقشارِ جامعه، اعم از زنان و مردان و تمامی اقوامِ ساکن در کشور در انتخابات، مساویانه درنظر گرفته شود؛ نه این که در ولایتِ دارای راههای صعب…

از انگاره نشریۀ شبکه کریمه هدایت: رهایی از خشونت را در متعالی شدن فرهنگ میبینم گفتگو گردان: فروزان خانم کریمه هدایت مسؤول ارتباطات مرکز فرهنگی، آموزشی و اجتماعی زنان افغان، یکی از فعالان و مدافعان حق زن، درگفتگویی پیرامون خشونت علیه زنان و جستجوی راهکار های مبارزه با این پدیدۀ شوم، نظریات ارزنده یی را ابراز نموده و بروز خشونتها را معلول نارساییهای فرهنگی جامعه دانسته است. وی معتقد است که گسترش فرهنگ وآشکار سازی گوشه های تاریک و در حاشیه نگهداشته شدۀ آن، نخستین امر برای گسســتن از بد فرهنـگی ها و بی فرهنـگی هاست. ادامۀ این گفتگو را با هم میخوانیم: ■ با تشکر از شما خانم هدایت که زمینۀ بازدید و مصاحبۀ گروه خبرنگاران شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر از مرکز فرهنگی، آموزشی و اجتماعی زنان افغان را فراهم نمودید. بدون شک در میان نهاد های مدنی که در راستای حقوق زنان و آگاهی دهی زنان کار میکنند، نهاد شما در جایگاه خوبی قرار دارد و من به نماینده گی از شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، این موفقیت را به شما تبریک میگویم و در ضمن، موفقیت های مزیدی را در عرصه های کاری، برای تان آرزومندم. شما میدانید که خشونت علیه زنان، به یک پدیدۀ حاد و دامنگیر خانواده ها مبدل گردیده است که این وضعیت، نگرانیهای گسترده یی را در میان حلقات و نهاد های روشنفکر کشور، به ویژه نهاد هایی که در زمینۀ محو خشونت علیه زنان کار میکنند، برانگیخته است. میخواستم پرسشهایی را در این زمینه با شما مطرح نمایم. در آغاز میخواهم در رابطه به تاریخچۀ نهاد تان و انگیزۀ تأسیس آن به خواننده گان انگاره معلومات ارائه فرمایید؟ ● موسسۀ فرهنگی، آموزشی زنان در سال ۱۹۸۹ میلادی توسط یک گروپ هشتاد نفری زنان مهاجر افغان نظر به نیاز زمان و ایجاب شرایط در دیار مهاجرت تآسیس…

(گفت و شنودی با اساتید دانشگاه بامیان، آقای موسی شفق «قوم یاری»، خانم نیکبخت «فهیمی»، آقای رمضان «احمدی»، خانم شیرین «همتی» و آقای نجیب الله اخلاقی، آمر آمریت جوانان بامیان و مدیر مسؤول هفته نامۀ «سرنوشت» و ماهنامۀ جوانان) شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان، مسودۀ قانون دسترسی به اطلاعات را تهیه نموده و در رابطه گفتمانها، سیمینارها و سمپوزیمهایی را با روشنفکران، اساتید دانشگاهها، اندیشمندان و صاحبنظران، در زونهای مختلف کشور، راه اندازی کرده است. این بار، گفت و شنودی را با چهار تن از استادان دانشگاه و یک تن از روزنامه نگاران مطرح بامیان، در سالون کنفرانسهای مرکز هماهنگی زون مرکزی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر، به راه انداخته ایم، که توجه شما را به متن این گفت و شنود، جلب میکنیم. گفتگو گردان: اسماعیل ذکی تشکر و سپاس از شما اساتید گرانقدر، که در این گفت و شنود حاضر شدید! یکی از ویژه گیهای قوانین اساسی دموکراتیک، تضمین حق دسترسی به اطلاعات است، که خوشبختانه این حق، در قانون اساسی کشور ما هم تسجیل شده است. به نظر شما، چرا این موضوع، تا کنون، ضمانت اجرایی پیدا نکرده است؟ نجیب الله اخلاقی: به نظر من، وقتی ما از حق دسترسی مردم به اطلاعات سخن میگوییم، در اینجا دولت، ملت و رسانه ها، هر سه دخیل اند. در کشور ما، در هر سه بخش، معضله و مشکل وجود دارد. نخست این که در اینجا دولت، اکثراً اطلاعات را در اختیار رسانه ها قرار نمیدهد و یا اطلاعات ناقص و وارونه را در اختیار مردم و رسانه ها قرار میدهد. معضله و مشکل رسانه ها را میتوان به چهار بخش تقسیم کرد: ۱ ـ آماتور بودن بانیان نهادهای اطلاع رسانی و مسلکی نبودن شان، که باعثِ کمبودِ دسترسی شهروندان به اطلاعات میشود؛ ۲ ـ جانبدار بودن تعداد زیادی از رسانه ها، که در مسایل بسیار داغ،…

(گفتگو با ماری عنایت، رییس مؤسسۀ زنان آموزگار و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر) حسین سرامد لطفاً مؤسسۀ زنان آموزگار را برای خوانندگان عزیز معرفی کنید؟ مؤسسۀ زنان آموزگار، حدود چهار سال پیش ایجاد شده است و جواز فعالیتهای خود را از وزارت محترم اقتصاد دریافت کرده است. این مؤسسه، در عرصۀ آموزش حقوق بشر، حقوق زن و حقوق طفل کار میکند. مؤسسۀ ما، افتخار عضویت در شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر را دارد و تا کنون با حمایت این شبکه، برنامه های با کیفیت و زیادی را راه اندازی کرده ایم. از جملۀ این برنامه ها میتوان از کورس آموزشی رفع خشونت علیه زنان یاد کرد، که در منطقۀ قلعه بختیار ولایت کابل، برای خانمهایی که از سطح آموزش بسیار پایین برخوردار اند، برگزار کرده ایم. بر اساس این برنامه، دهها تن آموزش میبینند. انگیزۀ اولی من برای راه اندازی این برنامه، خودسوزی یک دختر بود؛ یعنی با شنیدن خبر این حادثه، موضوع را در منطقه بررسی کردیم و در آنجا، خانواده هایی را یافتیم که دختران جوان داشتند و به علت داشتن اقتصاد بسیار ضعیف، ظلم و جبر و خشونت بسیار زیاد بر این خانواده ها حاکم بود. ما تعدادی از این دختران را در یک مکان آموزشی جمع کردیم و آنها را تحت آموزش گرفتیم. در این مکان آموزشی، علاوه بر آموزش حقوق بشر و حقوق زن، کارهای دستی نیز کار میشد، که تا کنون، دهها تن از زنان و دختران، از آن بهره مند شده اند. شما از آموزش حقوق بشر برای زنان یاد کردید. چرا برای رفع خشونت، بر آموزش حقوق بشر تأکید میکنید؟ آیا آموزش حقوق بشر و حقوق زن میتواند مشکل خشونت را رفع کند؟ به نظر ما، مشکل اصلی زنان و دختران در این است که آنان از حقوق شان آگاهی ندارند. وقتی آنها با حقوق شان…