گفت وشنودها

یکی از رسانه های با نام کشور، کلید گروپ است، که درعرصه های مختلف رسانه یی فعالیت دارد. کلید را میتوان از پیشقراولان رسانه های چاپی در کشور دانست، که بر بنیاد ارزشهای ژورنالیسم دموکراتیک، پس از دوران طالبان ایجاد گردید. کلید، در زمینۀ تعمیم فرهنگ مجله خوانی در میان خانواده ها، نقش مهمی در کشور بازی کرده است. کلید گروپ، که در ژانرهای متنوع مینویسد و برنامه پخش میکند، طیف وسیعی از خواننده ها و شنونده ها را از طریق نشر مجله های کلید و مرسل و رادیوی کلید، به خود جلب کرده است. یکی از ویژه گیهای خوب کلید گروپ را انتخاب و رعایت خط نشراتی آن و معیاری بودن اصول خبرنگاری میسازد، که از استمرار و ثبات بهره مند است. استمرار نشراتی کلید، زمینۀ آن را مساعد ساخته است تا اعتماد خواننده ها و شنونده ها به آن، به عنوان رسانۀ دارای راهبرد و پرداخت صحیح به مسایل در افغانستان و جهان، معطوف گردد. ویژه گی دیگر کلید گروپ را مدیریت کارای مجتمع نشراتی آن میسازد. مدیریت رسانۀ کتله یی مانند کلید گروپ، درهماهنگی با مأموریتهای جداگانۀ رسانه یی، که در چهارچوبۀ کار گروهی شکل گرفته است، اهمیت زیادی بر نتایج کاری آن دارد. درین هماهنگی، پیامها و دیدگاههای شنونده ها و خواننده ها با برنامه هایی که از سوی کلید گروپ، ارایه میگردد، عجین میشوند. این نحوۀ کاری، نمایانگر آنست که مدیریت کلید گروپ در اثر دیدگاهها و پیامهای مخاطبینش سازماندهی میگردد. بدین ترتیب هر مخاطب، دیدگاههای خود را در تغییرات و اصلاحات برنامه ها پیدا میکند. کلید گروپ، در میان رسانه های کشور جایگاه با اعتبار خویش را داشته است. در پهلوی برنامه های سیستماتیک رسانه یی، کلید گروپ، برنامه های گفتمان زایی چون حقوق بشر، دموکراسی و جامعۀ مدنی را راه اندازی کرده است و درجریانات دولت سازی، احترام به حاکمیت قانون…

در گفتگو با خلیل پارسا، رییس اجرایی نهضت ملی جوانان افغانستان و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان حسین سرامد لطفاً در مورد نهضت ملی جوانان افغانستان، فعالیتها و برنامه های آن توضیح دهید. نهضت ملی جوانان افغانستان، یکی از نهادهای مدنی است که در حوزۀ غرب کشور فعالیت میکند. این نهاد، در سال ۱۳۸۳ خورشیدی، در وزارت عدلیه ثبت شده و جواز فعالیت دریافت کرده است. مؤسسین این نهاد، تعدادی از جوانان فعال در هرات و ولایتهای همجوار آن و تعدادی هم از جوانان کابل و بامیان و بعضی از ولایتهای دیگر میباشند. نهضت ملی جوانان افغانستان، در عرصۀ تحقق دموکراسی در افغانستان، تحقق و گسترش حقوق بشر، به ویژه حقوق زنان و کودکان، تقویت جامعۀ مدنی، تعصب زدایی و تقویت وحدت ملی و انسجام میان اقوام و اقشار مختلف مردم افغانستان، سهمگیری، تشویق و مشارکت جوانان در پروسه های انتخاباتی و نهادینه شدن قانون در کشور و نیز برای رفع بی سوادی، تلاش میکند. نهضت ملی جوانان افغانستان، یک سال پیش عضویت شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان را به دست آورده است. در مورد وضعیت نهادهای مدنی در هرات و زمینه‏های فعالیت این نهادها در هرات توضیح دهید. زمینۀ کار و فعالیت برای نهادهای مدنی در هرات، نظر به چند سال گذشته، بهتر شده است. شرایط کاری در آنجا بهبود یافته و ما میتوانیم راحت تر کار کنیم. دولت، در بعضی از موارد، با ما همکاری میکند و مردم نیز، نظر به چند سال گذشته، با مفاهیم مدنی و اهداف و فعالیتهای نهادهای مدنی، بیشتر آشنا شده اند و نسبت به آنها اعتماد بیشتر یافته اند. قابل یاد آوری است، که گاهی سوء استفاده هایی، از نام نهادهای مدنی صورت میگیرد، که باعث بدنامی آنها میشود. این گونه نهادها، وابستگیهای سیاسی دارند و در واقع، اهدافی سیاسی را تعقیب میکنند. حتا بعضی…

نگاهی از «انگاره» تلویزیون آریانا از آوان تأسیس خویش تلاش نموده تا نقش مهمی را در روشن سازی ذهنیتهای اجتماعی از ارزشهای دموکراسی، حقوق بشر و حاکمیت قانون داشته باشد. راه اندازی برنامه های پربیننده یی چون دیدگاه، حقیقت، گفت وگوهای ویژه پیرامون مسایل مهم کشور را میتوان ازین نمونه های خوب یادآوری کرد. برنامه های پژوهشی آریانا در گسترۀ روابط بین المللی، جایگاه ویژه یی را در سطح کشور باز کرده است. برنامه های پژوهشیی که با اشتراک پژوهشگران و متخصصین کشور راه اندازی میگردد، فرهنگ پژوهش را در کشور تعمیم بخشیده و باعث گسترش گفتمانهای ارزشمندی در صحنۀ مناسبات بین المللی افغانستان گردیده است. تلویزیون آریانا از نخستین روزهای کار خویش، به عنوان رسانۀ متعهد به ارزشهای ملی و اصول خبر نگاری به کار پرداخت. برنامه های خبری تلویزیون آریانا با نماینده گی در ولایات کشور ونماینده گیهای فعال در اروپا و امریکا، خبرهای آریانا را غنی و با محتوای خوب خبری ساخته است. تحلیل بر خبر، از نمونه های دیگر و خوب آریانا بوده است که همراه بوده است با دیدگاههای تحلیلی صاحبنظران داخلی و خارجی. تلویزیون آریانا توانسته است با پخش برنامه های هنری، بویژه موسیقی، سینما و نقاشی، کارهای ارزشمندی را راه اندازی نماید. یکی از ابتکارت جالبی که تلویزیون آریانا درزمینۀ موسیقی به اجرا گذاشته است، ارایۀ جوایز نقدی و ارزشی برای هنرمندان موسیقی کشور، به گونۀ سالانه است که از سوی هیئت متخصصین این تلویزیون به شکل گسترده راه اندازی میگردد. سالیانه ازین طریق، ده ها هنرمند بخش موسیقی، صاحب جوایز و نشانهای تشویقی گردیده اند که دامنۀ خلاقیت هنرمندان جوان را گسترده تر ساخته است. یکی از ویژه گیهای تلویزیون آریانا را جهانی بودن آن تشکیل میدهد. شبکۀ جهانی آریانا توانسته است پل ارتباطی باشد میان خانواده های از هم پاشیدۀ افغانستان که در گوشه و کنار جهان پراگنده شده…

گفتگو با عصمت الله هاتف، رییس مجتمع فرهنگی ـ اجتماعی گزینش نو و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان حسین سرامد • در ابتدا لطفاً در مورد نهاد «مجتمع فرهنگی ـ اجتماعی گزینش نو» و فعالیتهایی که انجام میدهد، توضیح دهید. تشکر از فرصتی که به ما دادید. «مجتمع فرهنگی ـ اجتماعی گزینش نو»، متشکل از تعدادی از دانشجویانی است، که از دانشگاههای مختلف کابل و ولایات فارغ شده اند. هدف از تشکیل این نهاد، ایجاد یک محوریت جدید برای دوستانی بود که علاقمند کارهای مدنی، فرهنگی و اجتماعی اند؛ تا بتوانند تواناییها و ظرفیتها را، به دور یک محوریت جمع کنند و با یک پوتانسیل خوبتر در جامعه وارد کار شوند. «گزینش نو»، در ابتدا، به نام «مجتمع فرهنگی ـ اجتماعی زندگی»، در سال ۱۳۸۶ خورشیدی، در وزارت عدلیۀ جمهوری اسلامی افغانستان، ثبت و راجستر شد؛ ولی بعد از یک سال، بنا به تصمیم مجمع عمومی نهاد، نام آن به «مجتمع فرهنگی ـ اجتماعی گزینش نو» تغییر یافت و در سال ۱۳۸۷ خورشیدی، دوباره در وزارت عدلیه، با نام جدید، ثبت و راجستر گردید و جواز فعالیت به دست آورد. این نهاد، بیشتر، در راستای آگاهیدهی برای مردم، در زمینۀ حقوق شهروندی و تعمیم و تأمین حقوق بشر، کار میکند. بخشی از کارما در راستای فعالیتهای آموزشی است. ما، همین حالا، یک مرکز آموزشی داریم، که در آن حدود ۸۰۰ تن مشغول آموزش استند. تلاش میکنیم تا از طریق این مرکز آموزشی، آموزشهای ابتدایی را با فیس بسیار اندک و در بعضی از موارد، به صورت مجانی، در اختیار دانش آموزان قرار دهیم. همچنان، پیشاپیش انتخابات ریاست جمهوری و شوراهای ولایتی، یک پروژۀ آگاهیدهی برای مردم در زمینه انتخابات را، در هماهنگی با کمیسیون مستقل انتخابات، در بعضی از ولسوالیهای ولایت غزنی داشتیم، تا به مردم آگاهی داده شود و تشویق شوند، که به صورت…

گفتگو با خانم روشن څیړن، رییس مرکز آموزشهای حقوق بشر برای زنان افغان و عضو بورد شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر فروزان درویش حضور کمرنگ زنان، در کابینۀ جدید را چگونه ارزیابی می کنید؟ من، نقشی را، که زنان با حضور خود درین کابینه تمثیل کنند، نمی بینم؛ امّا یک پرسش مهم ذهنم را مشغول کرده است، که آیا زنان افغانستان نتوانسته اند ظرفیتی را کسب نمایند که ادارات بیشتری را مدیریت و رهبری نمایند؟ چنین پرسشی، ذهنیت اجتماعی را نیز مشغول گردانیده است و جو حاکم، حکم می کند، که گویا زنان، قدرت مدیریت را حاصل نکرده اند. این جو حاکم، برای من، که یک فعال حقوق بشر هستم، خیلی غیرِقابل قبول به نظر می رسد. باید به جای گفتن از کمبود ظرفیت زنان، از نبود ارادۀ سیاسی برای نقش فعال زنان، حرف زده شود. من، متیقین هستم که رهبران سیاسی افغانستان، ارادۀ سیاسی ندارند تا زنان افغانستان، ارادۀ شان را در رهبری و مدیریت وزارت خانه ها تمثیل نمایند. از دیدگاه های شما معلوم می شود که زنان افغان، توان مدیریت را دارند؛ پس در کدام زمینه ها این مدیریت را میتوان به واقعیت تبدیل کرد؟ اگر گذر کوتاهی به تأریخ کشور، پس از دوران امانیه داشته باشیم، دیده می شود که زنان افغان، پُستهای مهم رهبری سیاسی را در دست داشته اند و تجارب، نشان می دهد که آنان ظرفیت رهبری را دارند. حتا میتوان با صراحت گفت، که در برخی از موارد، ظرفیت رهبری زنان نسبت به ظرفیت رهبری مردان، مؤثرتر است. من نمونه یی در زمینه می آورم: زنان برجستۀ افغان، می توانند وزارتهای معارف، صحت عامه، تحصیلات عالی و امور پارلمانی را به خوبی مدیریت و رهبری کنند. این سکتورها، در پهلوی این که به نقش فعال زنان از دیدگاه روان اجتماعی نیازمند اند، از دیدگاه همسانی جنسیتی نیز می توانند…

گفتگو با عبدالودود پدرام، رییس سازمان اجتماعی و فرهنگی ارمغان وحدت و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان •  لطفاً به عنوان مقدمه، در مورد وضعیت عمومی نهادهای مدنی و زمینه های کار و فعالیت مؤثر آنها در افغانستان صحبت کنید. تشکر از فرصتی که در اختیارم قرار دادید. سخن را از اینجا آغاز کنیم که نهادهای مدنی شاخص و ویژگی جامعۀ مدنی است؛ یعنی نهادهای مدنی در جامعه یی میتواند نقش مؤثر و فعال داشته باشد که ویژگیها و نورمهای مدنی را در خویش داشته باشد. یکی از مهمترین ویژگیهای جامعۀ مدنی عبارت از حاکمیت قانون و احترام به رأی و نظر مردم در تصمیمگیریهای عمومی است. در روشنی حمایت قانون از نقش مردم و احترام به رأی و خواست آنها، زمینه برای فعالیت نهادهای مدنی مساعد می شود؛ یعنی در یک جامعۀ استبدادی و توتالیتر، امکان حضور و بروز جامعۀ مدنی وجود ندارد، زیرا قدرت استبدادی و مطلقه، همه را تابع خواست خود میسازد و تمامی اقشار و دسته های اجتماعی، باید از قدرت برتر حکومت اطاعت کنند. در واقع، نهادهای مدنی تلاش میکنند تا خواستها و نظریات اقشار و گروههای مختلفِ مردم را در برابر قدرت برترِ حکومت، به گونۀ سازمانیافته، مطرح و پیگیری کنند؛ تا این خواستها و مطالبات، مؤثریت بیشتر پیدا کنند و دولت را وادار به اطاعت از خود بسازند. امّا باید دقت کرد که هرچند جامعۀ مدنی زمینه را برای فعالیتهای مؤثرتر نهادهای مدنی مساعد میسازد، ولی کار و فعالیت پیگیر و مؤثر نهادهای مدنی نیز میتواند بر وضعیت جامعه تأثیر بگذارد و نورمهای مدنی را در جامعه تقویت بیشتر کند. حال، با این توضیح مختصر میتوان گفت که نهادهای مدنی در جامعۀ افغانی، هنوز نتوانسته اند از مؤثریت کافی برخوردار شوند؛ زیرا جامعۀ افغانی هنوز یک جامعۀ بیشتر قبیله یی است و کمتر ظرفیت پذیرش نهادهای مدنی را…

گفتگو با وزیر احمد خرمی، مسؤول ارتباطات داخلی شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان حسین سرامد چنان که میدانیم، انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان، تقریباً بعد از دو ماه بلاتکلیفی، قرار شد که به دور دوم کشانده شود. با توجه به غوغای تقلب و تخلف در این انتخابات، دوست داریم در مورد ضرورت شفافیت در انتخابات بشنویم. باید بگویم که شفافیت در انتخابات یک اصل است و تأمین آن جزئی از حقوق مردم به شمار میرود؛ یعنی مردم در کنار این که حق دارند در انتخابات شرکت کنند و به فرد دلخواه خود رأی بدهند، حق دارند که از شفافیت پروسه و نتیجۀ رأی خود آگاه شوند. این در صورتی ممکن است که با رأی آنها برخورد صادقانه شود و تمامی پروسه های انتخابات عادلانه و شفاف بررسی شود. از لحاظ منطقی نیز میتوان اثبات کرد که رعایت شفافیت در انتخابات، یک اصل است و قدرت سیاسی، از خواست و ارادۀ مردم نشأت میگیرد؛ یعنی اریکه داران قدرت باید با رأی و نظر مردم انتخاب شوند. وقتی مردم به کسی رأی میدهند که رهبری کنندۀ قدرت باشد، باید بدانند که نتیجۀ رأی آنها چه بوده است. با توجه به این نکته، مبرهن است که وقتی کسانی با نتیجۀ انتخابات، شفاف و صادقانه برخورد نمیکنند و نمیخواهند مردم از نتیجۀ رأی خود خبر شوند، حتماً ارادۀ سوئی در کار است و میخواهند به رأی مردم دستبرد بزنند. اگر این ارادۀ سوء مطرح نباشد، چه دلیلی میتوان یافت که عدم شفافیت، یا حتا دو ماه تأخیر را در اعلان نتیجۀ انتخابات توجیه کند؟ علاوه بر این، تقلب و تخلفی که در انتخابات اخیر رخ داد، مفهوم بی حرمتی نسبت به مردم را نیز در خود داشت و اعتماد آنها را خدشه دار ساخت. احیاناً اگر حکومتی هم با این همه تقلب به وجود می آمد، اتوریتۀ لازم را برای…

گفتگو با خانم ثریا پرلیکا، رییس اتحادیۀ سراسری زنان افغانستان و عضو بورد شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان حسین سرامد •  از حضور زنان در نهادهای مدنی افغانستان چی ارزیابی یی دارید؟ خوشبختانه، زنان، در دوران جدید حیات سیاسی کشور ما نقش برجسته تر از گذشته یافته اند. آنها در نهادها و سازمانهای مختلف اجتماعی حضور فعال داشته اند و تعدادی از آنان در موقفهای بسیار حساس و تعیین کننده یی نیز رسیده اند. علاوه برآن، تعداد قابل توجهی از نهادهای زنانه نیز در کشورما شکل گرفته اند، که فعالیتهای چشمگیری نیز داشته اند. این نهادها، زمینه را برای شماری از زنان، در عرصۀ فعالیتهای اجتماعی مساعد ساخته اند و در برخی از موارد توانسته اند کارهای مؤثری در سطح کشور انجام دهند. این نهادها، علاوه برآنکه نقش تأثیرگذار بر تصامیم دولت داشته اند، توانسته اند، برای بهبود وضعیت زنان در کشور، کارهای مؤثر انجام دهند. مثلاً: آنان توانسته اند در زمینۀ آموزشهای عمومی، آموزشهای مسلکی و مهارتهای فنی، کارهای خوبی را انجام دهند. علاوه بر اینها، نهادهای مدنی زنان، در احقاق حقوق بشری زنان نقش قابل ملاحظه یی داشته اند و برای دادخواهی از حقوق آنها فعالیت کرده اند. با این همه نمیتوان گفت که زنان از نقش شایسته و معادل با مردان برخوردار شده اند. هنوز تلاشهای زیادی ضرورت است که بتوان به این خواست دست یافت. آنچه که در بالا تذکر دادم، در مقایسه با گذشته بود؛ در غیر آن، دستاوردهای فعلی، به هیچ وجه کافی و کامل نیست. •  به نظر شما مهمترین عواملی که نقش زنان را در فعالیتهای اجتماعی محدود میسازد، چیست؟ عوامل زیادی نقش دارند؛ امّا مهمترین عاملی که فراراه زنان در عرصۀ فعالیتهای اجتماعی وجود دارد، سنتهای دست و پاگیری است که حتا مانع بیرون شدن زنان از خانه های شان میشود. این سنتها، متأسفانه بر برداشتهای دینی…

گفتگو با عاشق الله یعقوب، سردبیر بخش پشتوی رادیو صبح بخیر افغانستان و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر افغانستان حسین سرامد •  شما نقش رسانه‌های همگانی را در رشد و نهادینه شدن جامعۀ مدنی، چگونه ارزیابی میکنید؟ سخن را از اینجا شروع میکنیم که جامعۀ مدنی مرحلۀ رشد یافته و توسعه یافتۀ جوامع بشری است. در جامعۀ مدنی، هر فرد یا هر گروه اجتماعی، از حقوق، آزادیها و امتیازات خود برخوردار است. جامعۀ مدنی، به این حقوق و آزادیها، احترام قایل است و ضمانت خلق میکند. لازمۀ تحقق حقوق و آزادیهای افراد و گروههای اجتماعی، آگاهی آنها از این حقوق و آزادیها است. آگاهی دادن به مردم، اولین کاری است که رسانه‌ها میتوانند انجام دهند. علاوه بر آن، رسانه ها، در بازتاب افکار عمومی، نقش بسیار برجسته و استثنایی انجام میدهند. میدانیم که در اندیشه های سیاسی جدید، خواست و ارادۀ مردم را منبع نخستین قدرت میشمارند. سیاستمداران، برای دست یافتن به قدرت، باید مطابق خواستهای مردم عمل کنند. در غیر آن فاقد مشروعیت شناخته میشوند. رسانه ها از یکسو میتوانند به سیاستمداران مردمی کمک کنند تا از افکار عمومی مردم خویش آگاهی یابند و از سوی دیگر، افکار عمومی را بسیج و تحریک میکنند تا نیروی فشاری بالای دولتمداران غیرمردمی و مستبد باشند و از تک تازی آنها جلوگیری کنند. جریان آگاهی و اطلاعات در جوامع مدنی و دموکراتیک، به عنوان یک اصل، مطرح است. مردم باید از تمام جریانات سیاسی و تصمیمات کلان حکومت شان مطلع باشند و آزادانه بتوانند در مورد آنها قضاوت کنند. رسانه ها، جریان اطلاعات و بازتاب قضاوت مردم را ممکن ساخته، تسریع مینمایند. از این رو میتوان گفت که رسانه ها و وسایل ارتباط همگانی، یکی از مهمترین ارکان جامعۀ دموکراتیک و مدنی است. جامعۀ دموکراتیک و مدنی، بدون امکان پخش و گسترش اطلاعات از تصامیم عمومی دولت، نمیتواند…