گفت وشنودها

در گفتگوی ویژه با ملکِ ستیز، پژوهشگرِ امورِ بین المللی نعیم نظری، سردبیرِ مجلۀ انگاره و هم آهنگ کنندۀ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر مجمعِ عمومیِ سازمانِ مللِ متحد، در بیست و هشتمِ جولای سالِ جاری، بانو ناوائندیم پیلی، شهروندِ کشورِ افریقای جنوبی را، به سمتِ کمیشنرِ عالیِ سازمانِ مللِ متحد در امورِ حقوقِ بشر، برگزید. حقوقِ بشر، یکی از عرصه های با اهمیتِ سازمانِ مللِ متحد به شمار می رود. سازمانِ مللِ متحد، بر اساسِ هنجارهای قبول شدۀ حقوق و مناسباتِ بین المللی، کمیساریای عالیِ خود را برای پرداختن به میکانیسمها و ارزشهای حقوق بشر، در پرتوِ اعلامیۀ جهانیِ حقوقِ بشر (مصوبِ سالِ ۱۹۴۸ میلادی) تأسیس نمود. کمیساریایِ عالیِ سازمانِ مللِ متحد در امورِ حقوقِ بشر، که مقرِ اصلیِ آن در شهرهای ژینو و نیویارک می باشد، دارای هفت دفترِ منطقه یی، یازده دفتر در سطحِ ملی، صدها کارمند در سطحِ جهان و دهها مأموریتِ خطیر می باشد. در رابطه با انتخابِ کمیشنرِ عالیِ سازمانِ مللِ متحد در امورِ حقوقِ بشر، چالشهای پیشروی او و کارکردهای این نهاد، گفت و شنودی را با آقای ملک ستیز، پژوهشگرِ امورِ بین المللی، انجام داده ایم، که تقدیم می گردد. آقای ستیز! به نظرِ شما چه معیارهایی باعث گردید، که خانم ناوانئدیم پیلی به این سمت برگزیده شد؟ ملکِ ستیز: خانم پیلی، سومین خانمِ حقوقدان است، که از زمانِ ایجادِ کمیساریای عالیِ سازمانِ مللِ متحد در امورِ حقوقِ بشر (سالِ ۱۹۹۳)، به این مأموریتِ مهم ، راه یافته است. وی، به جای خانم لویس آربور، حقوقدانِ کانادایی، به این سمت گماشته شده است. مهمترین معیارهای انتخابِ کمیشنرِ عالیِ سازمانِ مللِ متحد را نکاتِ زیر می سازد: نخست این که کاندیدِ این مقام باید کارکردهای اکادمیک و تجاربِ تخصصی در زمینۀ حقوقِ بشر، در عرصه های ملی و بین المللی داشته باشد. این کارکردها، باید با شهرتِ خوبِ بین المللی…

گزارش گفتگو با خانم سیلی غفار، رییس مؤسسۀ امداد انسانی برای زنان و کودکان و عضو شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوق بشر حسین سرامد متنی که می خوانید گزارشی است از مصاحبه‌ یی که با خانم سیلی غفار رییس مؤسسۀ امداد انسانی برای زنان و کودکان انجام شده است. موضوع این مصاحبه وضعیت حقوق بشر در کشور می‌باشد. خانم غفار سخن خود را با ارایۀ تعریفی از حقوق بشر شروع کرد. وی گفت که حقوق بشر عبارت از مجموع قواعد و مقررات حقوقی است که در همۀ زمانها و مکانها، به خاطر حفظ مقام، منزلت و کرامت انسانی تمام افراد و گروههای بشر، صرفاً به دلیل این که انسان هستند، باید مورد رعایت قرار بگیرد. وی سپس حقوق بشر را در بخشهای حقوق مدنی و سیاسی، حقوق اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تقسیم بندی کرد و گفت که این حقوق باید برای تک تک افراد جامعه تعریف شود و توسط دولت و تمام نهادهای حقوق بشری در جامعه مورد حمایت و حفاظت قرار بگیرد. وی در پاسخ این پرسش که حقوق بشر در آسایش و خوشبختی جامعۀ بشری چه نقش دارد، گفت: هدف اصلی حقوق بشر ایجاد روابط سالم و توأم با احترام متقابل میان انسانهاست. وقتی حقوق بشر در جامعه رعایت نشود زندگی اجتماعی گرفتار مشکلات و چالشهای فراوانی خواهد شد. وی اضافه نمود که حقوق بشر امروز یکی از موضوعات بسیار مهم و مطرح در جهان ماست و رعایت نکردن آن حساسیتهای زیادی را در سطح جامعۀ جهانی، که افغانستان هم جزء آن است، ایجاد خواهد کرد. امروزه تلاشها و کوششهای زیادی صورت می‌گیرد تا دولتها را متعهد به رعایت و حمایت از حقوق بشری شهروندان بسازد. او سپس به اوضاع مصیبت‌بار گذشتۀ افغانستان اشاره کرد و گفت در طول سی‌سال جنگ، حقوق بشری شهروندان افغانستان نقض شده است و شهروندان افغانستان از هیچ حقی از قبیل…

درگفتگوی اختصاصی با بانوان صاحبنظر (بخش سوم) پدیدۀ جنسیت و سهم زنان در فعالیتهای اجتماعی، محور گفتمانیست که بخش اول و دوم آن هفته های گذشته به نشررسید؛ اینک درفرجامین بخش این گفتمان، پرسش ها را درمحور بحث مذکوربا خانم خالده خرسند، نویسنده، پژوهشگر وازفعالان حقوق بشر درولایت باستانی هرات درمیان میگذاریم وابتدا از پژوهشهای تخصصی وی در رابطه به وضعیت زنان کشور می پرسیم: □ خانم خالده خرسند ! از شما نوشته های جالبی در رسانه های کشور به نشر رسیده است. به نطر می رسد که شما دیدگاههای ارزشی شهروندی داشته و در زمینه پژوهش می کنید و تحلیل می نویسید. نوشته های شما بیشتر از نابسامانیهای اجتماعی پیرامون زنان، سخن می گویند. می خواهم این گفت و شنود را از همینجا آغاز نماییم، که این نابسامانیها را چگونه هنجار سازی می کنید؟ ■ اگر برداشت من از پرسش، دقیق باشد، خیال می کنم پاسخ آن ، ابعاد بسیار وسیع دارد و شرح و توضیح همه ابعاد در حوصلۀ این بحث نیست. آنچه امروز و دیروز زنان افغانستان با آن مواجه بوده اند و تحت تأثیر آنها قرار گرفته اند، تعصب، عدم آگاهی، فرهنگ پایین، جنگ، فقر و صدها گره دیگر ... بوده است. کار بالای فرهنگ جامعه و رشد و ارتقای کمی و کیفی این پدیده، ما را برای رسیدن به ایده آل هایامان برای حقوق زنان کمک می کند؛ چرا که پدیدۀ فرهنگ، موفقیتها، ارزشها و هنجارها را با خود نهادینه می کند. شاید آنچه گفته آمده ام، دورنمای کلی برای حل مشکلات زنان است؛ امّا قضیه از دید من باریکتر از این حرفهاست. زنان افغان، به دلایل گوناگون و به اساس مناسبات مردانه، جنسیت را در خودشان نهادینه کرده اند. زن افغان هیچگاهی دنبال جنس زن نبوده، بلکه به تعدیل، چانه زدن و دعوا کردن برای مؤلفه های جنسیت خود پرداخته است. این…

درگفتگوی اختصاصی با بانوان صاحبنظر (بخش دوم) پدیدۀ جنسیت و سهم زنان در فعالیتهای اجتماعی، محور گفتمانیست که بخش اول آن هفتۀ گذشته به نشررسید؛ اینک صحبت ها را درگسترۀ بحث مذکور، با معاون سر محقق خانم دکتورشفیقه یارقین، رئیس شورای علمی ومسؤول زبانهای رسمی سوم در نصاب تعلیمی وزارت معارف، از بانوان آگاه وخدمتگزار در زمینۀ صلح وسازنده گی و داعیۀ حق زن پی میگیریم: خانم شفیقه یارقین، شما میدانید که تبعیض و برتری جویی درادبیات جهان پیوسته تجربه شده است. امروز در جهان روبه تغییر و انکشاف، ادبیات تبعیضی ارزشهای حقوق بشری را صدمه شدید میزند. آیا شما تبعیض جنسی را در ادبیات کشور احساس میکنید؟ در جامعه یی که همه ارزشها، داوریها و برخوردهایش در مسایل اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، اقتصادی و غیره بر مبنای سنتهای کهنه، عنعنات دست و پاگیر آمیخته با خرافات و ناآگاهی از تحولات در مناسبات اجتماعی کشور و جهان و بیخبری از انکشافات دانش و تکنالوژی معاصر باشد، در کشوری که با وصف موجودیت قوانین نافذه و احکام شرع و سنت نبوی هنوز هم عرف و قواعد عنعنوی قومی و قبیله یی مسلط باشد، در ملتی که هنوز هم تعلیم، تحصیل و کار دختران و زنان گناه شمرده شود و در بعضی از جاها تحصیل جز تعلیمات اسلامی مدرسه یی حتی برای پسران مجاز نباشد، طبیعی است که در چنین جامعه یی عدالت اجتماعی را نمیتوان برقرار کرد و در جایی که عدالت اجتماعی نباشد، موجودیت هر نوع تبعیض را میتوان یافت که یکی از آنها تبعیض جنسی است و اگر این تبعیض را در ادبیات پی جویی کنیم، به مظاهر متعدد آن برمیخوریم که به گونۀ نمونه میتوانیم از اینها نام ببریم: - از آنجاییکه از گذشته های دور تا آغاز سدۀ یی که در آن قرار داریم، زمینۀ آموزش دانش و هنر برای پسران مهیا و برای دختران دور…

درگفتگوی اختصاصی با بانوان صاحبنظر برگرفته از مجلۀ انگاره (بخش اول) پدیدۀ جنسیت، یکی از بحث بر انگیز ترین موضوعاتیست که نه تنها از بعد حقوقی، بلکه در ابعاد متنوع آن میان رسانه ها غوغایی را بر پا نموده است. در گفتمان حاضر، این بحث را ازنقش بانوان درگسترۀ مطبوعات وآزادی بیان با خانم نجیبه ایوبی رئیس کلید گروپ و یکی از فعالان حقوق بشر آغاز می کنیم و بحث های آینده را در محور این موضوع، با برخی دیکر از بانوان صاحب نظرنیز دنبال خواهیم کرد. □ خانم ایوبی، شما آگاهی دارید که آزادی بیان یکی از پیش زمینه های مهم دموکراسی و جامعۀ مدنی به شمار میرود. شما وضعیت آزادی بیان در کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟ آنچه به نام آزادی بیان در کشور، بعد از سقوط طالبان به میان آمده، در افغانستان بی سابقه می باشد، البته اگر آنرا همه جانبه مطالعه نماییم آزادی به معنی واقعی آن وجود نداردچرا که هنوز هم هستند مباحثی یا موضوعات و تابوهایی که کسی را یارای سخن گفتن در آن باره نمیباشد، در طول چند سال گذشته، ما داشته ایم نمونه هایی از بحث هایی که هنوز تابو اند و کسانی که به آن پرداختند به نحوی با عکس العمل ها مواجه شدند، در حالیکه اگر آزادی بیان به معنی اصلی آن وجود میداشت، آن موضوعات و موارد نیز به بحث گذاشته می شد. □ رسانه ها دستاورد بزرگ و مهم تحولات اساسی در کشور پس از دوران طالبان پنداشته میشود. از سویی هم آزادی رسانه ها یکی از کناره هــای ارزشمنـــد حقــوق شهروندی نیز به شمار میرود. رسانه ها در کشور در دو بعد رشد کرده اند، بعد کیفی و بعد کمیتی. شما به عنوان یکی از دست اندرکاران عرصۀ رسانه یی در کشور، این دستاورد را چگونه ارزیابی مینمایید؟ کثرت رسانه ها هم مثل کثرت…

(بازتابی از سیماهای ارزشمند)  فـروزان درویش چندی پیش، از همکارانِ عزیز، هم آهنگ کنندگانِ محلیِ شبکه، که با کارهای ارزشمندِ خویش، دامنۀ فعالیتهای شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر را به شهرها و دهاتِ کشور گسترانیده اند، دعوت به عمل آوردیم تا با حضورِ گرمِ خویش در میزِ گردی، گفت و شنودی با ما داشته باشند. این گفت و شنود، به مناسبتِ دهمِ دسامبرِ سالِ روان، که مصادف است با شصتمین سالگردِ اعلامیۀ جهانیِ حقوقِ بشر و روزِ جهانیِ حقوقِ بشر، در دفترِ شبکه، تهیه گردیده است. شرکت کنندگانِ این میزِ گرد عبارتند از: خانم عزیزه خیراندیش ، هم آهنگ کنندۀ برنامه های شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر در زونِ غرب؛ که یکی از زنانِ برجستۀ هرات هستند و نقشِ با اهمیتی درنـُضجگیریِ نهادهای مدنی در هرات داشته اند و زنِ فعالی در زمینۀ حقوقِ بشر در سطحِِ کشور به حساب می آیند. خانم خیراندیش از دو سال بدینسو، به عنوانِ هم آهنگ کنندۀ برنامه های غربِ شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، فعالیت دارد. خانم خیراندیش، ازدواج کرده و ثمرۀ آن خانوادۀ صمیمی و هنرپروری است، که همه از این بانوی موفق، در راه ارزشمندِ حقوقِ بشر، حمایت می نمایند. آقای دکتور نعمت الله همدرد ، هم آهنگ کنندۀ برنامه های شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر در زونِ شرق؛ که از شخصیتهای صاحب نام و فعال در زونِ شرق به حساب می آید. دکتور همدرد، از هفت سال به اینسو با نهادهای مدنی کار کرده است و از دو سال بدینسو با شبکه همکار می باشد. دکتور همدرد، از تجارب و اندوخته های فراوانی در پیوند با جامعۀ مدنی و شیوه های شکلگیریِ آن بهره مند است. وی، ازدواج کرده و همراه با خانوادۀ خویش در شهرِ زیبای جلال آباد زندگی و کار می نماید. آقای سروش کاظمی ، هم آهنگ کنندۀ برنامه های شبکۀ…

گرداننده: حشمت الله رادفر   دهم دسمبر برابر است با شصتمین سالروز تصویب اعلامیه ی جهانی حقوق در مجمع عمومی سازمان ملل متحد. از این روز همه ساله در بسیاری از کشور های جهان بزرگداشت به عمل می آید. در حالی که افغانستان از نخستین امضا کننده گان این اعلامیه بوده اما در دهه های اخیر این کشور در شمار آنعده از اعضای سازمان ملل متحد قرار دارد که بیشترین موارد نقض حقوق بشر در آن ها اتفاق می افتد. با آنکه در چند سال گذشته تلاش هایی در راستای تامین حقوق بشری افراد در افغانستان صورت گرفته ؛ اما گفته می شود چالش های موجود فراراه نهادینه سازی روحیه ی احترام به اصول و ارزش های مندرج در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر و کنوانسیون های بین المللی منبعث ازآن در افغانستان نه تنها از بین نرفته بلکه در حال افزایش نیز می باشد. چگونه گی وضعیت حقوق بشر در افغانستان، بررسی دیدگاه های مطرح شده از سوی مخالفان و موافقان آن در کشور از منظر معیار ها و ارزش های موجود در اعلامیه ی جهانی حقوق بشر موضوع بحث ما در یک میز گرد می باشد. مهمانان برنامه: عبدالحمید مبارز رییس اتحادیه ی ملی ژورنالیستان افغانستان. آقای ملک ستیز پژوهشگر ارشد در مرکز مطالعات جهانی حقوق بشر دنمارک. و خانم زهره راسخ مدیر کل حقوق بشر و امور بین المللی زنان در وزارت امور خارجه و عضو کمیته ی کنوانسیون محو هرنوع خشونت علیه زنان (سیدا) در سازمان ملل متحد.

گفت و شنوی با آذریون متین هم آهنگ کنندۀ برنامه های مرکزِ بین المللیِ عدالتِ انتقالی در افغانستان گل بشره احمدزی پرسش: شما مدتِ زیادی را در زمینه های مختلفِ حقوقِ بشر کار کردید. چنین تصور می شود که حقوقِ بشر، کلیاتِ رابطه های انسانها در زیرِ چترِ آسمانِ کبود باشد. حالا که شما در نهادِ بین المللیِ حقوقِ بشر مشغول استید، و پیش از این در نهادِ ملیِ حقوقِ بشر کار می کردید، حقوق بشر را واقعأ یک پدیدۀ جهانشمول می بینید؟ پاسخ: همین اکنون که پاسخِ این پرسش را می نویسم، در شهرِ نیویورکِ ایالاتِ متحدۀ امریکا، در یک هوتلِ دور از شهر استم. در این هوتل تمامِ همکارانِ ما، که بیشتر از صد نفر می شوند، از کشورهای مختلف گردِهم آمده اند. اینجا انسانهای با پیشزمینه های کاری مختلف، زبان، رنگ، نژاد، مذهب و منطقه های مختلف، زیرِ یک چترِ مشترک گردِهم آمده اند تا با گفت و شنود در پیوند با حقوقِ بشر، همان جهانشمول بودنِ حقوقِ بشر را تمرین کنند. زمانی که من رنگِ مشترکی را که پیشِ این همه چند رنگیهای مان وجود دارد، مشاهده می کنم، باورم به جهانشمول بودنِ حقوقِ بشر بیشتر می شود. پرسش: از درسها و تجاربِ کاری با شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر بگویید و از این که چرا نهادِ عدالتِ انتقالی را برگزیدید، قصه کنید. پاسخ: من پیش از این که شبکۀ جامعۀ مدنی و حقوقِ بشر، به گونۀ رسمی به کارِ خویش آغاز کند، برای آن کار می کردم. سپس، در سالِ ۲۰۰۴ میلادی، به عنوانِ هم آهنگ کنندۀ برنامه های شبکه در افغانستان، برگزیده شدم و تا سالِ ۲۰۰۸، در همان سمت کار کردم. تجربۀ من با شبکه، چه رسمی و چه شخصی، فراموش ناشدنی است. می توانم با صراحت بگویم که شبکه، منبعِ غنی از دانش و تمرینِ حقوقِ بشری است. من…

گفت و شنود ویژه با آقای حمید عبیدی، مسوول سایت آسمایی محمد نعیم نظری آسمایی، از ارزشمندترین و پُرخواننده ترین سایتهای برون مرزیِ افغانهاست، که به همتِ والای آقای حمید عبیدی و جمعی از نویسندگان و فرهنگیانِ فرهیختۀ دیگر به نشر می رسد. ما به این باوریم که باید پل رابطه میانِ افغانهای درون و برون از مرزها، تقویت و استحکامِ بیشتر یابد، تا زمینه های بیشتری برای پرداخت به گفتمانهای ارزشی فراهم آید. بدین منظور گفت و شنودِ کوتاهی را با آقای عبیدی، مسؤولِ سایتِ وزینِ آسمایی، راه اندازی کرده ایم، امید موردِ قبولِ خوانندگانِ گران ارج قرار گیرد. پرسش: جامعۀ فرهنگیِ افغانها در غرب را چگونه ارزیابی می نمایید؟ شمارِ نویسندگان و در کُل روشنفکرانِ ما در غرب کم نیستند، ولی به صراحت می توان گفت که شمارِ نوشته های آنها در روزگاری که ما نیازِ فراوان به نوشتن و آفرینش داریم، به مراتب کمتر هستند. چرا چنین است؟ پاسخ: حقیقتِ امر این است که نظامِ آموزشیِ ما-حتّادر سطحِ آموزشِ عالی ـ چنان نبوده است تا «اندیشه ورز» پرورش دهد. فاجعۀ خونینِ دهه های بحران موجب گردید تا محافظه کاریِ شدید بر جامعۀ ما سایه افگند. گرچه، حضورِ جامعۀ بین المللی در افغانستان، امکانات و امیدواریهایی را برانگیخته است؛ ولی طوری که می بینیم، نیروهای عقبگرا، از تلاش برای سرکوبِ ذهنِ شکاک، جستجوگر، پرسشگر و خلاق و برپا ساختنِ تفتیشِ عقاید و مجازاتِ دگراندیشان، نه تنها دست برنداشته، که حتّا در این اواخر جسورتر نیز گردیده اند. در این ارتباط می توان وارد کردنِ اتهامِ کفر و ارتداد بر چند ژورنالیست و ماجرای محاکمه و محکومیتِ پرویزِ کامبخش را مثال آورد. به باورِ من اینها همه، پیامدِ کاستیهای بنیادی در نظامِ آموزشی و فرهنگی ما است. گرچه اکثریتِ بزرگِ درس خوانده ها و تحصیلکرده های ما آرزو دارند و می خواهند افغانستان از مصیبتِ جنگ، بی ثباتی، عقبمانی و فقر نجات یافته و به…