Author: Sayed Hussain Hussainy

لیکوال: ملک ستیز د ملی شورا دا پریکړه له ټولو ملی او نړیوالو حقونو سره ټکر کې ده. زه باور لرم چې دا پریکړه د انسان پیژندنې او ټولن پیژندنې د علومو له ضوابطو سره په مخالفت کې نیول شوې ده، خو له دې امله چې په دغه برخه کې تخصص نلرم له ټولو پوهو انسانانو چې په دې اړه وړتیا لری غبرګون څرګند کړی او پرې نږدی چې د هغوۍ اهل هنود وطنوال د تجرید احساس وکړی. خو د نړیوالو چارو څیړونکی په توګه په دې اړه خپل نظر مطرح کوم. هیله مند یم چې په مدنی ټولنه، سیاسی ګوندونو او د هیواد په پارلمان کې زما همکاران د دغې ستونزې ملی حساسیت ته په پام سره، د لازیات مسولیت احساس وکړی او خپل مطلوب غبرګونونه وړاندې کړی. د ملی حقونو له نظره د سیاسی نظام یو اساسی وار مخکې شرط حقوقی مشروعیت دی. دا مشروعیت د خلکو د ارادې له امله رامنځته کیږی چې په هرسیاسی نظام کې د مشروع اقتدار لامل شمیرل کیږی. په یوشان د وګړو ونډې ته کم ارزښت ورکول د سیاسی نظام مشروعیت تضیغف او له ګواښ سره مخامخ کوی. دا اصل دافغانستان د اساسی قانون په دوه ویشتمه ماده کې داشان تسجیل شوی دی: «دافغانستان د اتباعو ترمنځ هر راز تبعیض او امتیاز منع دی، دافغانستان اتباع ښځې او نارینه د قانون په وړاندې مساوی حقوق او وجایب لری» د تبعیض وړاندې شوی تفسیر داشان دی: «د یوه نظام د وګړو په وړاندې تبعیض کول د یوه نظام لخوا په حقوقی چلند کې د بدلون شتون دی» دا حقوقی چلند د حکومت اجرایی مرکز رامنځته کوی او قانون په ټولنه کې عام کوی. د تبعیض لرونکو قوانینو خپرول په ټولنه کې د بشری حقونو د سرغړونې لپاره لاره اواروی او هغه په ټولنیز فرهنګ بدلوی. د پارلمان پریکړه چې ددولت د…

څیړندوى حبیب الله رفیع موږ عصر داطلاعاتو دباران عصر دى، داباران کله کله دومره تیز او خطرناک شی چې سیلونه ترې راولاړشی او کله کله په توند و او سختو ږلیوواوړی، چې دنړیوالو ژبواوکلتورکروندې ته درانه ګواښونه او بې ساری زیانونه اړوی او دژبې ژبدودیز او جوړښتی او دفرهنګ پاخه او بنسټیز بندونه نړوی. پخوا خبرتیایی ټولنه هم لکه دژبې او کلتور دبهیر غوندې ورو ورو او تدریجی روانه وه او له خبرتیا یې بدلونونو سره ژبې او کلتوری بدلونونه ګام پرګام پرمخ روان وو او څنګ پرڅنګ یې وده کوله او طبیعی اغیز یې یو پر بل کاوه. لومړۍ ډله ییزې رسنۍ دکتاب،جریدې ، مجلې او ورځپاڼې په بڼه وې، بیا دټلیفون ، ټلګراف او راډیو برښنایی رسنۍ ورسره ملې شوې او بیا د ټلویزیون دغږ او څیرې برښنایی وسیله پرې ورزیاته شوه. په یوویشتمه پیړۍ کې دخبرتیایی ټولنې بهیر دومره ګړندې شو چې انټرنیټ ټولې ډله ییز رسنۍ په یوه وړه صندوقچه او کتابچه کې ځاې کړل.دمکان پولې یې ړنګې کړې اود پخوانیو رسنیو درسیدو، داونیو ، ورځو ساعتونو او دقیقو مزلونه یې یوځایی ثانیو ته راورسول او دڅوثانیو په ترڅ کې خبرونه او دپیښو څپې دنړۍ له یوه مخ نه بل او له یوه ګوټ نه بل ګوټ ته رسیږی. موږ په خپلو لرغونو اسطورو کې لیدلی چې دجم په جام کې به چې چا وکتل دنړۍ ټولې پیښې او حالونه به ورته څرګند شول او اوس انټرنیټ دا خوب تعبیر او داتصور تصویر کړ. ژبنی او کلتوری بدلونونه بریښنایی اوګړندی نه دی، هربدلون لکه د میوو دپخیدلو یا دکښتونو درسیدلو غوندې دزمان او مکان دشرطونو پرپوړ یو پلونه ږدی او سنجیدلې او درانه ګامونه اخلی. له یوې خوا دخبرتیا یی ټولنې چټک تګ او له بله پلوه دژبنې او کلتوری تغیراتو او بدلونونو تدریجی ګامونه ددې باعث ګرځی چې ځینې ژبې دنویو تعبیراتو او…

د لوی او بښونکی خدای په نامه د افغانستان له آزادو رسنیو د ملاتړ په موخه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې او له آزادو رسنیو د ملاتړ موسسې یا "نی" ګډه اعلامیه اطلاعاتو ته د لاسرسی طرحې په اړه ۲۳ مرغومی ۱۳۹۲ لمریز ، برابر ده ۱۳ جنور ئ ۲۰۱۴ زیږدیز کابل ـ افغانستان اطلاعاتو ته لاسرسی، د پوهو او مسولو وګړو، سیاسی او دموکراتیکوسازمانونو د لپاره مهم عنصر بلل کیږی. اطلاعاتو ته دلاسرسی قانون، د ملت جوړونې او دولت جوړونې بهیر پیاوړی کوی او د سیاسی نظام د مشروعیت زمینه برابره وی. د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه، چې له ۱۲۹ غړو ټولنو څخه جوړه ده، د مدنی ټولنو ، روڼ آندو، متخصصینو او د بشری حقونو د فعالانو په کارنده هڅو او همغږۍ سره «اطلاعاتو ته د لاسرسی قانون» لومړۍ مسوده جوړه کړه او هغه ېې په دریو سمپوزیمونو کې په هر اړخیزه توګه وڅیړله. اخوا دا مسوده له کاری ډلې سره په همغږۍ کې د اکادمیکو، مدنی ټولنو، رسنو او نورو مسولو ادار لخوا وه ارزول شو. تیر کال د افغانستان د اسلامی جمهوری د اطلاعاتو او فرهنګ وزارت، اطلاعاتو ته د لاسرسی قانون طرحې ته لیوالتیا وښودله او د هغې له تصویبه ېې ملاتړوکړ. د اطلاعاتو او فرهنګ محترم وزارت د ژمنو له مخې د دغې مسودې په اړه د ارزونې او څیړنې ګډه کمیټه رامنځته شوه، ترڅو یاده مسوده بیا ځلې وڅیړی. د رسنیو عالی شورا هم اطلاعاتو ته د لاسرسی قانون له تصویبه ملاتړ وکړ او د افغانستان له حکومته ېې وغوښتل چې دا بهیر په کارنده او فعاله توګه ترسره کړی. اطلاعاتو ته د لاسرسی قانون د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې لخوا د افغانستان د اسلامی جمهوریت د اطلاعاتو او فرهنګ او عدلې وزارتونو ته وړاندې. دا طرحه د سیاسی او مدنی…

د لوی او بښونکی خدای په نامه په هرات ولایت کې د ښځو په وړاندې دتاوتریخوالیو د زیاتیدو په اړه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې اعلامیه د۱۳۹۲ کال د لیندۍ ۲۸ ، برابره ده ۲۰۱۳ میلادی کال د دسمبر ۱۹ هرات ـ افغانستان په دې وروستیو کې هرات ولایت د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالیو د تر ټولو ناوړه او غیر انسانی چلندونو شاهد وو. هغه پیښه چې پر ځوانې میرمنې ستارې وشوه، د هرات ولایت د ټولنې او د ټول افغانستان وجدان ېې ناآرامه کړ. یوشمیر ظالم او بې رحمه انسانان د ښځو او میندو په وړاندې تر ټولو کرکجن او غیر انسانی اعمال ترسره کوی. هغوۍ هیر کړی چې په خپله هم له یوې مور څخه زیږدلی دی او الله (ج) ښځو ته په قرانکریم کې لوړه درجه ورکړی ده. دا جنکایت کاران نه پوهیږی چې د ښځو او میندو په وړاندې دهغوۍ غیرانسانی چلند د اسلام له احکامو او انسانی ارزښتونو سره په ټکر کې دی. دا جنایت کاران انسانی ارزښتونو ته زیان رسوی او ځان د ټولنې د کرکجنو او بشری ضد کسانو په توګه جوړوی. په لویدیځ زون کې د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو د شبکې دفتر، د دغه حیرانونکی خبر په اوریدو د بشری حقونو له نورو مدافعانو سره په همغږۍ کې لاریون وکړ او د دغه ناوړه عمل په وړاندې خپله کرکه څرګنده کړه. اخوا د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې د لویدیځ زون دفتر، داسې اطلاعات ترلاسه کړی چې د هرات په ښار او ولسوالیو کې د ښځو په وړاندې د جنایتونو، بشری ضد کړنو او د تاوتریخوالیو کچه زیاته لوړه شوې ده. په روغتونونو کې د پلټنو او د دغو پیښو له قربانیانو سره زموږ مرکو وښودله چې ډیری زیانمن کسان، له کورنی تاوتریخوالیو سره لاس او ګریوان وو…

د لوی او بښونکی خدای په نامه د افغانستان د اسلامی جمهوریت او د امریکا متحده ایالاتونو ترمنځ د امنیتی همکاریو د تړون په اړه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو د شبکې اعلامیه د ۱۳۹۲ کال د چنګاښ ۱۰ سمون لری د ۲۰۱۳، دسمبر ۱ کابل ـ افغانستان د افغانستان خلکو له تیرو سختو ناخوالو څخه د تجربې په اخیستو، د امنیتی او پراختیایی نړیوالو همکاریو اړتیا ته په پام سره د دغو همکاریو په اهمیت په ښه توګه پوهیږی. مدنی ټولنه د وګړو د نظامند او ارګانیک ټاټوبی په توګه د ټولنې له بیلابیلو برخو او قشرونو سره پراخې اړیکې لری. د مدنی ټولنې لاسته راوړنې په صراحت سره ښیی چې دافغانستان ډیری وګړی د امریکامتحده ایالاتونو او د افغانستان اسلامی جمهوری ترمنځ د امنیتی او دفاعی همکاریو د تړون له لاسلیک څخه په صراحت او قاطعیت سره ملاتړکوی. د « افغانستان او امریکامتحده ایالاتونو ترمنځ د ستراتیژیکو همکاریو تړون په اړه د عنعنوی لوېې جرګې» او « د امریکامتحده ایالاتونو او د افغانستان جمهوری حکومت ترمنځ د امنیتی او دفاعی همکاریو تړون په اړه د مشورتی لوېې جرګې » پیغامونه هم د دغې غوښتنې عینی بیلګې دی. له دغو جرګو ترلاسه شوی پیغامونه، په روښانه توګه څرګندوی چې د افغانستان خلک د بشری حقونو د ټینګښت، ثبات او اقتصادی ودې په موخه له نړیوالې ټولنې په ځانګړې توګه له امریکامتحده ایالاتونو سره د ستراتیژیکو همکاریو غوښتونکی دی. د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه، د افغانستان له دولت څخه غواړی چې په څرګنده او زړورتیا د خلکو دغې غوښتنې په اړه، د افغانستان د خلکو ملی ګټو په پام کې نیولو سره پریکړه وکړی. موږ باور لرو چې له دغې غوښتنې سره مخالفت په هیڅ ډول د افغانستان د ثبات، امنیت او پراختیا په ګټه ندی. د دغې غوښتنې نه منل نه…

د لوی او بښونکی خدای په نامه د ماشومانو د ملی او نړیوالو قوانینو ترپښو لاندې کیدو او د واټونو تر غاړې د ماشومانو د زیاتیدو په اړه د مدنی ټولنې د بنسټونو اعلامیه د ۱۳۹۲ کال د وږی ۱۳، برابره ده د ۲۰۱۳ د سپتمبر ۴ کابل ـ افغانستان دافغانستان د اسلامی جمهوری دولت له عمر څخه له یوې لسیزې زیاته موده تیریږی. د اساسی قانون له مخې، دولت باید پرخپلو ملی، نړیوالو او د بشری حقونو پر نړیوالې اعلامې ژمن اوسی او هغه عملی کړی. دولت مکلف دی چې په هیواد کې د هر ډول بې عدالتۍ او ظلم مخه ونیسی. د ټولو ټولنیزو ستونزو ترڅنګ تر اوسه د هغو د لمنځه وړو لپاره علمی او عملی تدابیر ندی نیول شوی، په واټونو کې د ماشومانو او روږدو کسانو زیاتوالی، د دولت، مدنی ټولنې او نړیوالې ټولنې لپاره خطرناکه او ویرونکی خبرداری دی، دا په داسې حال کې ده چې د ماشومانو د حقونو د ټینګښت په نوم هیواد ته په میلیونونو ډالره راځی. د واټونو تر غاړې ماشومان هغو ماشومانو ته ویل کیږی چې عمر ېې له اتلسو کلونو کم وی او د ژوندی پاتې کیدو لپاره د واټونو تر غاړې په شاقه کارونو بوخت وی. د دغه نظام د بې عدالتۍ لومړنی قربانیان کارګر او د واټونو تر غاړې ماشومان دی.هغوۍ له لومړنیو حقونو چې دبشری حقونو په نړیوالې اعلامېې، د ماشومانو د حقونو په نړیوالې اعلامې او د معلولیت لرونکو افرادو او ماشومانو د حقونو په کنوانسیون کې راغلی برخمن ندی. د فساد، بې وزلۍ، تاوتریخوالی، بې سوادۍ، فرهنګی بې وزلی، بې سرپناهی، بې روزګاری، ناکافی عاید، روږدی کیدل، بې مسولیته والدین، د ماشومانو بې سرپرستی، له کوره تیښته، د ښونځیو د استادانو او میندو او پلرونو په سمه توګه نه روزل کیدل، رسنۍ او د خلکو له مذهبی باورونو ناسمه ګټه اخیستنه، له…