Author: Sayed Hussain Hussainy

د لوی او بښونکی خدای په نامه د سولې په ټینګښت کې د ښځو د ونډې د پیاوړتیا په موخه د ملی کنفرانس پریکړه لیک د ۱۳۹۱کال د تلې ۲۳ – ۲۰۱۲ د اکتوبر ۱۴ کابل ـ افغانستان سوله د افغانستان د خلکو یو له تر ټولو مهمه اړتیاده. سوله د خلکو لپاره لاره اواروی چې د هیواد خلک په ښه فضا، د ملی اقتصاد د پراختیا، دملی دولت رامنځته کیدو او په پایله کې د ملی یو والی په لور ګام پورته کړی. سوله د اسلام د ستر دین له مهمو ارشاداتو څخه یو دی. الله تعالی ج خپل بنده ګال د سولې په لور دعوت کړی او د اسلام ستر پیغمبر هم د نړۍ مسلمانان یو والی او سولې ته رابللی دی. د سولې ټینګښت د ملی او نړیوالو غوښتنو له ډلې څخه هم شمیرل کیږی. د افغانستان دولت باید د خلکو په استازی توب، دخلکو غوښتنې تمثیل کړی او د سولې د ټینګښت اراده پلی کړی. د افغانستان دولت له دریو کلونو راهیسې، د نړیوالې ټولنې په ملاتړ، د سولې د ټینګښت لپاره پراخې هڅې پیل کړی دی. د سولې د ټینګښت او امنیت د راتګ په موخه د سولې د عالی شورا رامنځته کول یو له دغو مهمو ګامونو څخه دی. که څه هم چې د سولې بهیر د دولت له مهمو کارونو څخه دی؛ خو په خواشینې سره، چې د هیواد دښمنانو دغې بهیر ته د ورتګ لاره محدوده کړې ده. داسې ښکاری چې د سولې په بهیر کې بهرنیو لاسوهنو منفی ونډه لوبولې ده. ښځې د ټولنې نیمایی برخه جوړوی. ښځې د افغانستان د جګړې له اصلی قربانیانو څخه دی چې په خواشینۍ سره، د دوامداره تاوتریخوالیو قربانی شوی دی. د سولې په بهیر کې د ښځو ونډه له زیات اهمیته برخمنه ده. ښځې باید د نارینه ګانو په شان د سولې…

د لوی او بښونکی خدای په نامه په ایران کې د افغان کډوالو د دوامداره اعدامونو په اړه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو موسسې اعلامیه کابل، ۲۱ تله، ۱۳۹۱ لمریز – اکتوبر، ۱۲ ، ۲۰۱۲ زیږدیز د کابو دوه زره افغان کډوالو د اعدام په اړه د ایران د اسلامی جمهوریت پریکړې، د افغانستان مدنی ټولنه حیرانه کړې ده. د افغانستان د مدنی ټولنې په باور، د ایران دا پریکړه د عام وژنې په معنا ده او دا پریکړه د بشری حقونو د ټولو نړیوالو منل شویو اصولو او موازینو په خلاف کار ده. ایران، افغانستان ته د فرهنګی او تاریخی مخینې له پلوه د تر ټولو نیږدې هیواد په توګه کولی شی په سیمه کې د افغانستان په سیاسی اړیکو کې مهمه ونډه ولوبوی؛ خو په تیرو کلونو کې د داشان پیښو ترسره کیدو د دواړو هیوادونو ترمنځ، ټولنیزې اړیکې زیانمنې کړی دی. باید ووایو چې د افغان کډوالو په وړاندې د ایران د دولت تند غبرګون، د ګاونډیتوب له نړیوالو اصولو سره په ټکر کې دی. د ایران دولت د کډوالو د حقونو د نړیوال کنوانسیون د غړی په توګه چې په ۱۹۵۱ کې په ژنیوا کې، رامنځته شو، ملکف دی چې له کډوالو سره خپلې ستونزې د ګاونډیتوب د نړیوالو اصولو له مخې له دیپلوماتیکې لارې اوارې کړی. بلخوا په ډله ایزه توګه د افغانستان د وګړو اعدامول، د بشری حقونو د نړیوالو کنوانسیونونو او ټولو نړیوالو اصولو په خلاف کار دی. د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو موسسه، د هیواد د مدنی ټولنې په استازی توب، لاندې ټکی په جدی ټوګه مطرح کوی. موږ د ایران له اسلامی جمهوریت څخه غواړو چې په بیړنۍ توګه، د اعدامونو لړۍ بنده کړی او د هغو افغان کډوالو په اړه چې په اعدام محکوم دی، د نړیوال بحث او خبرو زمینه برابره…

د لوی او بښونکی خدای په نامه په هرات ولایت کې د یوه هنری پروګرام د مخنیوی په اړه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې اعلامیه د ۱۳۹۱ لمریز کال وږی کابل افغانستان  د هرات ولایت چارواکو د هیواد د تکړه هنر مند شفیق مرید، دهنری پروګرام مخنیوی وکړ. دا پریکړه هغه مهال ونیول شوه چې د مجیب الرحمان، په نوم یوکس د دې پروګرام ترسره کیدل د هرات په ټولنه کې (د فحشا رواجول) ونومول او هغه ېې د دینی ارزښتونو په خلاف کار وباله. ټاکل شوې وه دا هنری پروګرام دهرات ولایت په سپورتی لوبغالی کې د اختر په دریمه ترسره شی. د رسنیو له لارې د دې خبر خپریدو د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه سخته حیرانه کړه. هغه څه چې د اندیښنې وړ دی، دادی چې یو کس څنګه کولی شی په خپلو ضد او نقیضو اظهاراتو، د یوه ښار د ځوانانو فرهنګی حقونه تر پښو لاندې کړی او د یوه سالم فرهنګی پروګرام له ترسره کیدو مخنیوی وکړی. د افغانستان د اساسی قانون او نړیوالو ژمنو له مخې، دولت اړدی ترڅو د بیان د آزادۍ له ارزښتونو دفاع وکړی او دافغانستان د وګړو د فرهنګی حقونو هڅونې په موخه ګټور پروګرامونه ترسره کړی او پرې نږدی چې دا ارزښتونه تر پښو لاندې شی. دافغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه له اطلاعاتو او فرهنګ وزارت څخه غواړی ترڅو په هرات ولایت کې د خپلو ادارو له لارې، دا پیښه تر څیړنې لاندې ونیسی او د هغې پایلې د رسنیو او مدنی ټولنې په واک کې ورکړی. دافغانستان دمدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه د هرات له والی ښاغلی داود صبا، څخه چې د مدنی ټولنې او بشری حقونو له فعالانو څخه دی، غواړی ترڅو د دې پیښې لاملونه روښانه کړی او خلکو او مدنی ټولنې ته…

د لوی او بښونکی خدای په نامه د توکیو د کنفرانس په اړه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو موسسې نظرونه مقدمه افغانستان د طالبانو له حضوره لس کاله ورسته په بیلابیلو ټولنیزو او سیاسی برخه کې له زیاتو ستونزو سره لکه نا امنۍ، د ګاونډیو هیوادونو پراخه لاس وهنه، د نړیوالو پروګرامونو په پلانونه کې ضعف، اداری فساد، د مخدره توکو کرنه او قاچاق، د اصلاحاتو د پروګرام کمرنګوالی او... سره مخ دی. زموږ زیات شمیر وطنوالو د امنیت د نشتوالی له امله خپل ژوند له لاسه ورکړی او یوشمیر نور له پراخو ستونزو سره مخ دی. په دې موده کې په افغانستان کې د نړیوالې ټولنې ونډه د ارزښت وړ وه. نړیوالو پوځیانو په افغانستان کې بیلا بیل ستراتیژیک پوځی پروګرامونه پلی کړل؛ خو په خواشینۍ سره چې د ترهګرۍ په وړاندې د مبارزې په عملیاتو کې ملکی وګړی هم شهیدان شول او یوشمیر نور بې کوره شول. د ټولو دغو ستونزو ترڅنګ د افغانستان خلکو یولړ لاسته راوړنې هم لرلی دی. په دغو لسو کلونو کې تر ټولو مهمه لاسته راوړنه د افغانستان د اساسی قانون طرحه او تصویب وو چې د ملی حقوقی وثیقې په توګه، ستر ارزښت لری. دافغانستان د اساسی قانون پر بنسټ، ملی ادارې او بنسټونه چې دولتی او غیر دولتی دی رامنځته شول. د افغانستان اسلامی جمهوری دولت د دموکراسۍ او بشری حقونو ارزښتونو ته ژمن شو او د ښځو حقونو ته د درناوی په برخه کې یولړ پروګرامونه جوړ کړل. په افغانستان کې رسنیو پراخ پرمختګ وکړ. د بیان آزادی، درسنیو په پروګرامونو کې د مهمې ښکارندې په توګه، عملی شوه. د ټکنالوژۍ او الکترونیک په برخو کې هم یولړ پرمختګونه د افغانستان د خلکو په نصیب شول. د افغانستان د کانونو د راویستو په برخه کې هم یو لړ پروګرامونه پلی شول او د هیواد د…

د لوی او بښونکی خدای په نامه په افغانستان کې، د نجونو زدکونکو د مسموولو په اړه، د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې اعلامیه کابل ـ ۸ چنګاښ ۱۳۹۱ په دې وروستیو کې د افغانستان، زدکونکې نجونې د هیواد په یوشمیر سیمو په ځانګړې توګه په شمالی سیمو کې، د پراختیا ضد ځواکونو لخوا په نښه او مسموم کیږی. معصوم ماشومان او تنکیو ځوانان چې د علم زدکړې په موخه ښونځیو ته ځی، د دولت د مخالفو ډلو د سیاسی پروګرامونو قربانی کیږی. د ماشومانو مسمومولو د ځوانانو او تنکیو ځوانانو د زدکړې لړۍ ته ستر زیان اړولی، د ماشومانو د میندو او پلرونو روحیه او مورال ېې ضیعف کړی. بلخوا دا غیر انسانی عمل د افغانستان په راتلونکی کې د ښځو کارنده ونډې ته هم ستر زیان اړوی؛ ځکه له پوهنې او روزنې څخه د زدکونکو نجونو لیرې پاتې کیدل د افغانستان د راتلونکی په ټولنیزو فعالیتونو کې د ښځو فعالې ونډې د لمنځه تلو په معنا دی. •  د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه، په افغانستان کې له ټولو ښکیلو ډلو غواړی چې خپلو موخو ته د رسیدو لپاره له ملکی وګړو څخه د انسانی ډال په توګه کار وانخلی او همداراز د جګړې او منازعاتو پرمهال د ملکی وګړو په اړه د ۱۹۴۹ کال د ژینوا څلور ګونی کنوانسیونونه جداْ مراعات کړی. •  غچ اخیستنه چې د بیګناه کسانو د قربانئ لامل کیږی د اسلام دمبارک دین له ارزښتونو او همداراز د هیواد د نورو ملی او فرهنګی ارزښتونو په خلاف کار دی. د اسلام دین د ارزښتونو پر بنسټ هیڅ څوک حق نلری چې بیګناه کسان وځوروی؛ چې دا ښکارنده د ماشومانو په وړاندې له زیات اهمیته برخمنه ده. دافغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه له بیګناه ماشومانو څخه سیاسی غچ اخیستنه د خپلو معنوی ارزښتونو…

د لوی او بښونکی خدای په نامه په ایران کې د افغان کډوالو د پرله پسې اعدامولو په اړه د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې اعلامیه ۲۳ غبرګولی ۱۳۹۱، - ۱۲ جون ۲۰۱۲   کابل ـ افغانستان په دې وروستیو کې یوشمیر افغان کډوال په ایران کې اعدام شوی او مړی ېې په غیر انسانی توګه افغانستان ته سپارل شوی دی. همداراز د ایران په ځینو تفریحی، فرهنګی، او ټولنیزو سیمو کې د افغان کډوالو خصور منع اعلان شوی دی، چې له سپکاوی په ډک چلند سره په هغه هیواد کې د افغان وګړو حضور محدود شوی دی. دغو کړنو، د افغانستان د مدنی ټولنې پراخ غبرګون راپارولی. ایران چې له افغانستان سره ګډ تاریخ او یوشان فرهنګ لری، په سیمه کې د افغانستان د سیاسی اړیکو په ښه والی کې مهم ځای لری. خو له وروستیو پیښو داسې څرګندیږی چې د ایران او افغانستان دخلکو ترمنځ اړیکې تر بل هر وخت زیاتې زیانمنې شوی دی. د افغان کډوالو په وړاندې د ایران دولت لخوا دا غبرګونونه، د نړیوالو منل شویو اصولو او اړیکو په خلاف دی. اخوا دا شان کړنې د منل شویو بشری حقونو په خلاف هم شمیرل کیږی. د افغانستان او ایران دولتونه، د نړیوالې ټولنې د غړو په توګه باید هرڅومره ژر چې کیږی، په ایران کې د میشتو افغان کډوالو د ستونزې په اړه پریکړه وکړی او پرې نږدی چې دا اعمال د دواړو هیوادونو ترمنڅ تاریخی اړیکې زیانمنې کړی. همداراز، د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه د ایران له دولته غواړی، هغه افغانان چې د ایران د دولت له ملی قوانینو څخه سرغړونه کوی د قانونی چلند لپاره د افغانستان دولت ته وسپاری ترڅو د افغانستان ستره محکمه د هغو په اړه پریکړه وکړی. چې دا شان چلند کولی شی، د وروستیو پیښو له امله راپورته…

د لوی او بښونکی خدای په نامه په شیکاگو کې «ناتو» د سرمشریزې د کنفرانس په اړه دافغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې اعلامیه کابل، افغانستان می ۲۰۱۲ ټاکل شوې د روان کال د مې په ۲۰ او ۲۱ د شمالی اتلانتیک د تړون غړو هیوادونو«ناټو» مشران د امریکا متحده ایالاتونو په شیکاګو ښار کې سره را غونډ شی او د افغانستان د وضعیت په اړه هم بحث وکړی. د شیکاګو کنفرانس د نړۍ په کچه زیات اهمیت ترلاسه کړی دی. په دې کنفرانس کې به په افغانستان کې د ناټو پر ونډې، د عربو پسرلی، د لیبیا پر وضعیت او نړیوال اقتصادی کړکیچ بحث او خبرې وشی. د شیکاګو کنفرانس د ۲۰۱۰ میلادی کال د لیزبن په غونډه کې د ناټو د غړو هیوادونو د فیصلو دوام دی چې له افغانستانه د بهرنیو ځواکونو په تدریجی توګه وتل به هم تر بحث لاندې ونیسی. د شیکاګو کنفرانس، د افغانستان خلکو لپاره زیات اهمیت لری. دا کنفرانس چې د امریکا متحده ایالاتونو د ولسمشر په کوربه توب جوړیږی، په افغانستان کې د نړیوالې ټولنې د حیاتی ونډې، په اړه تاریخی پریکړې کوی او په سیمه کې له سیاسی کړکیچ څخه د وتو لارې څیړی. دا کنفرانس د نړۍ د صنعتی هیوادونو د مشرانو ( G8 ) له غونډې چې د مې په ۱۸ او ۱۹ په کمپ دیوید کې ترسره کیږی، یوه ورځ وروسته جوړیړی. ځکه د دې کنفرانس پریکړې به د افغانستان پر وضعیت مهمې اغیزې هم ولری. د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې د هیواد پیښې او له دې مهم کنفرانس سره د دغو پیښو تړاو څارلی دی او د افغانستان د کړکیچن وضعیت په اړه خپله اندیښنه څرګندوی. د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکه باور لری، چې پر ننیو پیښو او له ۲۰۱۴ میلادی کاله وروسته چې…

د لوی او بښونکی خدای په نامه د مارچ اتمې، د ښځو د یووالی دنړیوالې ورځې، په مناسبت د افغانستان د بشری حقونو او مدنی ټولنې موسسې اعلامیه کابل ـ افغانستان ۷ مارچِ ۲۰۱۲ زیږدیز د مارچ اتمه، د نړۍ د ښځو د یوالی ورځ، د نړۍ ټولو ښځو لپاره یوه ارزښتمنه ورځ ده. د دې ورځې لمانځل په ټولنه کې د ښځو ونډه، او په سیاسی، ټولنیز، اقتصادی او فرهنګی ژوندانه کې د هغوۍ د یوشان ګډون په توګه بلل کیږی. د افغانستان ښځې د افغانی او نړیوالې ټولنې د یوې برخې په توګه دا با ارزښته ورځ لمانځی، اوپه همدې مناسبت خپل نظرونه د مدنی ټولنو او رسنیو له لارې د دولت او نړیوالې ټولنې غوږونو ته رسوی. روان کال د افغان ښځو لپاره یو ډیر ستونزمن کال وو. په دې کال کې ښځې له سیاسی، ټولنیز، اقتصادی او فرهنګی امنیت له نشتوالی ځوریدلې. ښځو ته سپکاوی، د ښځو انسانی کرامت ته سپکاوی، پر افغان ښځو جنسی تیری، د ښځو سیاسی ونډې ته کم ارزښت ورکول، د میندو مرګ، په فرهنګی او اقتصادی برخو کې د ښځو او نارینه وترمنځ د انډول نشتوالی او د ښځو په وړاندې د مقدسو ارزښتونو ناوړه تعبیر کول له هغو ستونزو څخه دی چې د هیواد ښځې ورسره مخ دی. د افغانستان اسلامی جمهوری دولت له زیاتو هڅو سره سره ندی توانیدلی، د ښځو په وړاندې د تاوتریخوالیو کچه راکمه کړی. له افغانستانه د ستر نړیوال ملاتړ سره سره تر اوسه هم په دې هیواد کې له ښځو دفاع کونکو ادارو څخه چندان ملاتړ ندی شوی. دهغو شمیرو له مخې چې د معتبرونړیوالو موسسو لخوا اعلان شوی، د افغانستان ښځې د نړۍ تر ټولو ځوریدلو ښځو په ډله کې راځی او د مالی او ځانی امنیت له نشتوالی سره مخ دی. تراوسه هم په افغانستان کې د ښځو په وړاندې…

د لوی او بښونکی خدای په نامه د بشری حقونو د خپلواک کمیسیون د یوشمیر کمیشنرانو د ګوښه کولو په اړه، د افغانستان د مدنی ټولنې او بشری حقونو شبکې پیغام ۳ مرغومی ۱۳۹۰ سمون لری له ۲۴ دسامبر ۲۰۱۱ کابل ـ افغانستان په دې وروستیو کې د افغانستان د اسلامی جمهوریت د ولسمشر حامد کرزی په حکم، د افغانستان د بشری حقونو خپلواک کمیسیون یوشمیر فعال کمیشنران، له خپلو دندو ګوښه کړای شوی او د هغوۍ پرځای نور، کسان ټاکل شوی دی. ښاغلی فهیم حکیم او نادر نادری، چې په افغانستان کې د بشری حقونو له پیژندل شویو فعالانو څخه دی، د ګوښه کړای شویو کسانو په نوم لړ کې دی. که څه هم چې ویل کیږی د دغو کمیشنرانو د کار پړاو پای ته رسیدلی دی، خو دا پوښتنه چې ولې فعاله او کارپوه کمیشنران، له دغودندو ګوښه کیږی، د مدنی ټولنو په ځانګړۍ توګه د افغانستان دمدنی ټولنې او بشری حقونو د شبکې اندیښنې راپارولی دی. د پاریس د اصولپاڼې پربنسټ، د بشری حقونو ملی ټولنې( چې په افغانستان کې د بشری حقونو خپلواک کمیسیون په توګه پیژندل کیږی) د نظام په جوړښت کې رامنځته کیږی او د دولتونو مالی ملاتړ ترلاسه کوی؛ خو دا ملاتړ باید د دې ادارې پرکاری، مسلکی او مدیریتی خپلواکۍ هیڅ ډول اغیزه ونکړی. د بشری حقونو ملی ټولنې، د بشری حقونو پروضعیت څارونکی دی او په نظام کې د بشری حقونو د فرهنګ د دودولو په برخه کې فعالیت کوی. د پاریس د اصولپاڼې له مخې، دولتونه باید د خپلو بشری حقونو ادارو د کمیشنرانو په ټاکلو کې، لاندې ټکی په پام کې ونیسی: •  د بشری حقونو د ارزښتونو پیژندو په اړه لازم تخصص؛ •  فکری خپلواکی او د هیڅ یو سیاسی ګوند پورې تړاو نلر؛ •  په ټولنه کې نیک نوم او ټولو ته منلی شهرت؛ همداراز…